М., Бекiш Р., (ћџраст.) 2005 "Мектеп" баспасы, к#ркем безендiрiлуi, 2013 Барлыћ ћџћыћтары ћорѕалѕан Басылымныѓ мљлiктiк ћџћыћ тары "Мектеп" баспасына тиесiлi

17
тiкте, шыѕыста бiзге ћарсы аттанѕанын жџрттыѓ бќрi
бiледi...
Ленин В.И. Успехи и трудности Совет-
ской власти.//Полн. собр. соч. Т. 38. С. 51.
КЕЃЕСТIК  РЕСЕЙГЕ  ЋАРСЫ  ИНТЕРВЕНЦИЯНЫ
ЏЙЫМДАСТЫРУДАЅЫ  АНТАНТАНЫЃ  РMЛI  ТУРАЛЫ
ЧЕРЧИЛЛЬДIЃ  ЕСТЕЛIКТЕРIНЕН
Бас  штабтыѓ   кеѓесiмен  1919  жылдыѓ  шiлде  айынан
бастап  Англия  оѕан  (Деникинге)  басты  к#мек  к#рсеттi,
с#йтiп  Дарданелл  мен  Ћара  теѓiз  арћылы  250  мыѓдай
мылтыћ,  200  зеѓбiрек,  30  танк,  аса  к#п  ћару-жараћ  пен
снарядтар Новороссийскiге  ж#нелтiлдi.  Бiрнеше  жљздеген
британ  армиясыныѓ  офицерлерi  мен  ерiктiлер,  кеѓесшiлер,
нџсћаушылар,  ћоймалардыѓ саћтаушылары  есебiнде, тiптi
бiрнеше џшћыштар Деникин армиясын ћџруѕа к#мектестi...
Сол  жылдардыѓ  iшiнде  бiз  майданда  большевиктерге
ћас  орыстардыѓ  мљддесi  љшiн соѕыстыћ  деп  есептеу  ћате-
лiк.  Керiсiнше  орыс  аћ  гвардияшылары  бiздiѓ  мљдделе-
рiмiз  љшiн  соѕысты.  Бџл  аћтар  армиясы  талћандалып,
шексiз  орыс  империясында  большевиктер љстемдiгi  орна-
ѕан  кезде,  ащы  да  болса  шындыћћа  айналды.
Партия  в  период  иностранной военной
интервенции  и гражданской  войны
(1918—1920 гг.).  М., 1962. С. 237
.
КЕЃЕС РЕСПУБЛИКАСЫН СОЅЫС ЛАГЕРI ДЕП
  ЖАРИЯЛАУ ТУРАЛЫ
(БОАК-тiѓ   1918   жылѕы   2   ћыркљйектегi   ћаулысынан)
1918  жылдыѓ  жазынан  бастап  тылда  соѕыс  маћсат-
тарына  бейiмдеп  ћайта  ћџру  басталды.  Партия  жауымыз-
ды  жеѓу  љшiн  тылда  майдан  мљдделерiне  ћызмет  етудi
ћалады.
...Жџмысшы,  шаруа,  ћызыл  ќскер  жќне  казак  депутат-
тары Кеѓестерiнiѓ  Орталыћ  Атћару Комитетi ћаулы  етедi:
— Кеѓес  Республикасы  соѕыс  лагерiне  айналдырылады.
— Барлыћ майдандар мен соѕыс мекемелерiнде басшылыћ
бiр ћолбасшысы бар Революциялыћ Кеѓестiѓ ћолына #тедi.
— Социалистiк  республиканыѓ  бар  кљшi  мен  ћаражаты
зорлыћшыларѕа  ћарсы  ћарулы  кљрестiѓ  ћасиеттi  iсiнiѓ
ћарамаѕына  берiледi.

18
— Барлыћ  азаматтар  жасына  жќне  ћызметiне  ћара-
мастан,  елiмiздi  ћорѕау  ж#нiнде  #здерiне  Кеѓес  љкiметi
тапсырѕан  мiндеттерiн  с#зсiз  орындаулары  ћажет.
— Елiмiздiѓ  бљкiл  еѓбекшi  халћыныѓ  ћолдауымен
жџмысшы-шаруа  Ћызыл  армиясы  Кеѓес  Республикасы-
ныѓ топыраѕын таптап жатћан  империалистiк  жыртћыш-
тардыѓ  тас-талћанын  шыѕарып,  ћуып  тастайды.
Из  истории  гражданской  войны  в
СССР. Сб.:  документов  и  материалов.
М.,  1960.  Т. 1.  С. 204—205.
КЕЃЕС  РЕСПУБЛИКАЛАРЫНЫЃ  ЌСКЕРИ-САЯСИ  ОДАЅЫ
Аћ гвардияшылар  мен  басћыншыларѕа  ћарсы  шайћас-
тарда  кеѓес  халћыныѓ  ќскери-саяси  одаѕы  ныѕая  тљстi.
Кеѓестiк республикалар жоѕарѕы органдарыныѓ барлыћ
кљштi  Кеѓес  #кiметiнiѓ  жауларына  ћарсы  ћарулы  кљрес
жолында  бiрiктiру  туралы  тiлектерiнiѓ  негiзiнде  БОАК
“Ресей, Украина, Латвия, Литва, Белоруссия кеѓестiк рес-
публикаларын дљниежљзiлiк империализмге ћарсы  кљреске
бiрiктiру  туралы”  декрет  жариялады.  Кейiнiрек  Ресей,
Украина,  Латвия,  Литва,  Белоруссия  ќскери  одаѕы  пайда
болѕаннан бастап басћа да кеѓес республикалары ћосылды.
Азамат  соѕысы  Орта  Азияда,  Закавказье  мен  Ћиыр
Шыѕыста  аса  ћиын  жаѕдайларда  #ттi.  ;здерiнiѓ  шетте
орналасћандыћтарына  байланысты  олар  империалистiк
мемлекеттер  тарапынан  басћыншылыћћа  бiрiншi  болып
џшырады  жќне  басћыншылар  елiмiздiѓ  басћа  ауданда-
рына  ћараѕанда  бџл  жерлерде  џзаѕыраћ  кiдiрдi.  Жџмыс-
шы  табы  саныныѓ  аздыѕына  байланысты  Ресейдiѓ  шет
аймаћтарыныѓ  еѓбекшi  бџћарасы  жергiлiктi  буржуазия-
лыћ  џлтшылдардыѓ  љлкен  ыћпалында  болды...
“РЕСЕЙ,  УКРАИНА,  ЛАТВИЯ,  ЛИТВА,  БЕЛОРУССИЯ
КЕЃЕСТIК  РЕСПУБЛИКАЛАРЫН  ДЉНИЕЖЉЗIЛIК
ИМПЕРИАЛИЗМГЕ  ЋАРСЫ  КЉРЕСКЕ  БIРIКТIРУ  ТУРАЛЫ”
БОАК-тiѓ  ДЕКРЕТIНЕН
7  маусым,  1919  жыл.
Барлыћ... Кеѓестiк социалистiк республикалардыѓ  ќске-
ри  одаѕы  ортаћ  жауларымыздыѓ  шабуылына  алѕашћы
жауап болуы  тиiс.  Сондыћтан  да  Украина,  Латвия,  Литва,

19
Белоруссия  мен  Ћырым  еѓбекшi  бџћарасыныѓ  тќуелсiз-
дiгiн, бостандыѕы мен #зiн-#зi басћаруын мойындай  оты-
рып...  Кеѓестердiѓ  Бљкiлресейлiк  Орталыћ  комитетi  аса
тыѕыз  бiрiгудi  ћажет  деп  санайды:
Ресей, Украина, Латвия, Литва,  Белоруссия  жќне  Ћырым
Кеѓестiк  Социалистiк  Республикаларыныѓ: 1) ќскери
џйымдар  мен  ќскери  басшылыћтарын;  2) халыћ  шаруа-
шылыѕы кеѓестерiн; 3) шаруашылыћ пен темiржол  ћаты-
настарын  басћаруды; 4) ћаражатты; 5) еѓбек  комисса-
риаттарын  бiрiктiру  жоѕарыда  айтылѕан  шаруашылыћ
салаларын  басћаруды  бiрегей  алћалардыѓ  ћол  астына
топтастыруѕа  мљмкiндiк  бередi.
Бљкiлресейлiк  Орталыћ
Атћару  Комитетiнiѓ  Т#раѕасы                                М.И.Калинин
Из  истории  гражданской  войны  в
СССР. Т. 2.  С. 789—790.
ТЉРКIСТАН МАЙДАНЫ ЌСКЕРЛЕРIНIЃ
ЋОЛБАСШЫСЫ М.В.ФРУНЗЕНIЃ БЏХАРА ЕЃБЕКШIЛЕРIНIЃ
ЌМIРДIЃ  ЕЗГIСIНЕН  АЗАТ  ЕТIЛУI  ЖОЛЫНДАЅЫ  КЉРЕСIНЕ
ЋЫЗЫЛ АРМИЯНЫЃ КMМЕК КMРСЕТУI ТУРАЛЫ
БЏЙРЫЅЫ
Тљркiстаннан  басћа  Орта  Азия  аумаѕында  аса  артта
ћалѕан  феодалдыћ-деспоттыћ  екi  мемлекет  —  Хиуа  мен
Бџхара  болатын.
1920  жылы  тамыз  айыныѓ  соѓында  Бџхара  еѓбек-
шiлерi  ќмiрге  ћарсы  к#терiлiске  шыћты.  Уаћытша  рево-
люциялыћ  кеѓес  ћџрылып,  ол  Кеѓес  љкiметiнен  к#мек
сџрады.  Фрунзенiѓ  ћолбасшылыѕымен  Тљркiстан  майда-
ныныѓ  ќскерлерi  к#терiлiсшiлерге  к#мекке  аттанды.  Љш
кљндiк  кескiлескен  џрыстардан  кейiн  к#терiлiсшiлер  мен
Ћызыл  Армия  б#лiмдерi  Бџхараныѓ  ескi  бекiнiсiн  ша-
буылмен  жеѓiп  алды.  Ќмiр  ћашып  кеттi.  Халыћтыћ
революцияныѓ  жеѓiсiнен  кейiн  Бџхара  кертартпалыћ
пен контрреволюцияныѓ тiрегiнен  Кеѓес  љкiметiнiѓ  шыѕыс-
таѕы  алдыѓѕы  шептерiнiѓ  бiрiне  айналды.