БАРЛЫЋ ШТАБТАРЅА, БЏХАРА, ШАРДЖОУ ЖЌНЕ

20
БАРЛЫЋ ШТАБТАРЅА, БЏХАРА, ШАРДЖОУ ЖЌНЕ
 1-АРМИЯНЫЃ КОМАНДИРIНЕ
31  тамыз,  1920  жыл.
Бџхарадаѕы  революциялыћ  ћозѕалыс  #рiстеп  келедi.
Бџхарадаѕы  езiлген  халыћтыѓ  Кеѓестiк  Ресейден  туыс-
ћандыћ  к#мек  сџрайтын  уаћыты  келдi.
Барлыћ  ћарулы  б#лiмдерге  Бџхараныѓ  езiлген  хал-
ћына  к#мек  к#рсетудi  бџйырамын.
Барлыћ  ћызыл ќскерлер,  командирлер мен комиссарлар
#здерiнiѓ революция алдындаѕы Бџхара еѓбекшiлерiн  азат
ету жолындаѕы борыштарын орындайтын болсын.
Ћызыл  кеѓестiк  Бџхара  жасасын!
Тљркiстан  майданыныѓ
ћолбасшысы                                                                      М. В. Фрунзе
Иностранная  военная  интервенция
и  гражданская  война  в  Средней  Азии.
Алма-Ата,  1964.  Т. 2.  С. 9.
ЌЗIРБАЙЖАН  КЕЃЕСТIК  ТЌУЕЛСIЗ  РЕСПУБЛИКАСЫ  ЌСКЕРИ
РЕВОЛЮЦИЯЛЫЋ  КОМИТЕТIНIЃ  КЕЃЕСТIК  РЕСЕЙГЕ  ЉНДЕУI
28  сќуiр,  1920  жыл,  Мќскеу,  Ленинге.
Ћызыл  Армияныѓ  Деникиндi  талћандауы,  Солтљстiк
Кавказдыѓ  азат  етiлуi  Закавказье  еѓбекшiлерiнiѓ  бас-
ћыншылар  мен  буржуазиялыћ-џлтшыл  љкiметтерге  ћарсы
кљресiн  #рiстете  тљстi.  Бџл  кљресте  Закавказье  халыћта-
рына  РКФСР  #те  љлкен  к#мек  к#рсеттi.
Бiрiншi  болып  к#терiлiске  шыћћан  жџмысшылар  мен
шаруалар мусаваттарыныѓ
1
 буржуазиялыћ-џлтшыл љкiме-
тiн  ћџлатћаннан  кейiн  орнаѕан  Ќзiрбайжанныѓ  Уаћытша
Кеѓес  љкiметi  к#мек  сџрады.  1920  жылдыѓ  28  сќуiрiнде
11-армияныѓ  б#лiмдерi  Бакуге  кiрiп,  к#терiлiске  шыћћан
жџмысшылардыѓ  жеѓiсiн  ныѕайтуѕа  к#мектестi.
Образование и развитие Союза Совет-
ских Социалистических Республик
(в  документах). М., 1973. С. 143.
1
  Мусаваттар — “Мусават” (“Теѓдiк”) — 1911—1920 жж. Ќзiрбай-
жандаѕы саяси партия.

21
РКФСР  МЕН  ЌКСР  АРАСЫНДАЅЫ  ЕКI  РЕСПУБЛИКАНЫЃ
ЌСКЕРИ-ЭКОНОМИКАЛЫЋ  ОДАЅЫ  ТУРАЛЫ  КЕЛIСIМIНЕН
30  ћыркљйек,  1920  жыл.
Ќзiрбайжан  Кеѓестiк  Социалистiк  Республикасыныѓ
љкiметi,  бiр  жаѕынан,  Ресей  Кеѓестiк  Федеративтiк
Социалистiк  Республикасыныѓ  љкiметi,  екiншi  жаѕынан,
Ќзiрбайжан  мен  Ресей  еѓбекшiлерi  бџћарасыныѓ
маћсаттары  ортаћ  екендiктерiн  сезiне  отырып  жќне  екi
туысћан  республиканыѓ  барлыћ  кљштерiн  толыћ  бiрiк-
тiру ѕана оларѕа ортаћ жаулары  —  империалистiк  буржуа-
зияѕа  ћарсы  ауыр  кљресте  жеѓiске  жетуге  мљмкiндiк
беретiндiгiн  ескере  отырып,  осы  келiсiмдi  жасауѕа  шешiм
ћабылдады,  оны  жасасып  ћол  ћою  љшiн  мыналарды
#кiл  етiп  таѕайындады...  (#кiлдердiѓ  тiзiмi  келтiрiлген).
Аталѕан  #кiлдер  #здерiнiѓ  #кiлдiктерiн  #зара  таныс-
тырып,  олар  тиiстi  формаѕа  сќйкес  жасалѕан  деп  табыл-
ѕаннан  кейiн  мыналарѕа  келiстi:
1. Ќзiрбайжан  мен  Ресей  #зара  тыѕыз  ќскери жќне
ћаржылыћ-экономикалыћ  одаћ  ћџрды.
2. Ќзiрбайжан  Республикасы  мен  РКФСР  љкiметi  ћысћа
мерзiм  iшiнде  1)  ќскери  џйымдар  мен  ќскери  басшы-
лыћты;  2)  халыћ  шаруашылыѕы  мен  сыртћы  сауданы
басћаратын органдарды;  3) жабдыћтау органдарын; 4) те-
мiржол  жќне  су  к#лiгi  мен  пошта-телеграф  ведомство-
ларын;  5)  ћаржы  ведомстволарын  бiрiктiредi...
Образование  СССР.  Сб. документов
(1917—1924  гг.) М.—Л.,  1949.  С. 247.
  РКФСР-дiѓ  ЋИЫР  ШЫЅЫС  РЕСПУБЛИКАСЫМЕН  БIРIГУI
ТУРАЛЫ  БОАК-тiѓ  ДЕКРЕТIНЕН
15  ћараша, 1922  жыл.
1922  жылдыѓ  ћазан  айында  Халыћтыћ-революциялыћ
армиясы  б#лiмдерi  мен  партизан  жасаћтары  бљкiл
Приморье  аймаѕын  тљгелге  жуыћ  аћ  гвардияшылардан
тазартты.  1922  жылы  ћазанда  олар  Владивостокћа  келiп
кiрдi.  1922  жылы  14  ћарашада  Ћиыр  Шыѕыс  Респуб-
ликасыныѓ  Халыћ  жиналысы  бљкiл  Ћиыр  Шыѕыста
Кеѓес  љкiметiн  жариялап,  БОАК-ке  оны  РКФСР-ге  ћосу
туралы  #тiнiш  жасады.

22
Жапондыћтармен  мљмкiндiгiнше  соѕысты  болдырмау
жќне Ћиыр Шыѕысты  тезiрек  азат  ету маћсатымен партия-
ныѓ  Орталыћ  Комитетi  мен  Кеѓес  љкiметi  Ћиыр  Шыѕыс
республикасы  тљрiнде  мемлекеттiк  ћџрылым  џйымдас-
тыруды тиiмдi деп тапты. Республикадаѕы басшылыћ тiз-
гiнi  коммунистердiѓ  ћолында.  Оны  ћорѕау  љшiн  Халыћ-
тыћ-революциялыћ  армия  ћџрылды.
Бљкiлресейлiк  Орталыћ
Атћару  Комитетiнiѓ  Т#раѕасы                                М. И. Калинин
Образование  СССР.  Сб.  документов
(1917—1424  гг.). М.—Л..  1949.  С. 269.
КЕЃЕСТЕРДIЃ  БЉКIЛРЕСЕЙЛIК  VII  СЪЕЗIНIЃ
ХАЛЫЋАРАЛЫЋ  САЯСАТ  ЖMНIНДЕГI  ЋАРАРЫНАН
5  желтоћсан, 1919  жыл.
... Кеѓестердiѓ  Бљкiлресейлiк  VII  съезi  #зiнiѓ  џдайы
бейбiтшiлiкке  џмтылушылыѕын  таѕы  да  дќлелдей  отырып,
Антанта  мемлекеттерiне:  Англияѕа,  Францияѕа,  АЋШ,
Италия  мен  Жапонияѕа  —  барлыѕына  бiрге  немесе  жеке-
жеке  бiтiм  туралы  тез  арада  келiсс#з  бастауды  џсынады
жќне  БОАК-ке,  Халыћ  Комиссарлары  Кеѓесi  мен  Сыртћы
Iстер  Халыћ  Комиссариатына  љздiксiз  бейбiтшiлiк  саяса-
тын  жљргiзiп,  оныѓ  табысты  болуы  љшiн  барлыћ  шара-
ларды  ћолдануды  тапсырады.
Кеѓестердiѓ  Бљкiлресейлiк 
VII  съезiнiѓ  Т#раѕасы                                                    М.И.Калинин
Партия  в  период  иностранной  военной
интервенции  и  гражданской  войны
(1918—1920 гг.). М., 1962. С. 381-382.
ЖАЃА  ЭКОНОМИКАЛЫЋ  САЯСАТЋА  КMШУ
1921 жыл.
Бiздiѓ  елiмiздiѓ  соѕыстан  бейбiтшiлiкке  #туiне    байла-
нысты партияныѓ алдында жаѓа кљрделi ќлеуметтiк-эко-
номикалыћ  жќне  идеялыћ-саяси  мќселелер  тџрды. Саясат
пен  экономикаѕа  басшылыћтыѓ  ќскери-коммунистiк  ќдiс-
терiнен,  Азамат  соѕысы  жылдарында  жауды  жеѓу  љшiн