44
сатып алып, Ћызыл Армия жауынгерлерiне сыйѕа
тартты. 1944 жылы кеѓес армиясына сыйлыћ
ретiнде
МХР-ден оныѓ солдаттары мен офицерлерiне 10 мыѓ
жылћы, 127 вагон азыћ-тљлiк, киiм-кешек, т.б. жiберiлдi.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 2. С. 625.
МОЃЅОЛ ХАЛЫЋ РЕСПУБЛИКАСЫНЫЃ ТЌУЕЛСIЗДIГI
ТУРАЛЫ ПЛЕБИСЦИТТIЃ ЋОРЫТЫНДЫЛАРЫ ЖMНIНДЕ
20 ћазан, 1945 жыл.
Ћџжаттарѕа сљйене отырып, Орталыћ
комиссия дауыс
беруге жергiлiктi комиссияларда тiркелген 494 960 кiсi
ћатысуѕа тиiстi деп тапты... К#рсетiлген саннан себептi
жаѕдайларѕа байланысты (жолаушылап кетулерiне, ћатты
наућастануына байланысты) 7 551 адам дауыс беруге
ћатыспады. Сайлауѕа 467 409 сайлаушы немесе плебисцит-
ке ћатысуѕа ћџћылы МХР азаматтарыныѓ 98,4
%-ы, оныѓ
iшiнде, дауыс беруге арналѕан 7-пунктте шетелдерде жљр-
ген 395 азамат ћатысты. МХР тќуелсiздiгiн жаћтап
467 409 кiсi, яѕни плебисцитке ћатысћан азаматтар тљгел-
дей — 100
% дауыс бердi. Бiрде-бiр адам ћарсы дауыс
берген жоћ.
Хрестоматия
по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 2. С. 330.
МОЃЅОЛ ХАЛЫЋ РЕСПУБЛИКАСЫ ЉКIМЕТI МЕН КIШI
ХУРАЛЫНЫЃ ЖАПОНИЯЅА ЋАРСЫ СОЅЫС ЖАРИЯЛАУ
ТУРАЛЫ ДЕКЛАРАЦИЯСЫ
10 тамыз, 1945 жыл.
Кiшi хурал мен Моѓѕол Халыћ Республикасыныѓ љкiметi
моѓѕол халћыныѓ #з бостандыѕына, тќуелсiздiгi мен
толыћ егемендiгiне деген ѕасырлар бойѕы арманымен
жiгерленiп...
Бiрiккен Џлттар ортаћ iсiне #з љлесiн ћосу маћсатымен
Бiрiккен Џлттар жаѕына шыѕып, Жапонияѕа ћарсы ћасиет-
тi соѕыс ашатындыѕын салтанатты тљрде
жариялайды
45
жќне осы жылдыѓ 8 тамыз кљнi Мќскеуде жарияланѕан
Кеѓес љкiметiнiѓ мќлiмдемесiне толыћ ћосылады.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 2. С. 617, 626-627.
ИРАН
РКФСР ХАЛЫЋ КОМИССАРЛАРЫ КЕЃЕСIНIЃ
ПАРСЫ ЕЛIНIЃ ТЌУЕЛСIЗДIГIНЕ ЋАРСЫ
БАЅЫТТАЛЅАН БАРЛЫЋ КЕЛIСIМДЕРДIЃ
КЉШIН ЖОЮ ТУРАЛЫ МЌЛIМДЕМЕСI
26 (16) ћаѓтар, 1918 жыл.
Петроградтаѕы парсы елшiсiне
Азамат елшi!
Парсы халћыныѓ арасында 1907 жылѕы аѕылшын-орыс
келiсiмiнiѓ келешек таѕдыры туралы ќртљрлi пiкiрлер
таратылуына
байланысты, мен Ресей Республикасыныѓ
Кеѓес љкiметiнiѓ атынан Сiздiѓ ћџзырыѓызѕа мына т#менгi-
лердi хабарлауды #зiме љлкен баћыт деп санаймын.
Халыћаралыћ саясат принциптерiне сќйкес... Халыћ
Комиссарлары Кеѓесi тарапынан, парсы халћыныѓ еркiн
жќне тќуелсiз #мiр сљру ћџћыѕын ћандай да болсын
жаѕдайда шектеп, ћысым к#рсететiн осы келiсiмнен бџрын
жасалѕан не кейiн туындауы мљмкiн барлыћ келiсiмдердi
жарамсыз жќне кљшiн жойѕан деп жариялайды...
РЕСЕЙ СОЦИАЛИСТIК ФЕДЕРАТИВТIК РЕСПУБЛИКАСЫ
МЕН ИРАН (ПАРСЫ) АРАСЫНДАЅЫ КЕЛIСIМ
(
Љзiндiлер)
26 аћпан, 1921 жыл.
1-бап. Ресей Кеѓес љкiметi #зiнiѓ парсы халћына
байланысты саясатыныѓ негiздерi туралы 1918 жылдыѓ
14 ћаѓтары жќне 1919 жылдыѓ 26 маусымындаѕы
ноталарында баяндалѕан декларациясына сќйкес, Ресейдiѓ
Парсы ж#нiндегi жџмысшылар мен шаруалардыѓ еркiмен
ћџлатылѕан империалистiк љкiметiнiѓ зорлыћшыл сая-
сатынан љзiлдi-кесiлдi бас тартатындыѕын таѕы да салта-
натты тљрде жария етедi...
46
...Ресей Кеѓес љкiметi бџрынѕы патша љкiметiнiѓ
Парсымен жасаѕан жќне парсы халћыныѓ ћџћыѕын кемiтуге
ќкелiп соћћан барлыћ трактаттар, келiсiмдер,
конвенция-
лар жќне шарттарды мќѓгi кљшiн жойды деп жариялайды.
3-бап. Келiсушi Жоѕары Екi Жаћ Парсы мен Ресей
шекарасын 1881 жылы шектеу комиссиясы белгiлеген
кљйде мойындап, саћтауѕа келiседi. Сонымен бiрге Ресей
Кеѓес љкiметi бџрынѕы патша љкiметiнiѓ басћыншылыћ
саясатыныѓ жемiсiн пайдаланѕысы келмей, Парсыныѓ
Астрабад провинциясыныѓ жаѕалауына орналасћан Ашур
Ада жќне де басћа аралдарды
пайдаланудан бас тартып,
оларды жќне 1893 жылдыѓ 28 мамырындаѕы келiсiм
бойынша Ресейге берiлген Фирузе мекенi мен таѕы басћа
да жерлердi Парсыѕа ћайтарып бердi. Парсы љкiметi #з
тарапынан Орыс немесе Ескi Серакс деген атпен белгiлi
Серакс ћаласы Серакс #зенiмен шектелген аймаѕымен бiрге
Ресей ћџрамында ћалатындыѕына келiседi...
9-бап. Ресей Кеѓес љкiметi патшалыћ Ресейдiѓ Парсыны
экономикалыћ тќуелдiлiкте џстауѕа баѕытталѕан ћаржы
мекемелерiн пайдаланудан бас тартады. Сондыћтан да ол
Парсыныѓ несие-ћарыз банкiнiѓ аћша ћаражаттары ћџнды-
лыћтарын, жалпы бљкiл актив-пассивiн,
сонымен бiрге
Парсы жерiндегi осы банктiѓ барлыћ ћозѕалмалы жќне
ћозѕалмайтын мљлiктерiн парсы халћыныѓ иелiгiне бередi.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 819—823.
ИРАН ЉКIМЕТIНIЃ ТОЛЫЋ БЕЙТАРАПТЫЋТЫ САЋТАУ
ЖMНIНДЕГI ШЕШIМI ТУРАЛЫ КСРО-даѕы ИРАН
ЕЛШIЛIГIНIЃ МЌЛIМДЕМЕСI
27 маусым, 1941 жыл.
Иранныѓ Кеѓес Одаѕындаѕы елшiсi Мохамед Саид
мырза #зiнiѓ осы жылдыѓ 26 маусымдаѕы ауызша нота-
сында Сыртћы iстер халыћ
комиссариатына мынаны
хабарлайды:
Иран елшiлiгi #з љкiметiнiѓ тапсыруы бойынша Гер-
мания мен Кеѓестiк Социалистiк Республикалар Одаѕыныѓ
арасындаѕы соѕыстан туѕан жаѕдайды Иран љкiметiнiѓ
толыћ бейтарап саћтайтынын Сыртћы iстер халыћ комис-
сариатына хабарлауды мќртебе деп санайды.