-тарау. ГИБРИДОЛОГИЯЛЫҚ ӘДІС

барлық  жиынының  тұқым  қуалауын  тұтас  алып  зерттеді.  Ал  Г.  "Мендель  тұқым 
қуалаудың жаңа принциптерін зерттеудің негізін салды. 
Мендель  әдісінің  бірінші  ерекшелігі  бірнеше  ұрпақ  бойы  коистаытты  формалар 
алудан тұрады, бұдан кейін осы формаларды шағылыстырады. 
Мендель  әдісінің  екінші  ерекшелігі  бір  түрге  жататын  өсімдікті  (бүршақ  Різит 
заііуит)  шағылыстырып,  олардан  алынған  үрпақтарда  жеке  жүп  белгілердің 
түқым  қуалауына  анализ  жасау  болды.  Шығылыстырылатын  әсімдіктердің  бір,  екі 
және үш жұп айқын көрінетін, альтернативтік белгілері болуы тиіс. Мысалы, гүлдері 
—  қара  қошқыл  және  ақ,  тұқымының  сыртқы  пішіні  бұдыр-бүдыр  және  тегіс  т.  б. 
Мұнда  әр  үрпақ  бойынша  осындай  альтернативті  белгілер  жүбы  жеке  ескеріліп 
есептелді, 
бүл 
кезде 
өзара 
шағылыстырылған 
өсімдіктердің 
басқа 
айырмашылықтары ескерілмеді. 
Бұл  әдістің  үшінші  ерекшелігі  —  альтернативті  белгілердің  жеке  жұптары 
бойынша  ажыратылатын  буданды  өсімдіктерге  бірнеше  ұрпақ  бойы  сандық 
есептеулер жүргізіледі. 
Мендель  әдісінің  төртінші  ерекшелігі  әр  будан  өсімдіктен  алынған  урпақ  жеке 
қаралып оған анализ жасалды. 
Зерттеудің  аталған  қарапайым  әдістерінің  өзі  тұкым  қуалаудың  жаңа 
гибридологиялық  әдісіне 
негіз  болды.  Ол  тұқым  қуалаушылық  пен  өзгергіштікті 
зерттеудің  бүкіл  бір  дәуіріне  есік  ашты.  Тұқым  қуалаушылықты  зерттеудің 
генетикалық әдістерінің жиынтығы 
генетикалық анализ 
деп аталады. 
Белгілердің тұқым қуалаушылығына анализ жасап, оны баяндау алдында «белгі», 
«касиет»  деген  түсініктерді  анықтап,  генетикада  қабылданған  кейбір  қысқарған 
сөздер  (символдар)  жөнінде  айту  қажет.  «Белгі»  ксмесе  «қасиет»  деген  үғым 
организмнің  морфологиялық,  физиологиялық  немесе  биохимиялық  дискреттілігі, 
бірлігінің шартты белгісі ретінде пайдаланылады.  Біз бір организмді екіншілерінен 
олардың  өздеріне  тән  ерекше-ліктері  бойынша  ажыратамыз.  Мысалы,  ондай 
ерекшеліктер  көк  көз  —  қой  көз,  қара  шаш  —  сары  шаш,  ұзын  бой  —  аласа  бой, 
қанның тобы А-В т. с. с. болады. 
Белгі дегеніміз бір организмді екіншісінен ажыратуға болатын жеке сапасы. 

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: