Машиналар мен жабдықтарды бағалаудың


-тарау. МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЕСКІРУІН (ТОЗУ) ЗЕРТТЕУ



жүктеу 10,7 Mb.
бет102/117
Дата21.01.2018
өлшемі10,7 Mb.
#7832
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   117
3-тарау. МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЕСКІРУІН (ТОЗУ) ЗЕРТТЕУ

3.1. Функционалды ескіру (тозу)

Машиналар мен жабдықтардың функционалды ескірудің әсерінен болған құнсыздануы жаңа технологияның пайда болуына байланысты.

Абсолютті сипаттамасы бар физикалық тозуға қарағанда, функционалды ескіру салыстырмалы болып келеді. Яғни, бағаланып жатқан машиналар мен жабдықтардың функционалды тозуын ұқсас аналогтармен салыстыру арқылы анықтайды.

Функционалды ескіру машиналар мен жабдықтарды сатылу нарығынан шектейді және де машиналар мен жабдықтарды өндіріп шығару тиімділігін кемітеді. Функционалды ескірудің өсуіне, яғни машиналар мен жабдықтардың жиі ауысуына ғылыми – техникалық прогресс әсер етеді.

Техникалқы – экономикалық көрсеткіштерді жоғарлату мақсатымен машиналар мен жабдықтарды жаңарту арқылы функционалды тозудың әсерінен болған шығындарды азайтуға болады. Бағалау процессінде жаңа технология мен ескі технология арасындағы айырмашылықты, әдетте екі жағдайда қарастырады. Машиналар мен жабдықтардың тозуына себеп болған шығындарға байланысты функционалды тозудың келесі топтары бар:


  • капиталды шығындардың әсерінен болған тозу;

  • өндірісті шығындардың әсерінен болған тозу.



3.2. Капиталды шығындардың әсерінен болған функционалды ескіру

Капиталды шығындардың әсерінен болған ескіру техникалық өзгертулердің нәтижесін көрсетеді. Яғни, жаңа технологияның пайда болуы немесе машиналар мен жабдықтарды тиімді пайдалануға мүмкіншіліктің жоқ болуы. Әсіресе, қазіргі өндіріс талаптарымен салыстырғанда өндіріс қуатының артық болуы. Әдетте, бұл функционалды ескірудің түрін – «технологиялық ескіру» деп атайды. Егер де басқа жабдықтармен салыстырғанда, бағаланып жатқан жабдықтың өнімділігі артық болса, онда ол технологиялық ескіруге ұшырайды. Яғни, қарастырылып жатқан жабдықтың толық жұмыс істемеуі байқалады. Мысалы, бірнеше жабдық түрінен тұратын және де өнімділігі бірдей болып келген технология бағалануда. Технологияны жаңартудың бірінші кезеңінде жабдықтың бір түрін өнімділігі жоғары жабдыққа ауыстырады. Берілген жағдайда жаңадан ауыстырылған жабдық толық жұмыс істемеуінің әсерінен технологиялық ескіруге ұшырайды. Егер де қарастырылып жатқан технологияда барлық жабдықтың түрі жаңартылса және де олардың барлығының өнімділігі жоғары болса, жеке жабдықтың толық жұмыс істемеу жағдайы және де функционалды тозуы жойылады.



Функционалды тозудың коэффициенті төменгі формула бойынша анықталады:

, (3.1)

Мұнда, бағаланып жатқан жабдықтың өнімділігі;

жаңа немесе ұқсас аналогтың өнімділігі;

«бағаны тежейтін» коэффициент.

Мысал 3.1. Бір ауысымда 120 бөлшек шығаратын станоктың функционалды тозу коэффициентін анықтау қажет. Қазіргі уақытта ұқсас аналогтың өнімділігі бір ауысымда 150 бөлшек құрайды. «Бағаны тежеу» коэффициенті 0,7 – ге тең.


жүктеу 10,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   117




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау