Мазмўны-Жоспары

1. 
   Қазақстан Республикасы Халық Жинақтық Банкінің кассалық операциялары
   
2. 
   ААҚ «Қазақстан Республикасы Халық Жинақтық Банкінің» сипаттамасы.
   
3. 
   Ақпараттық жүйені тағайындау мен құрудағы мақсаты
   
4. 
   Ақпараттық жүйеге қойылатын талаптар
   
5. 
   Ақпараттық жүйе құрылымының талаптары.
   
6. 
   Ақпараттық жүйе ресурстарының талаптары.
   
7. 
   Мәліметтер қоймасының талаптары
   
8. 
   Ақпараттық жабдықтау
   
9. 
   Лингвистикалық жабдықтау
   
10. 
    Программалық жабдықтау
    
11. 
    Техникалық жабдықтау
    
12. 
    Ұйымдастырушылық жабдықтау
    
13. 
    Ақпараттық және программалық құралдардың бұзылу
    

1. 
   « ҚР Х.Ж. Б-нің» АЖ концептуалды схемасы.
   

2. 
   Банктік операциялар жүйесінде клиенттерге қызмет көрсетудің есебінің ақпараттық жүйедегі алатын орны
   

2. 
   Есептің қойылымы
   

2.4 Шығыс ақпараты

2.5 Ақпараттық база

2.6 Машинадан тыс ақпараттық база

2.7 Жіктеу және кодтау жүйесінің сипаттамасы

2.8 Машинадағы ақпараттық база

2.9 Алгоритмдік есеп шешімінің сипаттамасы

2.10 Программалық жабдықтау

2.11 Программалық жабдықтау құрылымы.

2.12 Арнайы программалық жабдықтау сипаттамасы.

2.13 Қолданушы инструкциясы

2.14 Есептер кешенін қалыптастырудың технологиясын сипаттау

3.1. АЖ құрудағы шағымдарды есептеу.

3.2. АЖ коммерциялық іске асырудағы талдау қорытындысы мен ұсынысы

3.3. Интернет

ҚР дамуы жаңа шаруашылық принциптерге және сапалы жаңа денгей қарым-қатынасқа өту, экономиканың барлық салаларының интенсивті турде дамуына жұмыс істеткізеді сонымен бірге нарық экономикасының ең ңегізгі құрылымдарының бірі-банк жүйесін дамытуды қажет етеді.

Бірақ мына жағдайды ескеру қажет, ол ақпараттың қазіргі күндегі дефициті.Тұтынушылардың сұранысы мен ақпараттық дәуір қажеттілігі. Жаңа уақыт қоғамның дамуында бәсекелестік сипатқа ие болу үшін ақпараттық технологияны және компьютерлік ақпараттық жүйені қолдану қажетті шарттардың бірі болып табылады.

Берілген дипломдық жұмыс «Банктік операциялар жүйесінде клиенттерге қызмет көрсетудің ақпараттық жүйесін тұрғызу» - Қазақстан Республикасының Халық Жинақтық Банкін зерттеу негізінде ақпараттық жүйені құруға арналған. Ақпараттық жүйенің көрсеткіштерін өңдеу мен ақырғы қорытындыларды алу кеңесі есеп үшін қажет :

-клиенттер үшін шоттар ашу( құжаттар және ақшаны қабылдау);

-ақшаны қабылдау және беру;

-комиссиондық сыйақыларды ұстау;

-пайыз түсімдері;

-клиент шоттарын жабу;

Бұл есептер берілген диплом жұмысының авторымен құрылған, өңделген ақпарат жүйесін қолданумен шешіледі.

Жұмыстың бірінші бөлімінде:

ақпарат жүйе облысының пән сипаттамасы –кассалық операциялар; басқару объекті - ҚР Х.Ж.Б., оның негізгі функциялары, фирманың ұйымдастырушылық құрылымы, әр құрылым бөлімнің міндеті және талаптар келтірілген, берілген ақпарат жүйесінде тиімді жұмыс үшін оларды орындау қажет; ақпараттық жүйе комплексі негізгі есептер көрсетілген.

Диплом жұмысының негізгі бөлімінде мыналар сипатталған:

-ақпараттық жүйедегі есептің орны;

- есептің қойылымы;

- кешенді есепті шешуді қажет ететін енгізілетін және шығатын ақпарат;

-машинадағы ақпараттық база;

-қолданылатын саралау жүйесімен ақпаратты кодтау;

- есепті шешу алгоритмін сипаттау бөлімінде математикалық қамтамасыз ету;

- кешенді есепті толық программамен қамтамасыз ету;

-қолданушының пакетін қолдану үшін инструкциялау.

Дипломдық жұмыстың үшінші бөлімі келесі ақпараттардан тұрады;

-ақпараттық жүйе деңгейін бағалау және оны қолданудағы мүмкін облыстар;

-ақпараттық өнімді коммерциялық өткізудегі талдау қорытындылары мен ұсыныстары;

-коммерциялық программалық қолданумен ақпараттық өнім ұсынымы келтіріледі.

Қорытындыда өңделген ақпараттық жүйенің артықшылығы мен кемшілігін анықтау сипаттамасы келтіріледі.

1 БАНКТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ЖҮЙЕСІНДЕ КЛИЕНТТЕРГЕ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУДЫ НЕГІЗДЕУ

1. 
   Кассалық операциялар
   

Облыстың зерттеу объектісі болып кассалық операциялар табылады. Банк операциясының кассалық болып, алатын, беретін, сақтайтын және қолма-қол ақшаны аударумен байланысты операциялар айтылады.

Кассалық операциялар - қабылдау, қайта есептеу, ұсақтау, айырбас, беру, өңдеу, құндылықтарды сақтау және тарату. Кассалық операцияларды орындау үшін банк операцияларына кіретін, банкке ҚР Президентінің 31.08.95 ж. «ҚР банк жайлы және банк қызметі заңы» Жарлығына сәйкес ҚР Ұлттық банкінің лицензиясын алу керек.

Кассалық операциялар операциялық кассада жүргізілген. Операциялық касса (опер. касса) – банк кассасы, онда клиенттерге банктің барлық кассалық операциялары бойынша қызмет етеді.

Жинақ кассасының алдында тұрған негізгі мақсат - халыққа бас ақша құралдарын сақтау мен ақшалай құралдарын сақтау мен ақшалай есеп айырысуларды жүргізуге, халық шаруашылық дамуына ақшалай жинақтарды жинақтауға мүмкіндік береді. Бұл есептерді орындау үшін жинақ кассалары салымдарды қабылдайды және береді, салымшылардың талабымен оларды басқа жинақ кассасына аударады, қолма-қол ақшаларды қабылдайды. Операциялық касса мемлекеттік және коммерциялық өнеркәсіптің, мекеме мен бюджет төлемінің мүддесі үшін қажетті халықтың төлемінің барлық түрін қабылдайды. Операциялар қолма-қол ақшамен және қолма-қолсыз есеп айырысу түрінде жүреді.

Өткізілетін операциялар үшін мекеме мен ұйымдар операциялық кассаларға комиссиялық сыйақылар төлейді. Операциялық кассада өткізілетін операциялар, халық төлемдерін қабылдаумен алғашқы, қоғамдық және басқа ұйымдардың құюларын Бас Банк шартқа сәйкес жүргізеді, келісім шартқа сәйкес операциялық кассалар ақша сомасын қабылдайды.

Күнделікті операциялық бөлімде қаржылық операциялар жүргізіледі, олар банк құжаттарында сипатталып көрсетіледі. Құжаттарды құру, қабылдау , передача, әр операцияда өңдеу белгілі бір жұмыскерлер мен бекітіледі.

Ақшаны сақтауда материалды жауапкершілік тұлғаларына банк басшысы, бас бухгалтер, бас кассир болып табылады.

Қолма-қол ақша үш тәсілмен өткізіледі:

-банк кассасына;

-банк инкассаторына;

-банк шоттарына аудару үшін өндіріс байланысына.

Операциялық кассада мынандай негізгі операциялар жүргізіледі;

-салымдарды төлеу;

-балалар салымдарын ашу;

-шоттарды ашу және жабу;

-Бюджеттік және коммерциялық ұйымдарға еңбекақы төлеу;

-погребалды шоттарды ашу;

-валюталық және теңгелік депозиттерді ашу және жабу;

- төлемдер мен пенсияларды төлеу.

-көлікке салынатын салық;

-МИД шығындары;

-нотариус қызметі;

-мүлік салығы;

-мекен-жай үстемі;

-паспорт және жеке күәлік үшін;

-жерге салық;

-қалалық МАИ айып пұл;

-Банк табысы, ол комиссионды сыйақы жүргенде алынады;

-көлік салығы;

-консультациялық қызмет;

-госпошлина (АХАЖ,СОТ, нотариалдық кеңсе);

-лицензия үшін;

-объект приватизационный;

-әлеуметтік салық;

-жылдамдатылған аударымдар (жедел есеп айырысу мен аударымдар);

-телефон үшін.

Сонымен бірге Банк қызметі үшін Банк АҚШ-тың 10 долларын сомаға тәуелсіз алады. Банк зергерлік, 100 теңге, тиыннан 1700 теңге сомасын сатумен айналысады. Бір тиын салмағы 24 грамм.
Жинақ кассасындағы салымдар ерікті сипатта. Қазақстан Халық Банкі (ҚХБ) басқарымы шарттарын дербес анықтайды, салымдар мен депозиттер ұлттық және шетел валютасында жүргізіледі. Салымдар мен депозиттер бойынша сыйақы мөлшерлемесінің көлемі ҚХБ басқармасымен анықталады. Сыйақы мөлшерлемесінің өзгерісі ҚХБ басқармасы шешімімен жүргізіледі. ҚР Банк ісі ұйымы ҚХБ басты мақсаты келесі болып табылады: заңды және жеке тұлғаларға есеп айырысу кассалық қызмет көрсету прогрессивті формада енгізу, халықтың салымдар мен депозиттерге құралдарын кең түрде тарту болып табылады. Салымдарды және депозиттерді қабылдау ұлттық және шетел валютасында, басқарумен, бөлімдермен және ҚХБ бөлім құрылымдарымен ҚР Ұлттық банк және жағымен берілген генералды лицензияға сәйкес жүргізіледі.

Сыйақы түріндегі салым мен депозит табысына салық салынбайды, ал ұту түріндегі салым мен депозитке ҚР Президентінің Жарлығы бойынша «Салықтар және бюджетке басқа міндетті төлемдер» заңына сәйкес салық салынып, жүргізіледі.

ҚХБ салымдары мен депозиттері еркін түрде жүргізіледі, ал заңды және жеке тұлғалардан қабылданады. Салымшылар ҚР азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалар бола алады. Салымшы салым және депозит бойынша шоттарды ашуда РНН айтуы керек. Салым бойынша бір есеп шотты немесе бірнеше тұлға атымен ашуға болмайды.
ҚХБ филиалдары және құрылымдық бөлімдері салым мен депозиттерді келесідей түрлерін қабылдайды:

-қажет болғанға дейін;

-шартты;

-анонимді;

-арнайы салымдар;

-белгілі бір сақтау мерзімімен анықталған жедел салымдар (1-ден 3-ке дейін, 3-тен 5 жылға және 5 жылдан жоғары) ;

-жедел салымдар қосымша құюлармен;

-жинақтаушы салымдары;

-балаларға бағытталған салымдар;

-азаматтардың ағымдағы шоттары;

-ұту салымдары ұтымды;

-«Сюрприз» типтегі депозиттер;

«Алтын жас» депозиті;

-коммуналды депозит;

-шетел валютасындағы депозиттер.

Салымдар мен депозиттердің барлық түрі ұсынушы салымынан басқа, белгілі-бір тұлғаға ғана қабылданады.

Қажет болғанға дейінгі салымдар есеп айырысу ақшалай операциялар қалдық салымдардың шегі үшін бағытталған.

Шартты салымдар болып басқа тұлға атына салынатын, олар шартқа сәйкес салымдармен қолдана алады. Салымдар мен салымшы тек шартқа сәйкес қолдана алады, ол салымшы атына ақшаны құйғанда қарастырылады. Бұндай шарт болып мысалы, жасөспірімге жеткен, оқуды аяқтаған.

Арнайы салымдар, құю және еңбек ақы төлеу сомасы, зейнетақы және басқа әлеуметтік төлемдер үшін арналған.

Жедел салымдар болып ҚХБ филиалдармен құрылымдық бөлімдеріне белгілі бір уақытқа қуылатын.

Жедел салымдар қосымша құюлар болып жыл уақытына ғана қабылданатындар.

Жинақтаушы салымдар ай сайын қосымша құюларды енгізе отырып 5 жылда ақша жинау.

Балаларға бағытталған салымдар 14 жасқа дейінгі тұлғалар атына 10 жылға қабылданады.

Азаматтардың ағымдағы шоты ақшаны сақтау мен ақшалай операцияларды есеп айырысуды іске асыруға арналған.

Ұтыс салымдары болып, ұтыс түріндегі төленетін табыстарды айтады. Бұл салым, салымшы табысының есеп айырысуындағы 2% жылдығы бойынша ұтыс түрінде ойналады. Ұтыс салымы тиражы жылына екі рет жүргізіледі-сәуірде және қазан айларында. Әр тиражда мың шоттарында 25 ұтыс ойналады ,

сонымен қатар бір ұтыс 200% көлемінде, екеуі-жүзден және екеуі-елуден және жиырмасы 25%-н ұтқан салымшының орташа қалдық сомасының салымымен.

«Сюрприз» типтес депозит салымы болып, табыстың ұтыс немесе сыйақы түрінде төленуі.

«Алтын жас» депозиті зейнеткерлерге ашылады, ол қолма-қолсыз жолымен өтеді, зейнетақы сомасымен төлемдер шотына сәйкес табыс сыйақы мен ұтыс түрінде төленеді.

Коммуналды депозиті тұрғын үй мен коммуналды қызметке қолма-қолсыз есеп айырысу үшін арналған.

Валюталық депозиттер АҚШ долларында, неміс маркасында кез-келген тұлға атына ашылады. Депозиттер мерзімі 90,180 және 360 күн.

Салым қолма-қол салымымен бірге қолма-қолсыз жолмен ашылуы мүмкін. Қосымша құюлар қабылданады және салымды бөлшектеп төлеу жүргізіледі. Бұл салымдардың көлемі әдетте тартылған құралдардың жалпы қорытындысынан өте үлкен емес. Бұл салымдар тұрақты емес, сондықтан банкке олардың қаншалықты ұзақ жататынын болжау қиын. Сонымен бірге банк өзіне тәуекел ала тұрып, әдетте осындай салымдарға айтарлықтай төмен пайыз төлейді, жедел салымнан алатын салымшылардан Банк салымға қажет болғанға дейінеңбек ақыны аударуға, зейнетақыны және басқа табыстар, шоттан төлемдерді жүргізуге банкке бір және Ұзақ мерзімді тапсырыстарды орындауға мүмкіндік береді (мысалға: коммуналды қызметті төлеу). Барлық салым куәлік пен мұрагерлік құрылады. Салымшы (салымды ашқан тұлға) басқа тұлғаға немесе бірнеше тұлғаларға салымшыларға қолдану құқығы куәлігін 3 жылдан аспайтын бере алады.

Ақшаны енгізгенде жинақ кассасы салымшыға есеп шот ашады және жинақ кітабын береді. Салымды толықтыруға салымшының өзі және кез-келген тұлға сала алады. Қажет болғанға дейінгі салым шотынан ақшаны, бөлшектеп немесе толықтайды салымшымен оның куәләндырған тұлғасы ала алады.

Хабарлама Ф-36 бланкісіне салымшы өз есеп шот номерін, өз аты жөнін, қол қою нұсқасымен жеке куәлікті жазып көрсетеді. Егер салымшы қажет болғанға дейінгі салымға қосымша құятын болса, бақылаушы жинақ кітапшасын алады және № 51 кіріс ордерін толтырады.

Жедел салымдар кассаларда алты ай уақытысына ғана қабылданады. Егер салымшы жедел салымын алты ай уақытысында алған болса, оған жылдық 2% төленеді.

Салым шотында қолма-қолсыз жолмен жұмыскерлер мен қызметкерлер еңбекақысын құяды, басқа өндіріс салаларында жұмыс істейтін жұмысшылар мен қызметкерлерге істеген уақыт сыйақысын төлейді. Кез-келген жұмысшы, қызметкер немесе зейнеткер, өзінің жұмыс істейтін өнеркәсіп бухгалтериясына арыз жаза алады. Арызда жинақ касса номері, салым бойынша ақша сомасын аударатын жеке есеп номерін көрсетеді.

Қолма-қолсыз есеп айырысудың мәні, жинақ кассасы салымшы бұйрығымен оның шотынан көрсетілген соманы, салымшы ақша төлеу керек ұйым шотына аударады. Осылай салымшы ұйым шотының қай жерде тұрғанына тәуелсіз төлем төлей алады. Халықтың салым бойынша шоттарына ақшалай табыс сомасын, еңбек ақы төлемдері, зейнетақы, төлемдер және басқа табыстарды аудару, арызға сәйкес немесе өнеркәсіп пен ұйымның кез-келген меншік формасындағы жұмысшылар коллективі шешіміне сәйкес жүреді.

Салым бойынша шоттарға өнеркәсіп пен ұйым жұмысшыларына еңбек ақы мен басқа ақшалай төлемдерді аудару жұмыстарын ұйымдастыру үшін, облыстық және аудандық ҚХБ филиалымен келісім шартқа отырады, онда кезегі анықталады және аудару уақытысы, Банкке бұл жұмысты орындағаны үшін комиссиондық сыйақысы анықталады. Қолма-қолсыз есеп айырысу үшін жинақ кассасында басқа жеке шот ашуға қажеттілігі жоқ.

Шартқа сәйкес өнеркәсіп еңбек ақыны төлейтін жұмысшылар тізімін құрумен қамтамасыз ету керек. Тізімде: филиал мен құрылымды бөліміне номері, салым бойынша жеке есеп шот номері, жұмыскердің аты-жөні және сомасы көрсетіледі.

Қажетті тексеруді өткізгеннен кейін бухгалтер қажетті соманы шоттан шотқа аудару үшін № 63 формасын толтырады.

Содан кейін, міндетті түрде тізімдегі құю сомасын жеке есепшотқа салым бойынша №52 форма ордерімен басып шығару іске асады.

Қолма-қол ақшамен жұмысты ұйымдастыру кезеңі операциялық кассада жұмыс уақытысында қолма-қол ақшаны және құндылықтарды ағымдағы операциялар үшін қажетті соманы ғана ұстау керек. Барлық қалған ақша мен құндылықтар сақтаушы Банкте сақталуы керек.

Сақтаушы банк бухгалтерлік есебінен және кіріс кітап кассасынан өткен ақша мен құндылықтарды сақтайды.

Сонымен бірге:

-қолма-қол ақшалар;

-қолма-қол шетел валютасы;

-чектер, пластикалық карточкалар;

-қатаң есеп беру бланктері;

-құнды қағаздар, сонымен бірге банктің клиентерден сақтауға алған

бағалы бұйымдары;

-алтын, күміс;

-бақылау кассалық аппараттарының кілттер жиыны;

-ұлттық шетел валютасының қозғалысы және басқа төлем құралдары есебінің құжаттары

сақталады.

Тағы бір шарттардың бірі - өнеркәсіп пен ұйымға қолма-қол ақшаны берген кезде ақшалай чек түрінде жүргізіледі. Ақшалай чек қатаң есеп берудің құжаттары болып табылады, ол стандарты формада құрылады және міндетті реквизиттерден тұрады (чек сериясы мен номері, клиенттің есеп айырысу шотының номері, клиент мөрі, басшының, бас бухгалтердің, чек бойынша ақша алатын тұлғаның қолдары, уақыты, санмен және жазумен көрсетілген чек саласы, банк атауы, мақсаты, бақылаушы мен бухгалтер қолы).

Қажет болғанға дейінгі және қосымша құюлармен жедел салымдар жеке тұлғалар мен заңды тұлғалардың қажетті құжаттарын ұсынғаннан кейін жүргізіледі.

Қажет болғанға дейінгі салымнан және жедел салым қосымша құюлардан ақша берген кезде комиссиондық сыйақылар тариф бойынша алынады; олар төмендегідей:

-қажет болғанға дейінгі салымнан -1% (шартқа сәйкес: 20 теңге-ден аз емес және 1000 теңгеден көп емес);

-жедел салымдар қосымша құюлармен (шартқа сәйкес 20 теңге-ден аз емес және 1000 теңгеден көп емес);

Операция күнінде бөлімше құрылымы қабылданған құжаттар мен ақпараттар компьютерге енгізеді.

Банктің жұмыс күнінде жұмысшы персонал екі ауысым жұмыс істейді.

-бірінші ауысым 8-ден 13-сағатқа

-екінші ауысым 14-тен 18 сағатқа

-13-тен 14-ге дейін үзіліс.

Әр ауысым қызметшілері операциялық бөлімде №61 ордерін толтырады, ордерде бар қолма-қол ақша жазылады және келесі ауысымға өткізіледі. Өз кезегінде екінші ауысым ордер бойынша көрсеткіштерді компьютерге енгізеді.

Барлық теңгемен салынған салымдар мен депозиттер қалдығы 100 теңгеден аспаған және шотты ашу күнінде екі айдан аз болғанда, табыс төленбейді (календарлы жыл болып 01.01.-ден 31.12 табылады).

Кіріс операциясы бойынша сыйақылар ақшаны салымға салған күннен бастап, ал шағын операциялар сыйақысы операция жасалған күнінен бастап шығарылады. Әр салым түрі бойынша сыйақы капитализациясының мерзімі ҚХБ басқармасымен анықталады.

ҚХБ салымшылары қызығушылығын қорғау

Салым бойынша анықтама оның иесінің өнімі болған жағдайға беріледі:

• 
  салым иесінің мұрагерлік хатында көрсеткен ҚХБ тұлғаларға істелген; ҚХБ салымдар жөнінде анықтамасын беру тек соттың, прокуратураның, мемлекеттік қауіпсіздік ұйымы және ішкі істер бөлімі, мемлекеттік нотариалдық кенселердің хат бойынша сұранысында ғана беріледі.
  
• 
  Мемлекеттік нотариалдық кеңсе сұранымында, қайтыс болған салымшының салымы туралы анықтамасы, оның аты-жөні, туған жылы, ҚХБ филиалы мен құрылымдық бөлімше орналасуы көрсетілуі керек. Егер салым мұраға қалдырылған болса, тек мұраға қалдырылған тұлғаға ғана айтылады. Салымды беруге және аудару үшін негіз болып, салымшы қол қойған құжат табылады, яғни: ҚХБ-мен қабылданатын ордер, сенімхат, арыз, кепілдеме немесе басқа ақша құжаты. Бақылаушы салымшы қолын тексеруге міндетті.
  

Әр салымшы бір немесе бірнеше тұлғаларға салымды қолдануға сенімхат бере алады, онда ай сайын немесе салымшы көрсетілген ақшаны салымнан ашу мерзімін көрсетеді. Сенімхат 3 жылдан аспайтын уақытқа ғана беріледі. Салымнан соманы ашудың сенімхаты бір рет қана қолдануға болатын түрі бар , онда 500 теңгеден аспау керек. Бір күн ішінде ол сенімхатта сомасы 500 теңгеден аспайтын төлем жүргізіледі. Бір рет қолданылатын сенімхат 500 теңгеден жоғары сомасын салымнан алу, сонымен бірге бірнеше рет ақшаны алу сенімхаты нотариалды кеңсемен, жергілікті администрациямен, өндіріс басшысымен нақтылануы керек.

ҚХБ филиалдары мен құрылымдық бөлімшелеріндекелесідей жинақ кітапшаларының формаларының формалары және есептік тіркеу бланкілері қабылданады.

-№2 Ф.-операцияны жазуға арналған , ҚХБ-ның филиалдары мен құрылымдық бөлімшесінде екі немесе бірнеше жұмыскерлермен, сомамен бірге барлық құрылымдық бөлімшелерде, салым бойынша операцияларды персоналды компьютерде барлық салым түрлерінің операцияларының құру, жедел салымнан басқа, белгілі-бір мерзімге қабылданатын, салымшылардың жүргізетін операциялары.

-№2 ФС-салым бойынша операцияларды жазуға арналған, салымшылардың жүргізетін ҚХБ филиалдары мен құрылымдық бөлімшелері мен жүргізетін операциялар және белгілі бір мерзімге және ХБ-тің «Сюрприз» типтес депозиттерін жазады.

-№2 ФД-балаларға арналған салым операцияларын жазуға арналған.

-Депозитті сертификат-салымы құжат, валютті депозиттерде қабылданатын.

Ф-ақша аудару-ҚХБ құрылымдық бөлімшелерінің бір аудан арасындағы аударымында, сонымен қатар салымға қолма-қолсыз жолмен түскен сомаларды аударғанда қолданылады.

2. 
   ААҚ «Қазақстан Халық Жинақтық Банкінің» сипаттамасы.
   

ААҚ «Қ.Х.Ж.Б.» қазіргі уақытта-жеке компания, 1936 жылы Қазақстан Республикасы Бас Басқармасы СССР мемлекеттік еңбек жинақ кассасы ретінде құрылған. 1986 жылы СССР Жинақ Банкі Қазақстан Республикасы Банкі бөлшек бизнеске ғана бағытталған. 1991 жылы банк Қазақстан ССР Арнайы Коммерциялық Жинақ Банкі болды-дербес заңды тұлға ретінде толығымен мемлекетке бағынатын ,ал 1994 жылдан-Ж.А.Қ «Қ.Х.Ж.Б.» болды . 7 шілдеде 1998 жылы қоғамдық акционерлер жиналысы шешімімен банк құрылымы қайта құрылды және 10 шілдеде А.А.Қ. ретінде тіркелді.

ААҚ «Қазақстан Халық Банкі»-Республикадағы жарғылық акционерлер капиталының көлемімен және банк активі көлемі үлкендігімен ірі банктердің бірі болып табылады, ол Қазастан нарығындағы банк қызметіндегі күрделі бәсекелес болып табылады. Басқа күрделі бәсекелес банк жеке тұлға ресурстарын тартудағы лидері болып және мемлекеттің ірі жеке төлем жүйесі ретінде қалыптасады.

Ішкі нарықта банк үнемі қызмет сферасын кеңейтуге бағытталған саясат жүргізеді.

Банк операцияларын жоспарлау банк проектілерін жоспарлау стратегиясы негізінде жүргізіледі.

Банк меншігінің формасы-жекеше.

Банктің ресми статусы Банктің мемлекеттік тіркеуі заңды тұлға ретінде Қ.Р. Юстиция министірлігінде және ҚР Ұлттық Банк мен банк операцияларын жүргізуге лицензиясы бар.

Негізгі есеп Қазақстанның Халық Жинақтық Банк Акционерлігі ҚР банк ұйымы болып табылады.

Банк ҚР Ұлттық Банк лицензиясын алған кезде келесідей банк қызметтерін және басқа операция түрлерін жүргізуге алады:

-заңды тұлға депозиттерін қабылдау;

-жеке тұлға депозиттерін қабылдау;

-банк ұйымының корреспондентік шоттарды ашу және жүргізу, банк операцияларының жеке түрлерімен қатар банктің металдық шоттарын жүргізеді;

-кассалық операциялар: қабылдау, қайта есептеу, майдалау, айырбас, сорттау, банкнота мен монеталарды орналастыру және сақтау;

-аударма операциялары: заңды және жеке тұлғалардың талаптарымен ақшаны аударуды орындау;

-есепке алу операциялары: заңды және жеке тұлғалардың вексельдерін және басқа ұзақ мерзімді міндеттемелерін есепке алу;

-несиелік операциялар: несиелерді ақшалай түрде ұсыну;

-сенім операциялары;

-сенім адамы тапсырысымен ақшаны басқару;

-клирингтік операциялар: жинау, теңестіру, төлем сұрыптауы және нақтылау, сонымен бірге оларды өзара есепке ашуды және клирингке қатысушылардың таза позицияларын анықтау;

-сейфтік операциялар: құнды қағаздарды, құжаттарды және клиенттердің құндылықтарын сақтау қызметтері;

-ломбардтық операциялар: қысқа мерзімді несиелерді кепілдік ретінде ұсыну;

-төлем карточкаларын шығару;

-аффинирленген қымбат металдар (алтын, күміс, платина) құймаларда, монеталар қымбат және зергерлік бұйымдарды, сатып алу, кепілдікке алу,есепке алу, сақтау және сату.

-депозит сертификаттарын шығару.

Банк мүлігі шоттардан құрылады:

1.акционерлердің жарғылық капиталға салымдары;

2.қызмет нәтижесінен түскен табыстар;

3.ҚР заңдылығына сәйкес алынған басқа мүліктер.

Банк реквизиттері:

-банк қызметтерін жүргізуге қажетті,мөрмен, бланкілермен,эмблемалармен және басқа реквизиттерге иелік етеді;

-Банк реквизиттерді бір немесе бірнеше Банк жұмыс тілдерімен – қазақша, орысша және ағылшан тілінде құрылады.
Жарғылық капитал:

Жарғылық капитал Банк қызметін қамтамасыз ету үшін құрылады және ол акционерлер салымынан тұрады. Банктің жарғылық капиталы 17 000 000 000, жай клиент акцияларына әр номиналды құны 100 теңгеден тұрады.

Банк акционерлері заңды және жеке тұлғалар болып табылады.

Акционерлер Банк міндеттеріне жауап бермейді және тәуекел шығынын Банк қызметімен байланысты, олар иемденетін акция құны шегінде алады. Банк қызметімен байланысты шығындарды жабу үшін акция шығаруға құқы жоқ.

Жарғылық капитал өзгерісі жарғылық капитал көбеюі немесе төмендеуі жолымен жүреді. Банк жалпы акционерлер жиналысы шешімімен, акциялардың номиналды құнын көбейту немесе қосымша акцияларды шығару жолымен жарғылық капиталды көбейтуге құқылы.

Жарғылық капиталды көбейту тек оның толық төлегенде ғана жүргізіледі.

Халық Банкінде бар резервтер:

-ҚХБ активтері (млн.теңге);

-таза пайда;

-халық салымдары (млн. теңге);

-қарыз және лизингтер;

-кіші және орта бизнеске несиелер (млрд. теңге);

ААҚ «ҚХБ»-і ТМД жинақ қауымдастығы, ҚР банктерінің қауымдастығы, Халықаралық Еuropay Master Carol және Visa International, Алматы қаржылық құралдар (AFINEX) биржасы және Қазақстан қор биржасы (KASE), брокерлер мен диллерлер қауымдастығы мүшесі болып табылады. АҚШ, Германия, Нидерланды, Франция және Ресей қаржылық институттармен корреспондентік қарым-қатынас орнатылды. Банк халықаралық төлем жүйесі S.W.I.T. қатысушысы болып табылады.
Қазақ Халық Жинақтаушы Банкінің Алмалы филиалының ұйымдастырушылық-функционалдық құрылымы
Қазақ Халық Жинақтаушы Банкінің Алмалы филиалының ұйымдастырушылық-функционалдық құрылымын қарастырайық (1 сурет).

АБП: экономист, бас менеджер, заңгер, ревизор, ақпарат техникасы бойынша инженер.

Республикалық ХБ

Алматы обл. ХБ

1 сурет.Халық жинақтаушы Банкінің ұйымдастырушылық құрылымы.

-операциялық касса жұмысшылармен техникалық сабақтар жүргізеді;

-қателікті түзету жұмыстарын жүргізеді;

-нығайтылған филиалдарда ай сайын профилактикалық жұмыстарын жүргізеді;

-регламенттік жұмыс тізіміне сәйкес бақылаушылардың көрсеткіш базаларын көшіруді бақылайды;

-техниканы есепке алады және оның қозғалысын қадағалайды;

-бұзылған және моральді ескірген компьютерлік техникаларды шығаруды жүргізеді;

-АОФ ХБ сұраныс жауап береді;

-ақпарат көрсеткіштері базасының толықтығы мен сақталымына жауап береді;

-база көрсеткіштерін текстілеу қорытындысынан анықталған қателіктерді жояды;

-қайта орналастыру программасын іске асырады;

- операция –кассалық жұмысшыларына бухгалтерия , бақылау және кадрлар бөлімі үшін жаңа программа түрлерін құрады;

-филиалдармен жұмыс қабілеттілігініңмодельдік байланысын ұстап тұрады;

-вирустан сақтану программасын құрады және оларды тексеру;

-программаларды қайта орналастыру жүргізіледі;

филиалдардан валюта курстарын ашу және қайта жіберу;

-БД қызмет ету.

Бухгалтерия функциялары:

-Банк клиенттерінің депозттік және басқа шоттарына есеп айырысуды енгізуді жүргізеді, корреспондентік банк төлемінің банкаралық бақылауға уақытылы және дұрыс есеп айырысуды енгізуді қамтамасыз етеді;

-банк клиенттерді тапсырысымен кассалық операцияларды жүргізеді;

-Банктің құжаттарын, қолма-қол ақшаларын, чектерін және басқа құндылықтарын есепке алу және сақталымын қамтамасыз ету;

-Банк клиенттерімен кассалық тәртібін бақылауды қадағалау;

-Банк және т.б. есеп беру тұлғаларының дебиторлар мен несие берушілер мен уақытылы және дұрыс есеп айырысуды жүргізу;

Экономикалық бөлім - банктің табысын анықтау мақсатымен көрсеткіштерді жинайды.

Заңгерлік бөлім-банк операцияларын жүргізуде, иск мен клиенттер қарсылықтарын қарастырып, заңның орындалуын қамтамасыз етеді.

Операциялық касса – банк кассасы, онда клиенттерді банк кассалық операцияларының қызмет етуді жүргізеді.

Кассалық операциялар – қабылдау, қайта есептеу, айырбас, беру, сұрыптау, құндылықтарды сақтау.

Кассалық операцияларды жүргізу үшін банк операцияларына жататын, банкке ҚР Ұлттық Банкінің ҚР Президентінің 31.08.95 жылғы Жарлығына «ҚР банктері және банк қызметтері» заңы күшіне сәйкес сәйкес лицензия алуы керек.

Операциялық касса халық төлемдерінің барлық түрін қабылдайды және олар мемлекеттік, коммерциялық өнеркәсіптер үшін тиімді, бюджетке төлейтін төлемдер. Операциялар қолма-қол ақша түрінде және қолма-қолсыз есеп айырысулар түрінде жүреді. Көбінесе операциялық касса салымдар мен депозиттердің келесідей түрлерін қабылдайды: қажет болғанға дейін, шартты,анонимді, арнайы салымдар, белгілі-бір мерзімдегі жедел салымдар (1-ден 3-ке, 3-тен 5-жылға және 5 жылдан жоғары) , жедел салымдар қосымша құюлармен, жинақтаушы салымдар, балаларға арналған салымдар, азаматтардың ағымдағы шоты, ұтыс салымдары, «Сюрприз» типтес депозиттер, «Золотой возраст» депозиті, коммуналды депозит, шетел валютасындағы депозиттер.

Күнсайын операциялық бөлімдермен қаржы операциялары іске асады, олардың сипаттамасы банк құжаттарында көрінеді. Құжатты толтыру, қабылдау, беру, өңдеу әр операция бойынша, белгілі –бір қызметкермен бекітіледі.

Экономикалық көрсеткіштер

Халық Банк Алмалы филиалында экономикалық көрсеткіштер қорытынды ақпаратын жинайды және барлық ақпарат есеп беруге көрсетеді. Және Microsoft Exchange-пен Бас Банкке ары қарай өңдеуге жібереді.

Есеп беруде келесідей экономикалық көрсеткіштер ескеріледі:

2005 жылы ҚХБ АФ мекемесіндегі халық салымдарының тұрақтылығы.

-салым бойынша шот саны

-орта жылдық салым қалдығы

-халықтың тартылған салымдары

-салым бойынша айналым (кіріс/ шығыс бойынша)

-жыл ішіндегі салым бойынша операция саны (мың)

-салым айналмалылығы (салымның шығын бойынша айналымын салымның орта жылдық қалдығына бөлеміз)

-салымның орташа сақтау мерзімі күнмен (жылдың 365 күнін салым айналмалылығы көрсеткішіне бөлеміз)

-салым тұруының пайызбен (салым өсімін салым келуінің айналымына бөледі);

-салым бойынша операцияның орташа көлемі (кіріс /шығын бойынша айналым сомасын салым бойынша операциялар сомасына бөледі);

-Бір салымшыға орташа операция саны (операция көлемі салым бойынша шот көлеміне бөледі);

2005 жылы ҚРХБ АРФ мекемелерінде еңбек етушілерге еңбек ақы аудару тиімділігі.

-салымшылар саны 500

-01.01.2005 жылы салым қалдығы 243500

-салым түсімі айналым жолы

1. аударым 66168400

2.қолма-қол ақшамен 4973500

3.Жыл бойына шотқа жұмыс арқылы аудару пайызы 7750

4. 01.01.2006 жылы салым қалдығы 773050

Есеп беру

Табыстары:

-өнеркәсіп пен ұйымнан комиссиялық сыйақы;

-халықтын комиссиялық сыйақы

-басқа табыстар

-қолма-қол ақша операциялары қызметінен түскен табыс

-халық салымдарынан пайыздар

-ұйым шотынан пайыздар

-шаруашылық және операциондық шығындар

-еңбекті төлеу шығындары

-техникалық қызмет қөрсету, есептеу техникалары

-амортизациялық шегерімдері

Шығыс қорытындысы: Пайда

2. 
   АЖ құрудың мәні мен мақсаты
   

Банк қызметінің табыстылығы мен бәсекелестігін жоғарылату үшін оның ақпараттануына маңызды рөл бөліну керек, бұл жағдайда банкке жаңа банк технологияларын қолдану көмектеседі, оларды мына қызмет облыстарында, қаржылық басқару, зерттеу және ары қарай нарықта кеңею, есепке алу мен есеп беруді тиімді жүргізу, клиенттермен оперативті жұмысын жоғарылытуда қолданады.

«ХЖБ кассалық операциялары» АЖ қүрудағы негізгі мақсат болып:

- банктік АЖ дамыту және енгізу, ал халықтың ақша операцияларының жоғары тиімділігі қамтамасыз етеді.

- барлық ресурстарды тиімдігі қолдану, бұл қызметкерлердің тиімді жұмысы үшін;

- есеп айырысу жүйесін және банк клиенттерінеқызмет етуді жақсарту.

АЖ мақсатына сәйкес негізгі есеп болып:

- ақша операцияларын жүргізудегі сапасын жоғарылатуды қамтамасыз ету және мерзімін төмендету

- құжат айналымын төмендету, бұл банк қызметінің шығындарын төмендетеді.

- барлық талап комплексі табысталатын ақпаратты сенімді және қорғанысын орындау

- оперативті жиын, бақылау, өңдеу және ақпаратты беру жұмыстарын жақсарту

«ХЖБ кассалық операциялар» АЖ мәні персоналды компьютерлерді ақпараттың пайда болуы мен қолдану орындарына жақындастыру, ол құрылу шығындарының төмендеуіне мүмкіндік береді, ақпаратты табыстау және бақылау, кассир жұмысы автоматизирленуі болып табылады. Достық интерфейсі компьютермен жұмыс кезінде мамандардың өнімділік және еңбек сапасын жоғарылатудағы мүмкіндік береді.

№1 кестеде есеп тізімі көрсетілген.

Қазіргі кезде әр компьютер комплексіне өз математикалық қамтамасыздандару ету жүйесі кіреді, сонымен бірге машина жұмысын тексеру менпайда болған кемшіліктерін іздеу үшін текстілер бақылау есептерін өзіне қосады; элементарлы функциялар мен программаларды анықтау үшін стандартты программалар жиыны; жұмыс программаларын жиынын қосады.

АҚ жұмысқа қалыптасуы бір принцип негізінде жүргізілу керек жіне әртүрлі подсистемалар байланысын қамтамасыз ету керек, ақпаратпен қамтамасыздандыру қүрамына кіреді.

АҚ комплексін дұрыс шешім негізін ұйымдастыру үшін, түсетін ақпараттың толық, нақты және шынайылылығы болу , басқарылатын ортаға көрсеткіштерді беру керек.

Енгізілетін ақпараттың қиындығын қысқарту үшін, енетін ақпаратты қысу керек және саралау мен кодтау жүйесін қолдану қажет.

АҚ құрамына кассалық операцияны шешу есебінде қолданылатын қөрсеткіштерді қосу керек , сонымен қатар кодтау жүйесі мен код тізімдері, ақпараттық файлдар мен тіл программалауды қолданып қөрсеткіштер базасын интегрирленеді.

АҚ ұйымдастыру принциптері:

1. 
   Барлық функциялар жүйе ішінде АҚ әдістемелік бірлігі;
   
2. 
   Жинау, тіркеу , ақпаратты табыстандырудың бір реттілігі;
   
3. 
   Түсетін ақпараттың толықтығы;
   

5. 
   Ауытқу әдісі бойынша ақпаратты енгізу;
   
6. 
   Басқарушы жүйеге шығатын ақпараттың табыстау уақыттылығы.
   
7. 
   Ақпаратты қысу;
   
8. 
   АҚ функциялау шығынының минимализациясы.
   

Нәтиже жайлы ақпарат келесі талаптарға сәйкес келуі керек:

-талдауды жургізу үшін қажетті есеп беру ақпаратының толық алынуы;

-түскен ақпараттың шынайылылығы, құжатты дұрыс құру;

-берілген стандарттарға сәйкес келу.

Шығатын аныкталуы керек:

-басатын құралдардан алынған шығатын құжаттар түрінде;

-басқа цикл өңдеулерді қолдану үшін машина ішіндегі ақпараттық база файлдар түрінде.