«Ұлттық рухани қҰндылықтарды дамыту мақсатындағы инновациялық технологиялар»

«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ  ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»  

атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы 

 

 

71 

Этноэкономиканың  отандық  теориясында  екі  бағыт  қалыптасты.  Бірінші  бағыт 

этникалық  диаспоралардың  экономикалық  белсенділігін  анықтайды.  Екінші  бағыт 

әлеуметтік  топтар,  үй  шаруашылығы,  туысқандардың  біріккен  шаруашылығына 

байланысты.  Тар  мағынада  этноэкономика  ұлттық  экономика  сегменті  ретінде 

қарастырылып,  қоғамның  дамуындағы  өмірлік  қабілеттің  жоғарғы  дәрежесін  құрайды. 

Этникалық экономиканы үш сатыға бөліп қарастыруға болады:  

1. Моноэтникалық елдер мен аймақтардың макроэтикалық экономикасы; 

2. Полиэтникалық өңірлер мен субөңірлердің мезоэтикалық экономикасы; 

3. Институционалдық (өндірістік) бірліктердің микроэкономикалық экономикасы. 

Этноэкономика  жеке  индивидтердің  экономикалық  әрекеттеріне,  әлеуметтік 

топтармен  қарым-қатынасына  тікелей  байланысты.  Этникалық  экономиканы  талдау 

барысында  қолданылатын  өлшемдеріне  (мысалы,  шаруашылық  формасымен  түріне) 

көптеген отандық және шетелдік теорияларда анықтама берілген [4].  

 

 

Сурет - 1. Этникалық экономика құрылымы 

 

Этноэкономикада кәсіпкерлік автохтондық этникалық топтар арасында қоршаған орта 

ресурстарын  қолдану  негізінде  тарихи  түрде  қалыптасқан  шаруашылық  саласы.  Осындай 

шаруашылық  түрі  этникалық  кәсіпкерлік  деген  атаумен  қолданылып  келеді.  Этникалық 

кәсіпкерлік  ХХ  ғасырдың  70-80  жылдары  Еуропа  мен  Солтүстік  Америкаға  басқыншыл 

халықтар  тобының  ағылуына  байланысты  қарқынды  түрде  зерттеле  басталды.    Бұл 

кәсіпкерліктің  түрінде  этникалық  топтар  қалыптасқан  дағдыларын,  этникалық  дәстүрлерін  

макроэкономикалық 

ортаға 

бейімделуі 

мақсатында 

қолданады. 

Осыған 

орай,                                      

А.  Снисаренконың  «Этникалық  кәсіпкерлік  ретінде  ұлттық  емес,  жат  ортадағы  этникалық 

топтардың  нақты  бизнесті  ұйымдастыруы  мен  жүргізуінің  жолдарын  атап  айтсақ  болады»- 

деген анықтамасының маңызы зор [2].    

 

 

«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ  ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»  

атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы 

 

72 

                 

                                           Этникалық 

                                           Сана 

        Субъект                     Әлеуметтік механика                         Мақсатты 

                                            Рационалдылық                                                                                        

- экономикалық әрекет 

 

Кесте - 1. Этникалық факторды микро деңгейде жүзеге асыру механизмі 

 

Қазақстан  экономикасы  әр  түрлі  ұлт  өкілдерінің–  орыстар,  украиндар,  өзбектер, 

татарлар  және  т.б.  экономикалық  байланысы  негізінде  дамып  келеді.  Л.  И.  Брежнев  өзінің 

сөзінде  «Қазақстанның  экономикалық  дамуы,  кәсіпорындардың  салынып,  жұмыс  күшінің 

артуы, ондағы ұлт өкілдерінің бірлесіп еңбек етуінен», - деп атап көрсеткен [3].  

 

ӘДЕБИЕТТЕР: 

1.  Назарбаев  Н.А.  Тәуелсіз  Қазақстан  –  біздің  ең  қымбат,  ең  асыл  құндылығымыз. 

Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқы Ассамблеясының XVI сессиясында 

сөйлеген сөзі // Егемен Қазақстан. – 2010. – 21 қазан. 

2.  Әмирова  Б.  Ә.  Оқыту  процесіндегі  этникалық  жаңсақ  нанымдардың  өзгеруі. 

Психология ғылымдарының кандидаттық диссертациясы. – Қарағанды, 1998.- 180 б. 

3.  http://group-global.org/ru/publication/44403-kop-etnosty-kazakstandagy-kazak-ultynyn-roli 

4.  Экономика  и  управление  в  зарубежных  странах  (по  материалам  зарубежной 

печати) : ежемес. информ. бюллетень. 2006. № 11. 

5.  Современные тенденции развития экономики в странах Латинской Америки //  

6.  Экономика  и  управление  в  зарубежных  странах  :  ежемес.  информ.  бюллетень. 

2004. - № 2. 

 

 

ӘОЖ 001. 

 

ҮЗДІКСІЗ БІЛІМ БЕРУДІҢ ҰЛТТЫҚ МОДЕЛІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ 

ТӘРБИЕНІҢ АЛАТЫН ОРНЫ 

 

Исабек Н.Е. Хасенова Э.К. 

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, Алматы қ-сы. 

№81 «Astana English School» гимназиясы, Астана қ-сы. 

 

«Әрбір ұлттың баласы өз ұлтының арасында өз ұлты үшін қызмет қылатын 

болғандықтан, тәрбиелі баланы сол ұлт тәрбиесімен тәрбие қылуға міндетті» 

М.Жұмабаев 

 

Қазақстанның  жаңа  ұрпағын  өмірге  даярлау  барысында,  жаңа  ұрпақты  жаңа  заман 

дәстүріне лайықты тәрбиелеу қажеттігі туындады. Қазіргі педагогтар алдында тұрған міндет 

қазақ  халқының  көптеген  жылдар  бойы  қалыптасқан  жағымды  пайдалы  ұлттық 

құндылықтарын  сақтай  отырып,  жаңа  заман  талабына  сай  жаңа  формациядағы  білімді, 

мәдениетті  ұрпақты  тәрбиелеу.  Ұлт  құндылығына  не  жатады  деген  сауалға,  ғылыми 

анықтамасына  сүйене  отырып  жауап  берейік:  Ұлттық  құндылықтар  –  тұтас  бір  жүйе.  Оған 

халықтың  тілі,    мәдениеті,  әдебиеті,  өнері,  сондай-ақ  халықтың  әлеуметтік  және  мәдени 

қауымдастық ретінде пайда болуымен бірге туындаған әдет-ғұрыптар, салт-дәстүрлер, жол-

жоралғылар, ұғым-түсініктер, дағды, көзқарастар жатады.  

Еліміздің  тәуелсіздігінің  жиырма  бес  жылында  қоғамда,  елдің  сана  сезімінде 

түбегейлі  өзгерістер  болды.  Әлеуметтік-экономикалық  саланың  дамуы  нарықтық 

қағидаларға  негізделіп,  жаңа  өндірістік  қатынастар  қалыптасты.  Ал  адамзат  қоғамын  алға