«Мәдениет және өнер» институтының директоры
жүктеу 0,62 Mb.
|
|
М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті «Бекітемін» «Мәдениет және өнер» институтының директоры ________ Маулетова С.А. «__»__________ 2009ж Мәдениет және өнер институты «Көркем қолданбалы өнер және кәсіптік білім беру» кафедрасы
кредиттік оқу жүйесінде оқитын студенттерге арналған Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі (пәннің атауы) Пәннің оқу-әдістемелік кешені Курс – 3Семестр – 5 Кредит саны - 2 Дәріс-30 Практикалық сабақ –15+15 Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (ОЖСӨЖ) - 30 сағат СӨЖ – 30 сағат Емтихан – 6-семестрде Барлығы – 120сағат
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпы білім беру стандартына сай құрылған «Кәсіби жоғары білім беру. Басты тұжырымдама». ГОСТ РК 3,001-2000. Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігінің 14сәуір 2003ж. №409 – бұйрығымен бекітіліп енгізілген. Құрастырушы(лар): аға оқытушы ___Кульбеков Сатыбалды Хаджимуратович (аты-жөні, лауазымы, ғылыми дәрежесі) «Бейнелеу өнері» кафедрасының отырысында бекітілді. « » _ 2009ж. № хаттама
Кафедра меңгерушісі Сейтимов А.Ғ.
Институттың оқу-әдістемелік кеңесінің төрағасы ______________ С.С.Гусманов
М.Өтемісов атындағы БҚМУ аға оқытушысы, Кульбеков Сатыбалды Хаджимуратович Офис: «Бейнелеу өнері» кафедрасы Жұмыс мекен-жайы: Студенттер көшесі - 3 Жұмыс телефоны: 503254
Семестр 15 оқу аптадан және 2 апта сессиядан тұрады. Бір аптада 2 кредит сағат, әр кредит-сағат бір байланыс сағаттан (дәріс немесе практика) және екі сағат оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысынан (ОЖСӨЖ), студенттің өзіндік жұмысынан (СӨЖ) тұрады. Кредиттің атпаға бөліну кестесі :
Кредит саны – 2 Өту орны: № 7 оқу ғимараты, сабақ кестесі бойынша
Кіріспе Бейнелеу өнерінің типтік оқу бағдарламасының мазмұны код МП1.303. 050107 – «Бейнелеу өнері және сызу»мамандығының мазмұнын анықтайды. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесін ғылыми пәндер түрі ретінде қарастыра келіп мектептен бейнелеу өнерін оқытудағы практикалық іс-әрекеттермен қатар педагогика, психологиямен тығыз байланыста болатынын дәлелдейді. Курстың ең басты маңызы Қазақстан Республикасының париот азаматын эстетикалық, имандылық, этикалық тәрбиелеуге және де Қазақстан бейнелеу өнері мәдениет бастауларын ұғындыруға бағытталған. Мемлекеттік жалпы білім стандартына енетін типтік бағдарламаның басты мазмұны жоғары кәсіби білімді мамандар даярлауға және де бұл тақырып бойынша оқытылатын пәндер бағдарламада басты бөлімдерінде айқындалады.
Пәннің негізгі мақсаты - әсемдік көркем композициясының ерекшелігін ашып көрсету, жалпы және керекті композициялық сауттылықпен қамтамасыз ету. Бұл пән-композиция негіздерін қабылдауына көркем суреттін ойының дамуына, композициялық тұрғыда өзіндік көркем-суреттік орындау манерасының пайда болуна жеткілікті деңгейде білім алуына болашақта профессионалды білімді және шебер суретші-педагог болуына көп көмектеседі. Курс міндеті: Бұл бағдарлама суретшінің творчествалық және композициялық жұмыстарында тұтастықтың қалыптасуын болжайды және студенттердің көркем-образдық ойын өсіреді, творчествалық ізденістерін дамытады. Оқу кезенде студент көркем-сурет тілдерінің маңызды және негізгі жақтарымен таныса отырып, кескіндік бейнелеу заңдылықтары, композициялық ойлау қабілеті, эмоционалды-қамту жүйесі туралы білім алады. 2.4. Сабақ мазмұны мен кестесі. 1 апта 1 кредит сағат № 1 дәріс Тақырып: Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің оқытудағы теориялық және практикалық тұрғыдағы басты бағыттары. Дәрістің мазмұны: Пәнді оқыту мақсаты, міндеті, мазмұны. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің тарихы. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі курсының мазмұнын ашу және он басқа да арнайы ғылымдармен байланысын тереңірек қарастыру. ӨЖСӨЖ мазмұны: Студенттерді жаңа буын оқулықтарымен және де қосымша әдістемелік әдебиеттермен таныстырып өту. 1. Бейнелеу өнерін оқытудың әдіс-тәсілдері. 2. Жас ұрпаққа бейнелеу өнері арқылы тәлім-тәрбие беру. 3. Білім берудің жаңа сапалық деңгейін көтеру. СӨЖ мазмұны: Үй тапсырмасы – тақырыппен танысу. Әдебиет: Кузин В.С. Основы обучения изобразительного искусства в школе.М; Просв. 1970 Кузин В.С. ИЗО и методики его преподавателя в начальных классах. М; Просв. 1984 Неменский Б.М. Мудрость красоты: книга для учителя; М; Просв.4981
№ 1 практикалық сабақ Тақырып: Кеңес дәуірі кезеңіндегі бейнелеу өнерін мектепте оқыту әдістемесінің дамуы Практикалық сабақтың мазмұны: Кеңес дәуіріндегі сурет салу әдістері. ӨЖСӨЖ мазмұны: Семинар сабақтарына дайындалу және материалдарды конспектілеу. Өз беттерімен кітапханаларға бару. Иллюстрациялық материалдармен танысу. СӨЖ мазмұны: Дәріс тақырыбына қатысып материалдарын конспектілеу Әдебиет: Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие – М; Наука, 1974. Сагимбаев А.А. Педагогические условия формирования творческой деятельности учащихся начальных классов посредством изоб-ного искусства. 2003.- 148 стр Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980 2 апта 3 кредит сағат № 2 дәріс Тақырып: Сурет салудың шетелдік әдістемесі. Ежелгі Ассирия мен Египет мемлекеттеріндегі, алғашқы қауымдық қоғамда бейнелеп сурет салу әдістемесі. Дәріс мазмұны: Алғашқы қауымдық қоғамдағы Ежелгі Египет пен Ежелгі Ассерия мемлекетінің суретті салу әдістемесімен таныстыру мақсатында иллюстративті материалдарды кеңінен қолданып, сабақ жүргізу оларға еліктеу әдісімен канондар әдісінің шығу тарихы жөнінде әңгімелеу. ОЖСӨЖ- мазмұны: Ежелгі Мысырдағы суретті оқыту әдістемесі: канондық ережелер. СӨЖ- мазмұны: Үй тапсырмасы – тақырыппен танысу Әдебиеттер: Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980 К.Д.Ушинский Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі таңдамалы пікірлері. Алматы. 1961. 80б /.
№ 2 практикалық сабақ Тақырып: 20 ғасырдың 60-70 жылдарындағы Ресейдегі бейнелеу өнерін оқыту әдістемесін тереңірек қарастырып, үлес қосқан әдіскерлер. Практикалық сабақтың мазмұны: И.Д.Прейслер, А.П.Лосенко және В.К.Шебуев, А.Г.Венецианов мектебі, А.П.Сапожниковтың «Сурет салу курс» оқулығы т.б. туралы мағұматтар алу. ӨЖСӨЖ мазмұны: Тақырыпқа қатысты иллюстрациялық материалдар жинақтау СӨЖ мазмұны: Өз беттерімен кітапханаларға бару. Иллюстрациялық материалдармен танысу. Әдебиет: Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980 Кузин В.С. Основы обучения изобразительного искусства в школе.М; Просв. 1970 Кузин В.С. ИЗО и методики его преподавателя в начальных классах. М; Просв. 1984 3 апта 5 кредит сағат № 3 дәріс Тақырып: Сурет салу әдісінің Греция Рим мемлекеті орта ғасырларда құрылуымен байланысы. Дәріс мазмұны: Рим мемлекетімен орта ғасыр өнері бойынша иллюстрациялар көрсетіп және де нұсқаға қарап көшіру, канондық бейнелеу әдістері жөнінде мәлімет беру. ОЖСӨЖ- мазмұны: Көркемөнер термин сөздігімен жұмыс жасау СӨЖ- мазмұны: Өз беттерімен кітапханаларға бару. Иллюстрациялық материалдармен танысу. Әдебиеттер: Ибрагимов Ұ.Ш., Болатбаев Қ.К. Бейнелеу өнері . 1-5сыныпқа арналған жаңа буын оқулықтары.Алматы «Атамұра» 2000-2002ж. Ивахнова Л.А. Профессиональная деятельность учителя ИЗО; Алматы; АГУ им.Абая 1982 Кузин В.С. и Кубишкина Э.И. Изобразительное искусство. Учебник 1-2 кл, 3-4кл, М; Драфа 1997
№ 3 практикалық сабақ Тақырып: Қазақстан Республикасының және Ресей бейнелеу өнері жаңа буын оқулықтарына және бағдарламаларына тереңірек анализдік талдаудар жасау. Практикалық сабақтың мазмұны: Н.Н.Ростовцевтың, В.С.Кузиннің, Н.М.Сокольникованың және Ұ.Ш.Ибрагимов, Қ.К.Болатбаевтың әдістемелеріне талдау жасау. ӨЖСӨЖ мазмұны: Тақырыпқа қатысты иллюстрациялық материалдар жинақтау және альбомдар құрастыру. СӨЖ мазмұны: Термин сөздіктермен жұмыс және осы сөздердің мазмұнын түсіну, ұсыну Әдебиет: Байжігітов Б.К. Бейненің тұрақты нақыштарына философиялық қатынас.Алматы.1998. -228 бет. Самуратова Т.К. Қазақ қолданбалы өнері негізінде болашақ мұғалімдердің эстетикалық тәрбие беруге даярлығын қалыптастыру. 4 апта 7 кредит сағат № 4дәріс Тақырып: Қайта өркендеу дәуіріндегі академиялық білім жүйесіндегі бейнелеу әдістемесі және оның құрылуы. Дәріс мазмұны: Альберти, Ченино-Ченини, Леонардо до Винчи, Альбрехт Дюрер шығармашылықтарын мысалға ала отырып, сурет салып бейнелеудегі ғылыми тиімді жолдарын ашу. ОЖСӨЖ- мазмұны: А. Дюрердің гравюрлік шығармаларының біреуінің көшірмесін жасау. Леонардо да Винчи және А. Дюрердің адамды бейнелеудегі ережелеріне байланысты жұмыстарынан көшірме жасап суретін салу. СӨЖ- мазмұны: Кітапханаларға барып өз беттерінше иллюстрациялық материалдармен танысу. Әдебиеттер: Ивахнова Л.А. Профессиональная деятельность учителя ИЗО; Алматы; АГУ им.Абая 1982 Кузин В.С. и Кубишкина Э.И. Изобразительное искусство. Учебник 1-2 кл, 3-4кл, М; Драфа 1997 Кузин В.С. Основы обучения изобразительного искусства в школе.М; Просв. 1970
№ 4 практикалық сабақ Тақырып: Бейнелеу өнері бойынша оқу-тәрбие процестерін жүйелі жоспарлау. Практикалық сабақтың мазмұны: Мектептегі оқу-тәрбие процесінің жүргізілуі. ӨЖСӨЖ мазмұны: Леонардо да Винчидің «Мадонна» атты шығармасының типологиялық ерекшеліктеріне байланысты конспект жасау. Тақырып бойынша семинар сабақтарына дайындалу және материалдар конспектілеу. СӨЖ мазмұны: Микеланджело, Рафаэль фрескаларының композициялық схемаларын сызу және суретін салу. Әдебиет: Бабанский Ю.К. Оптимизация учебно-воспитат.процесса. М; Прсвещ.1982 Барщ А.О. Рисунок в средней художественной школе. М; Искусство 1957 Ивахнова Л.А. Профессиональная деятельность учителя ИЗО; Алматы; АГУ им.Абая 1982 Кузин В.С. и Кубишкина Э.И. Изобразительное искусство. Учебник 1-2 кл, 3-4кл, М; Драфа 1997 5 апта 9 кредит сағат № 5 дәріс Тақырып: Ресейде сурет салуға оқыту әдіс-тәсілдері және оның 17-18ғасырлардағы Сурет академиясындағы әдістердің болашақта өркендеп дамуы. Дәріс мазмұны: Студенттерді сәндік қолданбалы өнер бұйымдары, икон жазу шеберханаларында суретке оқыту әдістемесін және де фреска, миниатюра орындаудағы белгілі әдістермен таныстыру.ресейдегі Сурет академиясының құрылуы жөнінде тереңірек мағлұмат беріп және сол кездердегі әдістерді оқытуға ғылымилық тұрғысынан қарастыру. ОЖСӨЖ-мазмұны: Прейслер И.Д., Гиппиус Г.А., Сапожников А.П., Чистяков П.П. әдістемелік әдебиеттерін негізге ала отырып қолдану. СӨЖ- мазмұны: Ортағасырлық Батыс Еуропа және Орыс өнерінің ұқсастары мен ерекшеліктері Әдебиеттер: К.Д.Ушинский Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі таңдамалы пікірлері. Алматы. 1961. 80б /. Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980
№ 5 практикалық сабақ Тақырып: Бейнелеу өнері пәніндегі әр түрлі іс-әрекеттерді оқып меңгерудегі ғылыми негіздер Практикалық сабақтың мазмұны: Бейнелеу өнері әдістемесі бойынша ғылыми деректерге шолу жасау (ғылыми әдебиеттер, монографиялар, диссертациялар) ӨЖСӨЖ мазмұны: Ғылыми әдебиеттермен жұмыстану /№7-к.оқу залы/ СӨЖ мазмұны:. Өз беттерімен кітапханаларға бару және иллюстрациялық материалдармен танысу. Әдебиет: Ибрагимов Ұ.Ш., Болатбаев Қ.К. Бейнелеу өнері . 1-5сыныпқа арналған жаңа буын оқулықтары.Алматы «Атамұра» 2000-2002ж Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 6 апта 11 кредит сағат № 6 дәріс Тақырып: Оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру және қойылатын талаптар мазмұны. Дәріс мазмұны: педагогикалық шығармашылық ізденістері педагогика-психологиялық қызметтің жұмысын бекіту мектепке кадрлар таңдау мен жұмысқа орналастыру мәселесін бақылау өндірістік және әлеуметтік қордың жұмсалу бағыты. ОЖСӨЖ- мазмұны: Ғылыми әдебиеттермен жұмыстану /№7-к.оқу залы/ СӨЖ- мазмұны: иллюстрациялық материалдармен танысу. Әдебиеттер: Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980 Ибрагимов Ұ.Ш., Болатбаев Қ.К. Бейнелеу өнері . 1-5сыныпқа арналған жаңа буын оқулықтары.Алматы «Атамұра» 2000-2002ж. Ивахнова Л.А. Профессиональная деятельность учителя ИЗО; Алматы; АГУ им.Абая 1982 Кузин В.С. и Кубишкина Э.И. Изобразительное искусство. Учебник 1-2 кл, 3-4кл, М; Драфа 1997 12 кредит сағат № 6 практикалық сабақ Тақырып: Көркемсурет мектептері мен өнер мектептерінің негізгі міндеттері Практикалық сабақтың мазмұны: Бейнелеу өнерінің тарихи даму жолдарын, мәнін түсіндіріп бағалай білуге үйрету. Оларды белгілі бір мақсатқа /көркемөнерге/ бағыттап үйретіп, олардың көркем творчествалық қабілетін дамыту арқылы кәсіби білім беру. ӨЖСӨЖ мазмұны: Каллиграфиялық жазу.Тушпен, гуаш бояуымен жазу. СӨЖ мазмұны: Ғылыми әдебиеттермен жұмыстану /№7-к.оқу залы Әдебиет: Неменский Б.М. Мудрость красоты: книга для учителя; М; Просв.4981 Программа по ИЗО 5-6кл. Изд. РГИ и «Рауан», 1999 Ростовцев Н.Н. Академический рисунок; М,1984 Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Шорохов Е.В. Методика преподавателя композиции на уроках ИЗО; М, Просв. 1977 Байжігітов Б.К. Бейненің тұрақты нақыштарына философиялық қатынас.Алматы.1998. -228 бет. 7 апта 13 кредит сағат № 7 дәріс Тақырып: Жалпы орта білім беретін мектептердегі бейнелеу өнеріне қойылатын мақсат-міндеттер. Дәріс мазмұны: Бейнелеу өнерін оқытуда теориялық білім беру әр жанрмен терең таныстыру, нақтылы бейнелеуге жаттықтыру. ОЖСӨЖ- мазмұны: Қажетті әдебиеттермен жұмыстану. СӨЖ- мазмұны: Конспект дайындау. Әдебиеттер: Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980 Сокольникова Н.М. Изобразительное искусство и методика в начальных классах. М, 1999 Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Шорохов Е.В. Методика преподавателя композиции на уроках ИЗО; М, Просв. 1977 14 кредит сағат № 7 практикалық сабақ Тақырып: Көркемсурет мектептері мен өнер мектептерінің типтік оқу бағдарламасымен танысу. Практикалық сабақтың мазмұны: Типтік оқу бағдарламаларының құрылымымен танысу. ӨЖСӨЖ мазмұны: Бағдарлама мәдениет пен өнер саласындағы жетістіктер мен тұрмыстық дәстүрге сай ерекшеліктерді қамтиды. СӨЖ мазмұны: Типтік оқу бағдарламаларымен жұмыстану. Әдебиет: Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Шорохов Е.В. Методика преподавателя композиции на уроках ИЗО; М, Просв. 1977 К.Д.Ушинский Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі таңдамалы пікірлері. Алматы. 1961. 80б /.
№ 8 дәріс Тақырып: Реалистік бейнелеу өнері. Дәріс мазмұны: Өмір шындығының реалистік бейнелену жолдарының қарапайым түрін меңгерту, ойша және нақты заттың өзіне қарап отырып бейнелеуге үйрету. ОЖСӨЖ- мазмұны: оқушылардың шығармашылық қиялын ұштау. СӨЖ- мазмұны: Мектепте оқушылардың жас ерекшеліктеріне орай қойылым қою ережелері. Әдебиеттер: Байжігітов Б.К. Бейнелеу өнеріндегі философиялық мәселелер. Алматы; Ғалым, 1998 Беда Г.В. Основы изобразительной грамоты: рис.,жив.; М.; Просвещ.1981 Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980
№ 8 практикалық сабақ Тақырып: Сурет, кескіндеме, мүсіндеу пәндері бойынша көркемсурет бөлімдерінң тақырыптық жоспары Практикалық сабақтың мазмұны: Сурет туралы әңгіме. Жұмыс материалдарымен техникасымен танысу. ӨЖСӨЖ мазмұны: Пішіні жағынан жай, қысқа мерзімді тұрмыстық заттардың суретін салу. СӨЖ мазмұны: Жануарлар мен хайуанаттардың нобайын салу. Әдебиет: Ивахнова Л.А. Профессиональная деятельность учителя ИЗО; Алматы; АГУ им.Абая 1982 Кузин В.С. и Кубишкина Э.И. Изобразительное искусство. Учебник 1-2 кл, 3-4кл, М; Драфа 1997 Кузин В.С. Основы обучения изобразительного искусства в школе.М; Просв. 1970
№ 9 дәріс Тақырып: Бейнелеу өнеріндегі жас ерекшеліктік жағдайлардың туындауы. Дәріс мазмұны: Көркемдік қабылдай білуге жағдай туғызу үшін пәнаралық байланыс, ойын элементтерін пайдалану, көрнекілік т.б. принциптер мен талаптар қарастыру. ОЖСӨЖ- мазмұны: Қиын балалармен жұмыс жасау түрлері. СӨЖ- мазмұны: Оқушыларды бейнелеу өнерінің айқындаушы құрал-тәсілдерімен таныстыру. Әдебиеттер: Ивахнова Л.А. Профессиональная деятельность учителя ИЗО; Алматы; АГУ им.Абая 1982 Кузин В.С. и Кубишкина Э.И. Изобразительное искусство. Учебник 1-2 кл, 3-4кл, М; Драфа 1997 Кузин В.С. Основы обучения изобразительного искусства в школе.М; Просв. 1970 К.Д.Ушинский Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі таңдамалы пікірлері. Алматы. 1961. 80б /. 18 кредит сағат № 9 практикалық сабақ Тақырып: Жазықтықта бейнелеу. Практикалық сабақтың мазмұны: Оқушылардың кеңістікте бейнелеуіне талап қою, есте сақтағыш бақылау қабілеттерін дамыту, дұрыс қабылдауға дағдыландыру. ОЖСӨЖ- мазмұны: Заттың симметриялық формасын айқындау, бояу түстерін ажыратуға баулу, әрбір заттың ара қашықтығындағы кеңістікті белгілеу, аумақты кеңістікте бейнелеу. СӨЖ- мазмұны: Перспектива заңдарына орай тапсырмалар орындау. Әдебиеттер: Кузин В.С. ИЗО и методики его преподавателя в начальных классах. М; Просв. 1984 Байжігітов Б.К. Бейнелеу өнеріндегі философиялық мәселелер. Алматы; Ғалым, 1998 Беда Г.В. основы изобразительной грамоты: рис.,жив.; М.; Просвещ.1981
№ 10 дәріс Тақырып: Жалпы орта білім беретін мектептердегі бейнелеу өнерінің мазмұны: нұсқаға қарап сурет салу, сәндік сурет салу, тақырып бойынша сурет салу, өнер туралы әңгіме. Дәріс мазмұны: Мектепте бейнелеу өнері пәнін оқыту түрлері. ӨЖСӨЖ мазмұны: иллюстрациялық материалдармен танысу СӨЖ мазмұны: Ғылыми әдебиеттермен жұмыстану /№7-к.оқу залы/ Әдебиеттер: Алехин А.Ю. Когда начинается художник – М; Просвещение 1993. Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие – М; Наука, 1974. Бабанский Ю.К. Оптимизация учебно-воспитат.процесса. М; Прсвещ.1982
№ 10 практикалық сабақ Тақырып: Қолданбалы қызмет Практикалық сабақтың мазмұны: Қолданбалы қызмет саласында әр алуан бұйымдар, заттар жасаудың тәсілдері. ӨЖСӨЖ мазмұны: Ұлттық қолөнер үлгілері. СӨЖ мазмұны: Былғары материалымен жұмыстану. Әдебиет: Кузин В.С. ИЗО и методики его преподавателя в начальных классах. М; Просв. 1984 Байжігітов Б.К. Бейнелеу өнеріндегі философиялық мәселелер. Алматы; Ғалым, 1998 Беда Г.В. основы изобразительной грамоты: рис.,жив.; М.; Просвещ.1981
№ 11 дәріс Тақырып: Эстетикалық тәрбие – білім берудің негізі Дәріс мазмұны: Эстетикалық тәрбиенің оқушы бойына дамытатын туған елін, ұлттық дәстүрін, мәдениетін өнеріне деген патриоттық сезімін қалыптастыруға педагогикалық жағдай жасалады. ОЖСӨЖ- мазмұны: өз беттерімен кітапханаларға барып, иллюстрациялық материалдармен танысу СӨЖ- мазмұны: Эстетикалық тәрбиеге байланысты газет-журналдармен жұмыстану. Әдебиеттер: Алехин А.Ю. Когда начинается художник – М; Просвещение 1993. Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие – М; Наука, 1974. Бабанский Ю.К. Оптимизация учебно-воспитат.процесса. М; Прсвещ.1982 К.Д.Ушинский Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі таңдамалы пікірлері. Алматы. 1961. 80б /. 22 кредит сағат № 11 практикалық сабақ Тақырып: Флоризм. Кепкен өсімдіктермен (гүлдің жапырақшалары, жапырақтар, таза құм, жаңқа, бұтақшалар) композиция құрастыру. Практикалық сабақтың мазмұны: Кепкен өсімдіктермен жұмыс. ӨЖСӨЖ мазмұны: Қоршаған орта сұлулығын ұғынып және өнердегі әдемілікті шынайы қабылдау. СӨЖ мазмұны: Эскиздер жасау.Тапсырманы орындау. Әдебиет: Байжігітов Б.К. Бейнелеу өнеріндегі философиялық мәселелер. Алматы; Ғалым, 1998 Беда Г.В. основы изобразительной грамоты: рис.,жив.; М.; Просвещ.1981 Алехин А.Ю. Когда начинается художник – М; Просвещение 1993. Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие – М; Наука, 1974. 12 апта 23 кредит сағат № 12 дәріс Тақырып: 1-6 сныптарда нұсқадан қарап сурет салуда сабақтарға жүйелі анализдік талдау жасай отырып өткізу және оның дайындығы Дәріс мазмұны: Нұсқадан қарап сурет салу ерекшеліктері ОЖСӨЖ- мазмұны: мектепте тақырыптық сурет салдыртуда сабақтық әдістемелік дайындығы. СӨЖ- мазмұны: қойылым бойынша нұсқаға қарап сурет салу. Әдебиеттер: Коменский Я.Н. Избранные педагогические сочинения-М, 1995,287с Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие – М; Наука, 1974. Бабанский Ю.К. Оптимизация учебно-воспитат.процесса. М; Прсвещ.1982
№ 12 практикалық сабақ Тақырып: Аумақты бейнелеу. Тұлғалық мүсін, кеуделік мүсін, барельеф, рельеф т.б. Практикалық сабақтың мазмұны: Затты әр алуан қалпында кеңістікте жан-жақты көре отырып мүсіндеу, үлкен-кіші арақатынасты жан-жақты көре отырып мүсіндеу ӨЖСӨЖ мазмұны: Мүсіндік шағын (миниатюралық) жұмыс орындау. СӨЖ мазмұны: Тапсырманы орындау. Әдебиет: Барчай. Е.Анатомия для художников. Будапешт. 1982ж Алехин А.Д. О языке изобразительного искусства. «Знание» Серия Искусства. М. 47с.1973г. Алпатов М.В. Композиция в живописи. Исторический очерк. М. Искусство. 1940г.132с. Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие. М. Наука. 1974г. 392с. 13 апта 25 кредит сағат № 13 дәріс Тақырып: Оқу процесін жүргізуші және ұйымдастырушысы – мұғалім. Дәріс мазмұны: Мұғалімнің атқаратын қызыметі туралы әңгімелесу, пікірлесу. ОЖСӨЖ- мазмұны: Мектептегі оқушы мен мұғалім арақатынасы. СӨЖ- мазмұны: Өз ойларын қағазға түсіру. Әдебиеттер: К.Д.Ушинский Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі таңдамалы пікірлері. Алматы. 1961. 80б /. Сағимбаев Ә.Ә. Бастауыш сынып оқушыларының бейнелеу өнері арқылы шығармашылық іс-әрекетін қалыптастырудың педагогикалық шарттары.Алматы.2003. -145 бет. 26 кредит сағат № 13 практикалық сабақ Тақырып: Сурет. Сурет салу түрлері Практикалық сабақтың мазмұны: Долбар (жылдам бейнелеу), қысқа мерзімді сурет, академиялық сурет. ӨЖСӨЖ мазмұны: Берілген тақырып бойынша тез арада долбарлар жасау. СӨЖ мазмұны:Кітап-журналдардағы суретшілердің долбарларын қарастыру. Әдебиет: Беда Г. В. Живопись и ее изобразительные средства. М.Просвешение. 1977г 187с. Беда Г. В.Основы изоразительной грамоты. Рисунок.Живопись. Композиция. М. Просвешение. 1981г. 237с. Волков Н.Н. Композиция в живописи.М .Искусство. 1977г 263с. Волков Н.Н. Восприятие картины. 2-е изд., доп. М. Просвешение 1976г 32с. 14 апта 27 кредит сағат № 14 дәріс Тақырып: Мектептегі бейнелеу өнеріне оқыту әдістемесінің негізгі дидактикалық жағдайлары. Дәріс мазмұны: Әдістемелік оқыту негізі – педагогика ғылымына сүйену. ОЖСӨЖ- мазмұны: Сыныптан тыс жұмыстардың жүргізілуі. СӨЖ- мазмұны: Кітапханаларға барып, әдебиеттермен жұмыстану. Әдебиеттер: Костин В.И. Юматов В.А. Язык изобразительного искусства. М.Знание. 1978г. 10с. Пашаев А.А. Педагогика искусства и творческие способности. М. Знание 1981г 96с. Сағимбаев Ә.Ә. Бастауыш сынып оқушыларының бейнелеу өнері арқылы шығармашылық іс-әрекетін қалыптастырудың педагогикалық шарттары.Алматы.2003. -145 бет.
№ 14 практикалық сабақ Тақырып: Кескіндеме – бояу арқылы бейнеленген көркем шығарма Практикалық сабақтың мазмұны: Қондырғы кескіндеме, монументальды, сәндік, миниатюралық. ӨЖСӨЖ мазмұны: Кескіндемелік жұмыс орындау (көрнекі құрал ретінде) СӨЖ мазмұны: Тапсырманы гуашь, акварель бояуымен орындау. Әдебиет: Беда Г.В. основы изобразительной грамоты: рис.,жив.; М.; Просвещ.1981 Алехин А.Ю. Когда начинается художник – М; Просвещение 1993. Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие – М; Наука, 1974 Беда Г. В. Живопись и ее изобразительные средства. М.Просвешение. 1977г 187с. Беда Г. В.Основы изоразительной грамоты. Рисунок.Живопись. Композиция. М. Просвешение. 1981г. 237с. Волков Н.Н. Композиция в живописи.М .Искусство. 1977г 263с. Волков Н.Н. Восприятие картины. 2-е изд., доп. М. Просвешение 1976г 32с.
№ 15 дәріс Тақырып: Түстану ерекшеліктері. Дәріс мазмұны: Бояу түрлерімен таныстыру, олардың қасиеттерін білуге үйрету. Ұлттық нақыш бояулары туралы әңгімелеу, суретшілер туындыларымен таныстыру. ОЖСӨЖ- мазмұны: Түстік гармония. Нюанс. СӨЖ- мазмұны: Бояулар қасиеті. Әдебиеттер: Выготский В.С. Психология искусства. 2-е изд.,доп. М.Искусство 1968г 576с. Зайцев А.С. Наука о цвете и живопись. М. Искусство. 1986г 158с. Кардовский Д. П. Об искусстве. Воспоминания, статья, письма. М.АХ СССР. 1960г.340с. Кибрин Е.А. Об Искусстве и художниках. М. АХ СССР. 1961г 311с. Костин В.И. Юматов В.А. Язык изобразительного искусства. М.Знание. 1978г. 10с.
№ 15 практикалық сабақ Тақырып: Түстану ғылымының негізін салушылар. Олардың пікірлері, көзқарастары. Практикалық сабақтың мазмұны: Түстің психологиялық ерекшеліктері. Адамның түр-түске қатынасы. ӨЖСӨЖ мазмұны: Түр-түске байланысты марал-мәтелдер жинақтау. СӨЖ мазмұны: Реферат орындау. Әдебиет: Байжігітов Б.К. Қазақ өнерінің эстетикалық табиғаты./Қазақ дәстүрлі творчествасы мен бейнелеу өнері негізінде/. Алматы.1996. Байжігітов Б.К. Бейнелеу өнеріндегі философиялық мәселелер. Алматы; Ғалым, 1998 Беда Г.В. Основы изобразительной грамоты: рис.,жив.; М.; Просвещ.1981 Коменский Я.Н. Избранные педагогические сочинения-М, 1995,287с
Алехин А.Ю. Когда начинается художник – М; Просвещение 1993. Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие – М; Наука, 1974. Бабанский Ю.К. Оптимизация учебно-воспитат.процесса. М; Прсвещ.1982 Барщ А.О. Рисунок в средней художественной школе. М; Искусство 1957 Байжігітов Б.К. Бейнелеу өнеріндегі философиялық мәселелер. Алматы; Ғалым, 1998 Беда Г.В. Основы изобразительной грамоты: рис.,жив.; М.; Просвещ.1981 Ибрагимов Ұ.Ш., Болатбаев Қ.К. Бейнелеу өнері . 1-5сыныпқа арналған жаңа буын оқулықтары.Алматы «Атамұра» 2000-2002ж. Ивахнова Л.А. Профессиональная деятельность учителя ИЗО; Алматы; АГУ им.Абая 1982 Кузин В.С. и Кубишкина Э.И. Изобразительное искусство. Учебник 1-2 кл, 3-4кл, М; Драфа 1997 Кузин В.С. Основы обучения изобразительного искусства в школе.М; Просв. 1970 Кузин В.С. ИЗО и методики его преподавателя в начальных классах. М; Просв. 1984 Неменский Б.М. Мудрость красоты: книга для учителя; М; Просв.4981 Программа по ИЗО 5-6кл. Изд. РГИ и «Рауан», 1999 Ростовцев Н.Н. Академический рисунок; М,1984 Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980 Сокольникова Н.М. Изобразительное искусство и методика в начальных классах. М, 1999 Шорохов Е.В. Методика преподавателя композиции на уроках ИЗО; М, Просв. 1977 19.Байжігітов Б.К. Бейненің тұрақты нақыштарына философиялық қатынас.Алматы.1998. -228 бет. 20.Самуратова Т.К. Қазақ қолданбалы өнері негізінде болашақ мұғалімдердің эстетикалық тәрбие беруге даярлығын қалыптастыру. 21.Сағимбаев Ә.Ә. Бастауыш сынып оқушыларының бейнелеу өнері арқылы шығармашылық іс-әрекетін қалыптастырудың педагогикалық шарттары.Алматы.2003. -145 бет. 22.Байжігітов Б.К. Қазақ өнерінің эстетикалық табиғаты./Қазақ дәстүрлі творчествасы мен бейнелеу өнері негізінде/. Алматы.1996. 23.Сагимбаев А.А. Педагогические условия формирования творческой деятельности учащихся начальных классов посредством изоб-ного искусства. 2003.- 148 стр 24.К.Д.Ушинский Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі таңдамалы пікірлері. Алматы. 1961. 80б /. 25.Коменский Я.Н. Избранные педагогические сочинения-М, 1995,287с 25.Волков Н.Н. Композиция в живописи.М .Искусство. 1977г 263с. 26.Волков Н.Н. Восприятие картины. 2-е изд., доп. М. Просвешение 1976г 32с. 27.Выготский В.С. Психология искусства. 2-е изд.,доп. М.Искусство 1968г 576с. 28.Зайцев А.С. Наука о цвете и живопись. М. Искусство. 1986г 158с. 29.Кардовский Д. П. Об искусстве. Воспоминания, статья, письма. М.АХ СССР. 1960г.340с. 12.Кибрин Е.А. Об Искусстве и художниках. М. АХ СССР. 1961г 311с. 30.Костин В.И. Юматов В.А. Язык изобразительного искусства. М.Знание. 1978г. 10с. 31.Пашаев А.А. Педагогика искусства и творческие способности. М. Знание 1981г 96с. 32.Непомнящий В.М. Смирнов Г.Б. Практическое применение перспективы в станковой картине. М. Просвешение 1978г 119с. 33. Никулина О.Р. Природа глазами художника. М. Советский Художник. 1982г 175с.
“ Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі ”
4. Пәннің оқу - әдістемелік қамтылу картасы.
5. Дәрістік кешен: Жұмыс техникасы – Акварельмен жұмыс істеу кезінде планшетті немесе қағаз тартылған стираторды дұрыс ұстау маңызды. Планшетті тігінен қоюға болмайды, өйткені бояу бұл қалпында ағып кетеді. Планшетті тым көлденең де қоюға болмайды, бұл жағдайда су қағаз бетінің әрбір жеріне жиналып, кепкенде бояу қатпарланып тұрады. Ең тиімдісі планшетті аздап жатқызып қойған. Мұндай қалпында қағаз бетінде бояу қатпарлары қалса да, оны таза қылқаламмен сүртіп алуға болады. Акварельдің жұмыс техникасын игеру үшін, алғашқы жаттғуларды бір түспен, мысалы, қара немесе қою қоңыр түспен орындауға болады. Кескіндеменің бұл түрін бір түсті немесе монохромды, не «гризайль» деп айтады. Акварельмен жұмысты неден бастаған жөн ? Көбінесе бір түсті немесе түрлі түсті акварельде қою жерлерінен бастайды. Бұл натураның жарық және көлеңке қатынасын бөліп көрсетуге, түрдің көлемін алғашқы этаптарда тереңірек сезінуге көмектеседі, сонымен қатар, бояу қабатының тазалық дәрежесін сақтауға септігін тигізеді, өйткені бояуды қабат – қабаттап салуға тура келеді. Бірақ та акварель тонның күшін әлсірету қателігін жібермейді, сондықтанда ең қою жерлерін бірден бар күшімен салмай, алдымен аздап ашық түстермен боялады. «Дымқылдату» тәсілі де акварельде қолданылады. Бұл кезекте қағаз бетін алдымен сумен дымқылдатып алады. Мұнда қағаз астына қалыңдау дымқылдатылғанкартонды салу арқылы, бүкіл жұмыс барысында қағазды сулы қалпында ұстауға болады. Бұл тәсіл суретке өзгертулер, түзетулер енгізуге мүмкіндік береді. Соған қарамастан, бұл өте қиын тәсіл, өйткені барлық жұмыс барысы кезінде қағаздың бір қалыпты дымқылдығын сақтау мүмкін емес. Гуашь Акварель сияқты, гуашь суға езіледі. «Гуашь» сөзі итальян «quazzo» сөзінен шығып, «дымқыл» деген мағынаны білдіреді. Сонымен бірге «гуашь» деп бояудың осы түрімен орындалған өнер туындыларын да атайды. Бірақ өзінің ерекшеліктерімен акварельден өзгешеленіп тұрады. Оның ерекшелігі – мөлдірліктен айрылғандығында. Гуашьтың қандай да бір түсін таңдап алған соң, оған (белила) қосылады. Гуашь кепкен соң оның бетінде ақшылдау қабат түзіледі. Гуашь техникасының қиындығысол, онымен жұмыс жасағанда, түс кепкен соң қандай болып шығатынын алдын ала білуге болмайды. Гуашь таза бетке жақсы жағылады. Басқа жағдайларда ол үгітіліп қалуы мүмкін. Кейде гуашь техникасын акварельге де қолданады. Мұнда соңғысында БЕЛИЛА қосады. Бұл кезде акварель кескіндемесі гуашь кескіндемесіне ұқсап кетеді. Акварель мен БЕЛИЛА қосындысы гуашьқа қарағанда қоюырақ түс береді. Адамның сезімдерінің ішінде көру қабілеті аса дамыған. Көру үшін басты шарт – жарық. Күн сәулесін ақ деп санау бейімдіге айналған, негізінде оның өте күрделі түстер құрамы бар, оны әйнек призмадан күн сәулесін өткізу арқылы байқауға болады. Осындай жолмен алынған спектрде бірқатар түстер тобын байқаумызға болады. Олар біртіндеп – біртіндеп біреуінен келесісіне өтіп отырады. Күннен басқа да жарық шығаратын денелерді атауға болады, мәселен, элекрт лампасы, керосин лампасының жанып тұрған пілтесі, майшам, сіріңке, т.с.с.Олар күннен өзге түс береді , және ондай спектрді зертегенде, күн сәулесі спектрінен басқа спектр түзеді. Түрлі түсті заттармен бірге түссіз заттарды да көреміз, яғни қара, сұр, ақ оларды ахроматикалық (грекше “Achrmos”- түссіз) деп атау қалыптасқан, түрлі – түсті, хроматикалыққа қарама қарсы. Таза ақ түс барлық күннен түскен сәулелерді бейнелейді. Таза қара түс күн сәулесін керісінше өзіне жұтып, сіңіріп алады. Сұр түс, ақ түске қарағанда ашықтылығымен ғана ерекшеленеді. Адамның көзі түстің ашығынан қоюына ауысудың 300-ін айыра алады. Хроматикалық түстердің 3 қасиеті бар.Түстен түсті ажырататын белгіні түстік тон деп атаймыз. Бұл терминді суреттегі «тон» деп жарық дәрежесін атайды, ал түс енгізуінде түстік тон деп түстер айырмашылығын атайды. Екінші қасиеті-қаныққандығы (кейде оны тазалық терминімен ауыстырады). Неғұрлым түс жақын болса, соғұрлым қаныққан болады. Қаныққандық деп, мысалы, қызыл мак, көкнәр, сары лимонды атаймыз. Үшінші қасиеті-ашықтығы. Ашық түстерге қызыл, сарыны жатқызуға болады. Бұл үш қасиеті-тон, қаныққандығы, ашықтығы-барлық түстерде бар. Натюрморт кескіндемесі В.А Фаворский атап көрсеткендей натюрморт нұсқасын жасаған кезде заттарды көру керек және олардың бір-бірімен әңгімелескенін, бір-біріне деген қарым-қатынасының, әсерлерінің тереңдігі мен әуендік қатынасын түсініп отыруы керек. Натюрморт кез-келген заттардың жиынтығы емес. Бір парақ қағазға кез-келен қолға түскен заттарды жинақтап салу- мазмұнды натюрморт орындалды деген сөз емес. Натураға деген белсенді авторлық қатынас, әдемілік, әсемдік сезімі әр-бір жұмыс этапында байқалу керек. Ол болмайынша оқу немесе шығармашылық қойылымды жақсы орындауға болмайды. Натюрмортқа жансыз заттардың тобы ретінде қарап, оларды механикалық түрде қағазға түсірмей, натурамен сәйкестігін ғана жеткізіп қоймай, әр-бір постановкадан идеялық мәнін, өмірдегі болмысын табу. Образды құрғанда заттардың әдемілігін, оларға тән қасиеттерін, кескінді-пластикалық және мағыналық байланысында қарастыру шарт. Әр – бір заттың “тіршілік ету ортасы” болады. Басқа бір жағдайларға орналастырса, басқа заттармен үйлесе алмай, диссонанс құрап тұрады. Сондықтан заттарды орын-орынмен қойған жөн. Әр-бір зат басқа заттарды толықтырып, байытып, ортақ ойды жеткізіп, оның ерекшелігін көрсету қажет. Натюрмортты бір-біріне ұқсас немесе біртекті заттардан жасау керек, мысалы кітап, гүл, т.с.с. Бұл автор ойының белсенді шығармашылығын, фантазиясын қажет етеді.
Майлы бояудың небу жылдамдығы ондағы майдың мөлшерінен , пигменттің химялық құрамынан байланысты. Майлы бояу 15 ғасырдан бастап қолданыла бастады. Майлы бояу екі түрге бөлінеді «езілген ұсақ» бояу және «эскиздік » болып . Бірінші түрі ең жақсы майлы болып табылады. Екіншісі ол онша жауапты жұмыстарға арналмаған бояу. Студенттер мынандай майлы бояудың түрлерімен жазған дұрыс болады.
Охра сары Қатты да тұрақты түсін өзгертпейтін бояу. Кадмий қызыл- КиноВарьдың орнына қолдануға болады. Өте ашық түс және жеткілікті тұрақты. Краплак қызыл-ашық пурпурдық түс. Мөлдір және басқа бояумен араластырғанда жеткілікті қатты. Жасыл түспен араластыруға болмайды қарайып кетеді. Охра қызыл-Барлық түспен араластырғандада толық тұрақты. Ағылшын қызылда осындай. Изумруд жасыл-Жасыл бояулардың ішіндегі ең жақсы ашық бояу, мөлдір және краплактеа басқа бояулар араластырғанда тұрақты . Жылдам кебеді. Окись хрома-түс жағынан жасыл түс тәріздес бояуға жақсы араласады тұрақты. Кобальт көк – ашық көк , сары кадмий бояуынан басқа, бояулармен тұрақты араласады. Ультрамарин – ашық көкшіл бояу, барлық бояу түстерімен тұрақты араласады. Бірақ кейбірде жұмысымызда лай көмескі бұлдыр тұтынады. Бұндай жағдайды суретшілер «ультрамарин ауруы» деп атайды. Бұндай жағдайды лакпен немесе маймен жұмысымызды жапсақ, түс қалпына келеді. Табиғи умбра- ашық – қоңыр бояу, барлық бояу түстерімен араласып , өзінің мөлдірлік қасиетін сақтайды. Күйдірілген умбра-қараңғы қоңыр бояу, барлық бояу түсімен араласуы тұрақты. Марс қоңырдың орынын ауыстыра алады. Күйдірілген смена-ашық қызыл қоңыр, барлық бояудың араласуына тұрақты. Күйдірілген сүйек-қара түс, барлық бояумен араласып өз тұрақтылығын ұстады. Дәріс № 1 Тақырып: Кіріспе. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің оқытудағы теориялық және практикалық тұрғыдағы басты бағыттары. Дәрістің мазмұны: Пәнді оқыту мақсаты, міндеті, мазмұны. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің тарихы.
1. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі қай уақыттан бастау алды? 2. Бұл пәнді оқудағы мақсат қандай? 3. Бейнелеудің айқындаушы, бейнелеуші құрал-тәсілдері. Әдебиеттер: Кузин В.С. Основы обучения изобразительного искусства в школе.М; Просв. 1970 Кузин В.С. ИЗО и методики его преподавателя в начальных классах. М; Просв. 1984 Неменский Б.М. Мудрость красоты: книга для учителя; М; Просв.4981
Ежелгі Ассирия мен Египет мемлекеттеріндегі бейнелеп сурет салу әдістемесі неге негізделген? Канондық сурет салу әдісі қандай бағытты ұстанған? Әдебиеттер: Ростовцев Н.Н. История методов обучения рисования зарубежные и советских школах. М, Просв. 1980 Ростовцев Н.Н. Методика преподования ИЗО в школе. М, Просв. 1980 К.Д.Ушинский Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі таңдамалы пікірлері. Алматы. 1961. 80б /.
жүктеу 0,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау