Мақсатым – тіл ұстартып, өнер шашпақ

7
10. Ереже сұрау (жеке, жалпылама);
11. Оқушы қателескен тест сұрақтарын түсіндіру;
12. Емтихан алу (билетпен жұмыс);
13. Талдаулармен жұмыс;
14. Қосымша сабақ өткізу;
15. Ата-анамен қарым-қатынас жасау;
16. Үй тапсырмасын беру, тексеру, бақылау;
17. Бақылау дәптерін арнау;
18. Мониторинг жасау;
19. Білім сапасын көрсетіп анықтап отыру;
20.  Кемшілігін  жоюға  талпындыру,  жетістіктерін         
мадақтау;
21. Бәсекелестік туындату;
22. Оқушымен достық қарым-қатынас орнату;
23. Өзіне-өзін сендіру (ақыл-кеңес);
24. Мұғалімнің еңбегін бағалату (түсіндіру жұмыстары);
25.  Өз  білімін  жетілдіру,  ізденуге  баулу  (кітаптан  іздеу, 
дәлелдеу жұмыстары).
Үлгерімі  нашар  оқушылардың  ҰБТ-дан  білім  сапасын 
арттыру  қажет  болса,  санамалап  айтылған  жиырма  бес 
жұмысты атқарғанда нәтиже болатынына сенімдімін. Ұстаз 
талмай, шаршамай, үздіксіз, тура уақытпен санаспай еңбек 
етуі қажет. 
Бала  –  болашақ.  Ертеңгі  күннің  қандай  болатыны 
солардың  білімі  мен  тәрбиесінен,  рухани  байлығының 
дәрежесінен көрінеді. 
Ұстаздардың қоғамдағы тұлғасы – адамзат баласын жаңа 
сапаға көтеретін, оның болмысын өзгеріске енгізетін ғажап 
тұлға.  Бұған  біз  күнделікті  ісіміздегі  жаңашылдығымыз 
арқылы қол жеткіземіз. Жаңа заманға лайықты білімді ұрпақ 
даярлауға барлық ұстаз қауымы атсалысайық.

8
         
Майра МҰҚАТАЕВА,
Малайсары жалпы 
орта білім беретін 
мектебінің мұғалімі.
Павлодар облысы,
Май ауданы.
ЛОГИКАЛЫҚ ТАПСЫРМАЛАРДЫ 
ҚҰРАСТЫРЫП ҚОЛДАНУ
Қазақ  тілі    сабағында  оқушылардың  логикалық 
тапсырмаларды 
күнделікті 
орындауы 
арқылы 
шығармашылық ойлау қабілеттерін  жетілдіру әр ұстаздың 
басты мәселесі болып отыр.
Оқушылардың  бәріне  өтілген  тақырыпты  меңгерту, 
түсіндіру,  түсінгендерін  қайтып  сұрауға  көп  уақыт  керек. 
Қырық  бес  минутта  барлық  балалардан  сұрап,  күтетін 
нәтижеге жету үлкен жұмысты талап етеді. Сондықтан бар-
лық оқушыны  білімге бірдей  жетелеу үшін өз мүмкіндігіне 
сәйкес    сабақты    меңгерту,  тілін,  ой  ұшқырлығын  дамыту,  
өзіндік  пікір    айтуға  жағдай  жасау  және  еркін  шығарма-
шылыққа жетелейтін осы пәнге қызығушылығын арттыра-
тын  әдістің  бірі  –  логикалық  тапсырмалардың  түрлері. 
Жобалап    оқыту  жүйесінде  логикалық  тапсырмалардың 
атқаратын  маңызы  зор.  Логикалық  тапсырмалар  арқылы  
сабақтарда оқушылар әр түрлі жағдайды түсінеді, оны шешу 
жолдарын  қарастырады.  Мұндай  тапсырмалар  сабақта 
оқушылардың  логикалық ойлау қабілетін дамытады,  оқуға  
құлшынысын, қызығушылығын арттырады. Жақсы берілген 
тапсырмаларға  бала  бар  ынтасымен  кірісіп,  оны  білуге, 
меңгеруге талпынып, алуан түрлі дағды, мәліметтерді алып, 
шеберліктерін шыңдайды.

9
Мен  өз  сабағымда  логикалық  тапсырмалардың 
түрлерін,  әсіресе,  тіл  сабағын  меңгерту  мақсатында  жиі 
пайдаланамын.  Сабақта  оқушылардың  алған  білімдерін 
одан  әрі  дамыту,  тереңдету,  олардың  ізденімпаздығын 
арттыру,  ой-өрісін  кеңейту,  шығармашылық  қабілетін 
дамыту,  оқуға  белсенділігін  арттыру  мақсатын  көздеймін. 
Қазақ  тілі  пәнінен    фонетика,  лексика,  морфология, 
синтаксис  салаларын оқытқанда  тақырыпқа орай әр түрлі 
әдіс-тәсілдермен логикалық тапсырмаларды беруге болады. 
Сабағымда  қолданатын  кейбір  логикалық  тапсырмаларды 
төменде келтіріп отырмын.
І. Білу мен түсінуге бағытталған тапсырмалар.
Фонетика тарауы.
1. Фонетика саласына жатпайтын ұғымдар қатарын тап:
а. Морфема, буын, омоним;
ә. Дыбыс, әріп, фонема;
б. Табу, эвфемизм, дисфемизм;
в. Сөз табы, қосымша, түбір;
г. Үнді, ашық, сөйлем.
Лексика тарауы.
1. Ортақ ұғым болатын сөз қойып жаз:
ажарлы 
                        әке
сұлу                  ........            ана                ........
көрікті                                 бала
      
            бір                            кеше
 үштен бір            .......       ертең             ........
бір жарым                           биыл
2.  Берілген  сөздерді  тұрақты  тіркестермен  алмастырып, 
антонимдік жұп құра:
Алыс  –  жақын,  қуану  –  ренжу,  жиі  келу  –  сирек  келу, 
сәтті – сәтсіз, ұялу – ұялмау. 
 
 
 
 

10
Сөзжасам тарауы.
Сөздерді жасалу жолына қарай сәйкестендір:
Қиын-қыстау                    а. бірігу
Бірқазан                             в. түбір 
ҰБТ                                     с. тіркесу
Қызыл ала                          д. қосарлану
Бала                                    е. қысқару
  Жұрнақтарға қажетті түбірін қой:
--------------                             ---------------
--------------          кер             ---------------        кеш     
--------------                             ----------------
ІІ.  Сызба  арқылы  ақпараттық  мәтін  беруге 
бағытталған тапсырмалар.
Лексика тарауы.
Семантикалық кестені толтыр:
 
синоним антоним омоним тұрақты 
тіркес
мақал-
мәтел
 момын  
 
 
 
 
 қорқу  
 
 
 
 
 алыс
 
 
 
 
 
 қол
 
 
 
 
 
 алтын  
 
 
 
 
Сөзжасам тарауы.
1. Берілген сөздерді әр тәсілде қолданып толтыр:
Түбір. Сөз тудырушы жұрнақ. Қосарлану. Бірігу. Тіркесу.
мәдениет,   
 
 
 
қара, 
 
 
 
 
жеті.
2. Берілген қосымшаларды ажыратып, жүйеге келтір  
/сызба, кесте/:
-шы,  -ші,  -лық,  -паз,  -кеш,  -қор,  -ның,  -нікі,  -лар,  -сыз, 
-хана, -дар, -лы.