БАНКТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ЖҮЙЕСІНДЕ КЛИЕНТТЕРГЕ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУДЫ ЖОБАЛАУ

-басқару функциясының немесе басқа маңызы;

-компьютерді басқарушының персоналдық дайындық деңгейі;

-ақпараттық база мен техникалық құралдар «ҚР ХБ Кассалық операциялар» ЭАЖ дара байланыс есебінің схемасы 3-ші суретте көрсетілген

Клирингтік операциялар

Кассалық операциялар

Сейфтік операциялар

Қадағалау операциялары

3 – сурет. “ ҚР ХБ Кассалық операцияларының ” схемасы

2.2 Есеп қойылымы

Есеп сипаттамасы

Есеп қойылымы келесі бөлімдерден тұрады:

-шотты ашу, ол құжатты қабылдау және алғашқы құюларды қабылдауды қосады;

-ақшаны беру (қолма-қол, қолма-қолсыз),

- ақша қабылдау (қолма-қол және қолма-қолсыз),

-11-комиссиондық сыйақы ұстанымдары,

12-пайыз аударымы,

13-шотты жабу,

14-күнделікті есеп беруді құру,

15-инкассациямен жұмыс.

Есеп мақсаты - шынайы және оперативті көрсетқіштерді алу , операциондық кассада клиент құжаттарын құруды жүргізу. Оперативті көрсеткіштерді кез-келген күні алу қарастырылған. Есеп шешімінің қорытындысы операционды күнделік , жүргізілген операцияның күнделікті есеп беруі болып табылады.

Көрсеткіштерді енгізу операциялық кассада іске асырылады.

Кіріс ақпараттары ЭАЖ кез-келген есепті шешудің маңызды бөлігі екені белгілі. Кіріс ақпараттары - бірінші құжаттар болып табылады.

Енетін құжаттар болып:

-Кіріс кассалық ордер ф.№51/36

-шығын кассалық ордері ф. №51/36

-ордері ф.№63

-РНН

-жеке куәлік

саналады.

Енетін құжат формалары қосымшаларда көрсетілген: кіріс кассалық ордер №51/36 (1 қосымшаны қара), шығыс кассалық ордер №51/36 (2 қосымша қара), ордер ф. №63 (3 қосымша қара), РНН (4 қосымша қара), жеке куәлік (5 қосымша қара).

Енетін құжаттар тізімі 5 кестеде көрсетілген

Кіріс көрсеткіштердің тізімі

5.1 кесте

Ақпараттық бірліктің кіріс кассалар ордері ф. №51/36 хабарлама құрылымының тізімі және сипаттамасы

5.2 кесте.

Ақпараттық бірліктің кіріс кассалар ордері ф. №51/36 хабарлама құрылымының тізімі және сипаттамасы

5.3 кесте

Ақпараттық бірліктің кіріс кассалар ордері ф. №63 хабарлама құрылымының тізімі және сипаттамасы

Шығатын ақпараттық көрсеткіштер болып ПЭВМ көрсеткіші шығару құрылымынан баспаға жіберілген келесі мәліметтер табылады, яғни программаны орындау қорытындысы. Шығатын құжаттар болып:

-кіріс кассалық ордері №51 (қолма-қол)

-шығыс касссалық ордері №51(қолма-қол)

-кіріс кассалық ордері №52 (қолма-қолсыз)

-шығыс касссалық ордері №52(қолма-қолсыз)

-операциялық күнделік.

Шығатын құжат формасы қосымшада көрсетілген: кіріс кассалық ордері №51 (қолма-қол) (6 қосымшаны қара), шығыс кассалық ордері №51 (қолма-қол) (7 қосымша қара), кіріс кассалық ордері №52 (қолма-қол емес) (8 қосымша қара), шығыс касссалық ордері №52 (қолма-қол емес), (9 қосымша қара), операциялық күнделік (10қосымша қара).

Шығатын құжаттар тізімі 6 кестеде көрсетілген.

6 кесте

6.1 кесте

6.2 кесте

6.3 кесте
Ақпараттық бірліктің кіріс кассалар ордері ф. №52 шығыс хабарлама құрылымының тізімі және сипаттамасы

3. 
   Ақпараттық база
   

Машинадан тыс ақпараттық база- ақпараттық база (АБ) бөлігі, өз кезегінде хабарлама, сигналдар және құжаттар жиынтығы, адамдардың есептегіш техникалық құралдары қолданбай, формадағы АЖ функционерлеуде қолданылады - машинадан тыс ақпараттық базаға нормативті құжаттар, оперативті ақпарат, инструкциялық әдістемелік материалдар саралау жүйесі мен кодтау жатқызылады.

Кодтау жүйесі – бұл объект саралау мен топтау саралауының ереже жиынтығы, объекті саралаудағы шартты белгілеу таңбалар көмегімен кодтық белгілеудегі таңбалар саны; код алфавиті- таңбалар, кодта қолданылатын сандық, әріпті және әріпті – сандық болады; код құрылымы-кодты белгілеудегі таңба орналасуы анықталады.

Қодты қолдану келесі мүмкіндік береді: ЭА өңдеу тереңдігін төмендету көрсеткіштерді топтауды жеңілдетеді, машиналық сақтаушы ақпаратты жазуды жылдамдатады.

АЖ

spicok

өңдеу

Klient, oper, spicok,

rnal, pr, nazis, rasbz, prbz

АЖ

Экономикалық ақпаратты саралауда екі саралау жүйесі кеңінен қолданылады: иерархиялық және фасетті. Оларға келесідей талаптар қойылады:

- барлық саралау есептерін қамтамасыз ететін жеткілікті көлем;

- экономикалық нақтыланған сараланатын объектілерді кеңейтуге мүмкіндік береді, сонымен бірге саралау құрылымын бұзбай қажетті өзгерістерді енгізе алады;

- саралауды жүргізудегі жеңілдігі.

Саралау – сараланған топтау атаулары және олардың кодтық белгілеудің жүйеленген жиынтығы. Экономикалық ақпаратты автоматталған өңдеуді ұйымдастыру талап етеді техникалық –экономикалық ақпаратты саралау мен оның элементтерін кодтау сақтау мен іздеуді сонымен бірге көрсеткіштерді өңдеу комплексін тиімді ұйымдастыру үшін алдын-ала жұмысты жүргізу қажет.

Саралауда логикалық операция, элементті бөлу кезіңдегі қарастырылатын пәндер мен құбылыстар кейбір жалпы белгі немесе топтау белгісі ретінде жіктеу негізінде түсіндіріледі.

Саралау жүйесі өз алдына сараланған элементтердің өзара байланысы мен олардың сипаттамаларының арасында тәуелділік негізінде орналасуын көрсетеді. Бұл жүйе саралаушылар комплексін анықтайды. Иерархиялық және фасетті саралау жүйесін атап өтеді.

Иерархиялық саралау жүйесі таптық, саралау аралығында бас ию қатынасын анықтайды. Алдымен бір белгіге байланысты ірі топтамаларды, содан кейін олардың ішінде басқа белгілерге сәйкес ұсақ топтамаларды және т.б. анықтайды. Берілген жағдайды әр объектіге әр сатыда тек бір саралау топтамасына орын берілген, яғни саралау топтамалары қайталанбайды және оның әрқайсысы тек бір немесе сол негізгі саралауға бөлінеді. Иерархиялық саралау күрделі құрылымнан, бекітілген құраммен саралау белгілері кезегінің тізімінен тұрады. Осыған байланысты, ол еркін топтастыру мынандай белгілермен иерархиялық саралаумен қарастырылмағандығы өңдіруде мүмкіндік береді.

Фасетті саралау жүйесі көп саралау қорытындысы әртүрлі фасеттегі саралау топтастырмалары объектілерді кез-келген біріге алу белгісі бойынша бөлуді жүргізуге мүмкіндік береді.

Әртүрлі фасеттегі саралау топтастырмалары объктілерді кластарға және оған тармақтас кластарға топтастырулар және т.б. бөлу заңы көрінісін береді.

Кодты жасау кезінде келесі талаптарды ескеру қажет:

-минималды ұзындықта кодты жасау;

-кодты логикасы және басқамен ауыстыруы;

-шешілетін есеп ерекшелігі есептілігі;

Кодтау – саралау объектілеріне оларды жинақы формада ұсыну мақсатында таңбалы белгілеулерді енгізу процесі.

Жеке объект номенклатурасы енгізу ережелер жиынтығы өз кезегінде кодтау жүйесін көрсетеді. Кодтау жүйесінің кезектесуі иерархиялық саралау жүйесін көрсетеді. Әр төменде тұрған топтастырулар коды жоғарыда тұрған код элементтеріне қосу жолымен іске асады. Бұндай жүйе жоғары ақпараттықты иемденеді.

Жүйе комбинациясы үлкен көп белгілі номенклатура үшін қолданылады, олар өз алдына сипаталады. Бұл жүйе кодтау принциптерінің негізінде негізделеді.

Есепті жасауда келесі реквизиттер үшін кодтау жүйесі колданылады:

-филиал коды;

- шот номері;

-РНН;

Ақпараттық массив – көрсеткіштердің арасында семантикалық байланысқан жиынтық. Ақпаратты массивті ұйымдастыру-бұл оның неден тұратынын, құрылымын анықтау, яғни әр ақпарат массиві үшін реквизит тізімі, анықталады және ақпараттық массивте олардың орналасу кезегі табылады. Ақпараттық массивтер енетін, шығатын және ішкі болып бөлінеді. Енетін массивтер басу (принтер), дисплей үшін көрсеткіштерден тұрады. Бұл ақпарат негізінде қолданушылар шешімі қабылдайды, яғни бұл ақпаратты қолданады.

Машина ішіндегі ақпараттық массивтер үнемі ,сақтаушы, оперативті және көмекші болады. Үнемі ақпарат массивтері (нормативті анықтама ақпарат массивтері) нормативті құжаттар мен анықтамалар есебін шешуде қолданылады. Нормативті-анықтама ақпарат массивіне жіктеуіштер, анықтамалар, шартты-үнемі ақпарат жатқызылады.

Сақталатын массивтер ақпаратты жазып алады,олар өзара байланысқан басқа есептерді шешуде қолданылады,не көрсеткіштерді бұл есеп шешімінің келесілері үшін қолданылады.

Оперативті массивтер опеативті құжаттар негізінде құрылады, яғни өзгермелі ақпараттан тұрады, ол бірте-бірте жиналады сол себепті оперативті массивтер мазмұны өңдеу циклында өзгереді.

Қызмет массивтері қызмет ақпараттарынан тұрады ол өңдеу массивтерін автоматтандыру үшін қажет.

Көрсеткіштер базасы өзара байланысқан ақпараттар массивінің жиынтығын көрсетеді, ол есте сақтайтынқұралдарда сақталады және ақпараттық жүйені басқару функциясын іске асырады. Көрсеткіштер базасын құрудағы мақсаты болып көрсеткіштерді өңдеу уақытын қысқарту, көрсеткіштер базасында көрсеткіштерді сақтау сенімділігі және т.б. болып табылады.

Көрсеткіш базасын қолдану көрсеткіштерді басқару программалық құралдар болуы талап етеді, олар база көрсеткіштерін басқару жүйесі деп аталады. Машина ішінлегі ақпараттық база, берілген есеп көрсеткішінің базасы ақпарат массивтерінен тұрады. Файлдар,олар қатты және иілмелі магнитті дискілерде орналасқан.

Машина ішіндегі ақпараттық база ОС MS- DOS файл жүйесі көмегімен ұйымдастырылған. Файлдық жүйе-бұл ақпараттық жүйенің белгілі-бір бөлігі, ол файлдардан, каталогтардан және ақпараттық базаны тиімді жасауды ұйымдастырды.

8 кестеде көрсеткіш база кезегі көрсетілген:

8 кесте

Әр көрсеткіш базасының параметрлрі мәні:

• 
  Өріс аталуы;
  
• 
  өріс типі: “С”- символды
  

“D”- күні

“L”- логикалық

“M”-мемо- поле

• 
  өріс көлемі;
  
• 
  өріс көлеміндегі ондық таңбалар саны(тек “N” мәнін иемденеді)
  

“L”- логикалық 1 0

“M”-мемо- поле. 10 0

3. 
   «ҚР ХБ Кассалық операция» АЖ математикалық қамтамасыздандыруды сипаттау
   

«ҚР ХБ Кассалық операция» АЖ математикалық формулалары келесі жағдайда қолданылады:

1. 
   Клиенттің қосымша салым төлемі, алдағы формуламен есептеледі:
   

Мысалы:

Шоттағы қалдық ақша болады: 1000+10000=11 000 теңге.

2.Клиентің сұрайтын сомасы ағымдағы шоттан алынады

шоттағы СОМА=клиенттің СҰРАЙТЫН СОМАСЫ-шоттағы АҒЫМДАҒЫ ҚАЛДЫҚ

Мысалы:

Шоттағы қалдық ақша болады: 1000-10000=9000 теңге

3.ҚР ХБ тарифтерінде сәйкес операцияны жүргізу, қолма-қол ақшаны бергенде сыйақы ұсталынады. Бұл келесідей формуламен есептеледі:
Банк кірісі (СОМАСЫ)=((қолма-қол ақшаны беру сомасы /100)*0,1%)
мысалы:

Клиент шотында 10 000 тенге, ол 1000 теңге алады.

Банк кірісі(СОМАСЫ)=((1000/ 100)*0,1%)=10 теңге.
4. Қажет болғанға дейінгі салым бойынша пайыз аудару келесідей формуламен жүргізіледі:
Д=((С*К*П)/365*100))
Мұндағы, Д-пайыз сомасы,

С-алғашқы төлем сомасы,

К-кварталдағы күн саны,

П-жылдық пайыз қойылымы.

Мысалы:

Клиент шотында 10000 тенге

С-алғашқы төлем сомасы,

К- келісілген күн саны,

П-жылдық пайыз қойылымы.

Мысалы:

Клиент шотында 10000 тенге

6. 
   Ағымдағы күннің қорытынды қалдығы келесі формуламен есептеледі: (осы жерде операционды қызметкер белгілі-бір күндегі қорытыңды сомасын қарастыра алады).
   

Белгілі –бір күндегі қорытынды сома= 100007+345+67678+890000+7654456 = 188840 теңге

3. 
   Программалық қамтамасыздандыру
   

Қазіргі кез-келген ОЖ құрамына мына элементтер кіреді: операция орындау процессін басқаруды, кезекті басқару, үзілісті жоспарлау мен өңдеуді, қай операцияны алдымен орындау қажеттілігі деңгейін қамтамасыз етеді; жады бөлімдерін ұйымдастыру; сегменттеу, динамикалық және оверлейд объекті орналастыру, жадыны толтыруды жоспарлау және т.б.; сыртқы құрылымды басқару, ену-шығу сұранысын өңдеу, жадыны белгілеу, буферизация, көрсеткіштерді блоктау; олардың синхронизациясын есептеу процесстерін басқару; қөрсеткіштерді басқару, енудегі әртүрлі әдістер, каталог жүргізу.

Айтылған функциялар ОЖ ядросын құрайды және жүйелі программалармен іске асады. ОЖ ядросының айналасына утилиталар, капиляторлар және басқа ОЖ қызметін құрайтын программалық құралдар табылады. ОЖ ядросы айналасындағы программалық қамтамасыздандыру үшін базалық функцияларды қамтамасыз етеді

Бас Банкте жұмыс істейтін база көрсеткіштері WINDOWS NT Server 4.0 басқаруымен жұмыс істейді, ал орталықтанған сеттік операциялар жүйені қолданады. Операциялық жүйенің жұмыс істейтін үлкен бөлігінің орталық компьютерін сервер деп атайды. Ресурстарды қолданатын компьютер, сервер басқаратын клиент деп атавлады. WINDOWS NT Server сетінде клиенттер кез-келген операциялық жүйеде жұмыс істей алады, сонымен бірге WINDOWS 95, WINDOWS NT Workstation- мен де WINDOWS NT бірнеше процессорлар үшін жасалған. Шынында оның бірінші іске асуыRISC,MIPSR4000 платформаларында құрылған.

WINDOWS NT Server 4.0 компьютерге келесі процессорлар типімен орналастыруға болады.

• 
  Intel 80486, Pentium , PentiumPro;
  
• 
  DEC Alpha RISC;
  
• 
  MIPS;
  
• 
  Power PC;
  

-қолдау-файл аттары ұзындығы 255 символдан аспайтын (бос жерлерді қосқанда) және бірнеше кеңейтулерді;

-қысқа атты файлдар автоматтық генерациясы үшін MS-DOS-пен бірге;

-жүйеге енгізілген қауыпсіздік жүйесі, ол жеке файлдар мен папкаларға қол жеткізуге рұқсат береді.

Домендер туралы да осылай айтуға болады. Домен - WINDOWS NT Server 4.0 негізгі бірлігі компьютерлер тобын құрайды, олар жалпы база көрсеткіштерін және жалпы қауыпсіздік саясатын қолданады Домен өзіне компьютерді қосады, негізгі бақылаушы доменін орындайтын немесе бір компьютерді бақылаушы резерв доменін орындайтын. WINDOWS NT Server 4.0 сеть серверін компьютер деп атайды, ол WINDOWS NT Server 4.0 операционды жүйе басқаруымен жұмыс істейді, бірақ домен бақылаушысы болмайды.

Доменді – бұл жұмыс құрамына сервер кіреді. Ол қолданушылардың логикалық бірігуі болып қалады, онда бір-бірімен тек сым өткізгіштер арқылы ғана емес, компьютерлер арасындағы байланыс айтады. Мақсаты болып топ мүшелеріне бірге ақпаратты қолдануға және бірігу жұмысын жеңілдету мен өнімділігін жоғарылатуға мүмкіндік береді. Кілтті айырмашылығы болып доменде сервердің болуы бір орталықтан басқаруға мүмкіндік береді.

WINDOWS NT Server 4.0 сеті бір доменнен немесе бірнеше бір-бірімен байланысқан домендерден тұрады, мысалға, корпоративті торап оған дүние жүзіне жойылған мыңдаған және жұмыс станциялары кіреді. Соңғы жағдайда жеке жұмыс станциялары берілген талаптан шыға доменлерге бірігеді.

WINDOWS NT домен моделі келесідей мүмкіндіктерді қамтамасыз етеді:

• 
  конфигурацияны дамытудағы икемділік;
  

• 
  орталықтанған административті торап;
  
• 
  -қолданушылардың есепке алу жазуларының бір база көрсеткіштері.
  

Компьютерлер бір Ethernet локальды есептеу торабында торап принципі бойынша біріккен. Бұл бірігу әр машинаға сеттік карта QnetEthernet –ті орналастырғаннан кейін мүмкін болды.

Ethernet ең қол жетерлік, кең танымал және атақты торап технологиясы болып табылады.

Ethernet артықшылығы мен кемшіліктері

Ethernet көптеген артықшылықтары бар, ол тұрақты, сенімді, қымбат емес конфигурациялар кең таңдауға мүмкіндік береді. Оның кемшілігіне жылдамдық төмендігін жатқызамыз.

Ethernet барлық негізгі типтегі кабель бірігуімен жұмыс істей алады. Негізгі кабельдік бірігу типі болып витая пара, коаксиальный кабель ( жіңішке және жуан) және волоконды-оптикалық кабелі болып табылады.

Ethernet торабы шинналық және жұлдызды типологияны қолдайды, Windows NT , Novell NetWare сеттік операциялық жүйесі оның жұмысының программалық негізі болады.

RG-58 A/немесе AWG 22-26 битые пары сымдарын қолдану кезінде тораптық максималды ұзындығы 500 метр.

Qnet тораптық картасы кез-келген IBM РС/АТ 386/486 16-разрядтты машина ұясымен сәйкес келеді және бірнеше хабтармен немесе бір хаб 100 метрге қолдануда сәйкес келеді. Машиналарды біріктіру олар арқылы жүргізіледі, 32 Кбайт оперативті жадтан тұрады және NDIS, Packet и UNIT драйверлер кітапханасын қолдайды.

Арнайы программалық жабдықтау (ПЖ) сипаттамасы
Centure ортасында жобалау нәтижесінде, ол қымбат және жеткіліксіз болды, мен МҚБЖ FoxPro қолданып кассалық жұмыстар үшін АЖ құрдым. Программа тексі 8 қосымшада көрсетілген.

МҚБЖ FoxPro - программалық өнім Fox SoftWareInc фирмасымен құрылған, ол манипулятор «тышқанымен» клавиатурасымен графикалық көптерезелі интерфейс қолданысын иемденеді.

MS DOC ОЖ - бұл уақытты бөлу операционды жүйесі, оның бастапқы есебі болып бірнеше қолданушы программасын бір уақтылы орындау болады. Сонымен қатар MS DOC қолданушыларға иілмелі, тиімді файлдық жүйесін ұсынады, бұл қолданушы көрсеткіштердің сақталуына, құпиялығына және өңдеу манипуляциясы ыңғайлылығына қарау қажеттілігінен айырады.

MS DOC ОЖ келесі бөліктерден тұрады:

-ену шығу базалық жүйесі;

-ОЖ енгізушісі;

• 
  IO.SYS, MSDOC.SYS файлы
  
• 
  DOC командалық процессор;
  
• 
  Сыртқы командалық DOC;
  
• 
  Құрылғылар драйверлері.
  

Ену-шығу базалық жүйесі үнемі есте сақтау құрылғыларында (ПЗУ) орналасқан, ол жүйелі блок ішінде.

Бастапқы енгізу блогы ылғида (форматталғаннан кейін) кез-келген дискінің нольдік жолында орналасқан. BIO.COM и DOS.COM модульдері диск есінің белгілі бір облысында орналасқан. Дискіні форматтау кезінде бұл облысты келесі операциялық жүйе модуль жазуы үшін орнын сақтап қоюға болады. Алда бұл сала қолданушы программалары мен утилиттері үшін қол жетпейтін болады, бұл сақталымына кепілдік береді. ПЭВМ-ді торапты қосқанда автоматты түрде немесе бір уақытта ALT+ CTRL+DEL клавиштарын басқанда ОЖ іске қосылады.

ЭВМ-ді қосқаннан кейін ену-шығу базалық жүйесі оперативті жады клавиатура мен дисплейге тест жүргізеді. BIOS ПЗУ орналастырса, өзін-өзі тестілеу этапында дисководтан сұрау жүргізілмейді. Тестілеу уақыты процессорге, оперативті жады көлеміне тәуелді және бірнеше секунд - минутқа дейін жүргізіледі. Қатені тапқан жағдайда экранға қате жайында хабар шығады. Қате жоқ болғанда BIOS дискіден бастапқы енгізу блогін шақырады,өз кезегінде ОЖ қалған модульдерден енгізуді жүргізеді.

ОЖ дискіде орналасады, жүйелі деп аталатын 0,1,...5, жолдарын қолданушы программалары үшін қол жеткізбейді, бұл ОЖ сақталымына кепілдік береді.

Енгізуді аяқталғаннан кейін ОЖ клавиатурадан енгізу командасының күтуіне өтеді.

Клавиатурада командаларды жинау кез-келген регистрде орындауға болады.

«Ввод» клавишасын басқаннан кейін командалар аяқталды деп есептеледі, енгізілген команда дұрыстығы тексеріледі содан кейін орындалады.

Кейбір командалар параметрлерден тұруы мүмкін. Жалпы команда ұзындығы 127 символдан аспау керек. Команда параметрлерден бір бос орын арқылы бөлектенеді.

FoxPro жүйесі FoxView енгізу-шығу қосымша генератор экрандық формасын жасау құралдарын қолдануға мүмкіндік береді. Сонымен қатар қосымша генераторды экранды форма негізінде .

Жүйе жасаушылардың кеңейген интеграцияланған ортасын қосады, оның құрамына конструктор меню ((Menu builder), ену шығу (Sereen Painter), формасын кұру үшін экранды редакторды, тілі шаблондарын қолдау құралдарын, ПҚ қосымшаларын қолдау утилиттері, программалау жүйесінің тіл компиляторы жатады.

Программалау жүйесінің тіл компиляторы программалық модульдері енгізуді алуға мүмкіндік береді.

Банк қызметінің құжаттық санының қажеттілігі үшін (автоматталған жүйе құрғанда) база көрсеткіштерін енгізу құралдарды таңдау сұрақтарына ерекше мән беру керек. АЖ функционерлеу MS DOC операциялық жүйе ортасында іске асады, ол компьютерлер жұмысын басқаратын программалар жиыны.

FoxPro 2.0 реляционды база көрсеткіштерін басқару жүйесі болып табылады. Көрсеткіштер жолы «қайталанбас» атты иемденеді және кейбір ақпараттан тұрады. Көрсеткіштер типі қай көрсеткішті жолда сақтауға болатыны және олардың көлемінің шегін анықтайды.

FoxPro келесідей көрсеткіштер типі қарастырылған:

Текстік жол (көрсеткіштер типі Character) әріптер, сандардан және арнайы символдардан құралған еркін текстен тұрады.

Сандық жол (көрсеткіштер типі Numeric) арифметикалық операцияларды орындауға болатын, бекітілген үтірі бар сандардан тұрады.

Жолдар қалқымалы үтірлермен (Float көрсеткіштер типі) ауыспалы нақтылығының сандық мәнінен тұрады,яғни қалқымалы жағдайдағы үтірлер санымен.

Күн жолы (көрсеткіштер типі Date) күн және уақыт көрсеткіштерінен тұрады. Логикалық жол (Logical көрсеткіштер типі) ауыспалы нақтылығының сандық мәнінен тұрады,яғни қалқымалы жағдайдағы үтірлер санымен.

Қолданушы база көрсеткіштерін жобалау жағдайында сандар көлемі мен разряды анықталмаған жағдайда қалқымалы үтірлер жолын анықтау керек, мысалы,өлшеу нәтижесінде алынған көлемі үшін және әртүрлі физикалық эксперименттер және т.б.

Объект жолы (көрсеткіштер типі General) OLE (Object Linking and Embedding) нәтижесінде құрылған немесе байланған объектілерден тұрады, мысалы, иллюстрациялар мен диаграммалар.

Иллюстрациялар жолы (көрсеткіштер типі Picture) OLE бола алатын иллюстрациядан тұрады.

Жүйе ішіндегі басқару көрсеткіштерін (DBMS-Data Base Management System) жүйе деп түсінеді, ол база көрсеткіштеріне қызмет етуге арналған. Сонымен бірге базаға ақпаратты енгізе алуы керек және базада жазуды тез таба білуі керек.

FoxPro реляциялық база көрсеткіштерін басқару жүйесі болып табылады және «қарапайым» база көрсеткіштерінің басқару жүйесімен салыстырғанда ерекшеленеді. «Реляциялық» термині әртүрлі база көрсеткіштері өзара байланысқан болуы мүмкіндігін білдіреді.

Қарапайым база көрсеткіштерін басқару жүйесімен салыстырғанда байланысты қолдану келесі мүмкіндіктерді береді.

Әр нақты ақпарат түрі тек көрсеткіштер базасының біреуінде сақталады.

Клиент картотекасында ұйым атауы жайлы толық ақпараттық сақтаудың орнына, бұл картотекадан шот картотекасындағы шот жазына сәйкес жіберу жеткілікті. Бұл орынды экономдауға мүмкіндік.

Көрсеткіштер қайталанбайтындықтан, тек бір орында сақталуы, өзгерістерді енгізу айтарлықтай жеңілдетеді. Бұдан басқа тәуекел қателіктерін төмендетеді, мысалы, әр картотекаларда ұйым атауы әртүрлі болуы мүмкін.

Картотекалар арасындағы байланыстың болуы, бірнеше картотекалардың өзара байланысқан ақпаратты іздеу, жинау және өңдеу процедураларын айтарлықтай жылдамдатады. Реляционды база көрсеткіштері бұны автоматты түрде жасайды.

Реляционды база көрсеткіштерінің қате жазулары (кейбір жіберулер қатынастарымен) автоматты түрде шығарылады.

FoxPro құрамында база көрсеткіштері таблицалық формада шығады. Әр таблица кнопкасы жол көрсеткіштеріне сәйкес келеді, ал жолдар көрсеткіштер жазуына сәйкес келеді. Мысалы, бір таблицада шот жайлы ақпарат, 3-де операция жайлы.

Таблицалық форма қолданылады тек, бір уақытта бірнеше көрсеткіштер жазуын қарау мүмкіндігімен және барлық база көрсеткіштерінің қарап шығуда. Барлық бұл жағдайда, таблицада бағана көп болғандықтан, олардың барлығы экранға сыймайуы мүмкін.

Формуляр көрсетілетін түрінде көрсеткіштер жазуынан тұрады. Егерде қолданушы көрсеткіштерге жаңа жазулар қосқысы келсе, немесе барларын өзгерткісі келсе, сәйкес өзгертулерді енгізу формуляр режимінде орындалады.

Жаңа блоктарды енгізу және ескілерді өзгерту, тиімді құралдарды болып экранды формалар табылады. Қолданушылар экранды формаға қандай өрісте бейнелейтіні және олардың қалай орналасуын анықтайды. Форма көмегімен көрсеткіштер базасы жазуына толтыру өзгерту қолданушы экранда тек қосылған формадағы көрсеткіштер базасы өрісін ғана көреді. Экранды формалар база көрсеткіштерін толықтырғандағы қате саннаң төмендетуге және қолданушыға оны қызықтыратын ақпаратқа ғана мүмкіндік береді.

FoxPro-да жазуды таңдауда арнайы құралы бар-сұраныс.

Ол таңдау критерийнің нақты формулировкасын құрайды (оны қолданушы).

База көрсеткіштерін басқару жүйесі,сұранысты орындай база жазуларын қарастырады және керектілерін ғана таңдап алады. Қолданушы іздеу саласын шектей алады,таңдалған жазуларды қарастырады, бірнеше таблицаларды байланыстырады және т.б. FoxPro сұраныс нәтижесін Query уақытша таблицаға орналастырады және таблиуалық формада қарастыру үшін көрсеткіштерді экранға шығарады. Келесі сұраныс қайтадан өз көрсеткіштерін осы таблицаға орналастырады,алдағы мәліметті жойғаннан кейін. Сақтау үшін FoxPro нәтижені күнделікті немесе уақытша таблицаға орналастыруға мүмкіндік береді .Бұндай уақытша база көрсеткіші курсор деп аталады.

Курсор қарапайым таблицадан ерекшеленеді,ол FoxProда файл атының ерекше иемденеді,қолданушыға қол жетерлік берілген синониммен-Алмас және жойылады, файлды қолданып және жапқаннан кейін дискіде ес орнын босатады.

Сұраныс нәтижесінде базадан алынған нақты көрсеткіштерді әдемілеп құруға оңай емес, бірақ FoxPro бұл үшін арнайы құралдан қарастырылған. Сөз есеп (Report) жайлы. Есеп беру «көрсеткіштерге форма беруге» мүмкіндік береді.

Байланыс жеке база көрсеткіштерін реляционды жүйеде тез орналастыру үшін,екі байланысқан база көрсеткіштерінің жіберу полесін индексирленуді ұсыну.

Индексте ((Index), жеке файл сервисінде кейбір өріс көрсеткіштерінің құрамының қысқаша формасы сақталады, осы арқылы тез іздеу мен сұрыптау мүмкін болады. Индексирленген байланыс өрісін қолданған кезде оң тиімділікке жетеді, бірақ қарапайым база көрсеткіштерінде өрісті индекстеу кезінде іздеу жылдамдығы мен сұрыптау нәтижесі жаман болмайды.
5 кестеде диалог ағашы программасы бейнеленген

Шығу