М. Е. Лобашев к. В. Ватти

жүктеу 8,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	27/275
Дата	29.04.2022
өлшемі	8,1 Mb.
	#38344
түрі	Лекция

1 ... 23 24 25 26 27 28 29 30 ... 275

Lobashev

Сперматогенез.  I
сперматоцитте  мейоз  басталады.  Жануар-ларда  мейоздық
бөлінуді
пісіп жетілу бөлінуі
деп те атайды. Өсу кезеңінің езінде-ақ I сперматоцитте
мейоздың  профазасына  тән  езғерістер  басталады.  Пісіп  жетілу  кезеңіндегі  бірінші
бөлінудің  (редукциялық)  нәтижесінде  екінші  қатардағы  сперматоциттер  (II
сперматоцит)
түзіледі.  Олар  гаплоидты  болады.  Пісіп  жетілу  кезіндегі  екінші
белінуден  (эквациялық)  кейін  әр  II  спер-матоциттен  екіден  клетка  түзіледі.  Ол
клеткалар
сперматидтер
деп  аталады.  Сонымен,  диплоидты  бір  клетка  —  I
сперматоциттен  мейоздық  жолмен  екі  рет  бөліну  нәтижесінде  гаплоидты  төрт
сперматид түзіледі.
Жетіліп, қалыптасу кезінде сперматидтердің
сперматозоидтарға
айналу процесін
спермиогенез
деп  атайды.  Ядро  мен  цитоплазманың  барлық  элементтері  осы
процеске  қатысады.  Пісіп  жетілген  сперматозоидтың  басы,  орта  бөлігі  (мойны)  және
құйрығы болады.
Сперматид  ядросы  сперматозоидтың  басына  айналады.  Цитоплазмалық
органоидтар  структуралық  жағынан  өзгеріске  ұшырап,  әр  түрлі  органдарға  айналады,
ол  органдар  сперматозоидтық  қозғалысын  және  оның  жұмыртқа  клеткасына  енуін
қамтамасыз етеді. Сперматозоидтағы цитоплазма өте жұқа қабат түрінде болады.
Сперматозоид  ядросының  химиялық  құрамы  басқа  ткань  клеткаларының  ядросына

ұқсас,  бірақ  кейде  онда  гистонның  орнына  протамин  болады.  Сперматозоид
ядросындағы  хромосома  саны  гаплоидты  болғандықтан,  мұндағы  ДНК  мөлшері  де
диплоидты клеткалар ядросыныкінен екі есе аз болады.
Электронды  микроскоп  көмегімен  сперматозоид  ядросының  құрылысының
кристалды болатыны анықталды, мұнда Дезокси-рибонуклеопротеидтің молекулалары
параллельді  орналасуын  қамтамасыз  етеді.  Сперматозоидтың  мұндай  күйі  тұқым
қуалаушы  информацияны  сақтап  жеткізу  үшін  бейімделгендік  болуы  мүмкін,  өйткені
сперматозоид  еркек  организмінен  басқа  жерде  әр  түрлі  сыртқы  әсерлерге  ұшырайды.
Шындығында  зерттеу  пісіп  жетілген  және  пісіп  жетілмеген  жыныс  клеткаларының
сыртқы орта әсеріне сезімталдығы әр түрлі болатынын көрсетті (13-тарауды қараңыз).
Морфологиясы  жағынан  сперматозоидтар  алуан  түрлі  және  әр  түрдің  езіне  тән
болады.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 23 24 25 26 27 28 29 30 ... 275