«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
19
көрсетті. Мектеп оқушыларын қолөнер пәнін оқытуға дайындау әдістемесі оқушыларды арнайы
әдістемелік білім мен іскерліктерін менгерту дайындығынан өткізу қажеттілігі;
2. Курс мазмұны мектеп оқушыларын қолөнерге үйретуге дайындау әдістемесі, оны
оқытудағы теориялық және практикалық тұрғыдағы басты бағыттары, көркемдік білім берудің
тарихы, өнер тарихын мектепте оқытудың мақсаттары мен міндеттері және осы заманғы
педагогикалық талаптар, өнер шығармаларын қабылдаудың өнертанымдық негіздері, өнерді
оқытудың әдістемелік негіздерін ұйымдастыру әдістері болып негізгі төрт бағытты қамтитынын
көрсетті.
Мектеп оқушыларына қолөнер бұйымдарын дайындау оқу үдерісін мақсатты түрде
ұйымдастыру, өз бетінше жұмыс жасай алатын шебер дайындау міндетіне бағындыру, үйрету
ісінде оқушыларға өзін-өзі бақылай алу және өз жұмысын өзі ұйымдастыра алу деңгейін
арттыратын белсенді білім беру мен тәрбиелеу формаларымен байытуды қажет етеді.
Қолөнерді оқыту әдістемесі педагогика ғылымының қазіргі кездегі көкейкесті
мәселелерінің бірі ретінде, оның негізгі ұғымдары мен түсініктерінен құралады. Педагогикалық
әдебиеттерде әдістеме белгілі-бір мақсат қойып орындалуы жоспарланған білім көздерін
менгеру жолындағы оқушылардың іс-әрекеттерінің мазмұны, кезеңдері, формалары және
олардың жеке әдістері түрінде түсіндіріледі. Оқушыларды әдістемелік іс әрекетке дайындаудың
негізгі ұғымдары-әдістемелік тұрғыда оқыту, тәрбиелеу және жеке шығармашылық тұлға
ретінде дамыту болып табылады. Оқушыларды қолөнерге дайындау әдістемесі-оқыту мазмұнын
жоспарлау, оқыту үдерісін басқаруды жоспарлау, оқыту нәтижесін бақылау, оқыту әдістерін
жобалау, білім беру жобасы, білім беру әдістерін классификациялау т.б. ұғымдарын біріктіреді.
Мектеп оқушыларын қолөнер бұйымдарын жасауды үйретуге дайындау әдістемесінде
қажетті оқушының алғашқы әдістемелік білімдер жүйесі-өнер пәнін оқыту әдістемесі пәні
арқылы оқытудың қазіргі жағдайына диагностика жасау әдістері, оны жоспарлау әдістері,
ұйымдастыру әдістері және ұйымдастырылған іс шараларды талдау әдістері туралы
білімдерімен айқындалады.
Сондай-ақ мектеп оқушыларының көркемдік білім алуына эстетикалық тәрбиесіне
болашақ мұғалімдерді дайындау әдістемесінің ұтымдылығын зерттеу мынадай міндеттерді
анықтауға мүмкіндік туғызды:
1.Мектеп оқушыларын қолөнерге үйретуге дайындау арқылы көркемдік білім беру
үдерісін ұйымдастыру, қазақтың қолөнеріне оқу мен тәрбие жұмыстарын жоспарлау,
ұйымдастыру және оны талдау туралы білімдерді меңгерту қажеттігі туындайды. Оқушылар
арнайы әдістемелік білім мен іскерліктерін менгерту дайындығынан өткізу қажеттігі
туындайды.
2.Оқушыларды сәндік қолөнерге оқытуға дайындаудағы шешуші фактор, болашақ
мұғалімдерге арналған элективті курсты ұйымдастыру болып табылады. Факультативті курс
мазмұны өнер пәнін мектепте оқыту әдістемесін оқытудағы теориялық және тәжірибелік
тұрғыдағы басты бағыттары, көркемдік білім берудің тарихы, өнерді мектепте оқытудың
мақсаттары мен міндеттері және осы заманғы дидактикалық талаптар, өнер шығармаларын
қабылдаудың өнертанымдық негіздері мен өнерді оқытудың әдістемелік негіздері,
ұйымдастыру әдістері болып негізгі төрт бағытты қамтитынын көрсетеді.
Мектеп оқушыларын «Технология» пәні арқылы қолөнерді оқытуға дайындау
әдістемесі арқылы көркемдік білім беруге дайындаудың ұсынылған әдістемесі негізінен үш
бағдарламаны бір жүйеге біріктірді:
1. «Қолөнер» атты жоғарғы сынып оқушыларына арналған элективті курс
бағдарламасы;
2. «Қолөнер» атты оқушыларға арналған өздік жұмыс тапсырмасы;
3. «Қолөнер» атты оқушыларға арналған өнертанымдық негіздері мен көркемдік білім
берудің педагогикалық іскерлігі мен дағдыларын қалыптастыруды қамтамасыздандыратын
бағдарламасы.
Жоғарғы сынып оқушыларын «Қолөнер» пәнін оқытуға дайындаудың дидактикалық
шарттары мыналар;
«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
20
қолөнер пәнін мазмұндық түрде қамтамасыз ету;
«Қолөнер тарихы мен теориясы»;
«Қолөнерді оқыту әдістемесі» пәндерінің бағдарламасын жасау сол бойынша
дәрістік, тәжірибелік сабақтар өткізу;
«Педагогикалық іс тәжірибе» бағдарламаларына қосымшалар енгізу арқылы
мектептегі қолөнер пәнінен сабақтар мен сабақтан тыс тәрбиелік іс шаралар ұйымдастыру;
«Қолөнер пәнін оқыту әдістемесі» атты элективті курс бағдарламасын жасау және
оның сабақтарын өткізудің әдістемесін қарастыру.
Мұғалімнің оқушыларды қолөнерге баулуға ұйымдастырушылық қамтамасыз ету
жолдары:
мұғалімнің нақтылы жасаған жұмыстары;
өнер мұражайларына экскурсиялар ұйымдастыру;
тренинг, тест тапсырмалары;
өнер туралы пікір алысу, баяндама, нұсқау, кеңес беру, сауалнама, конференция,
семинар, дебат;
көрме жұмыстарын ұйымдастыру;
әдістемелік қамтамасыз ету;
оқу бағдарламалар, оқулықтар, көрнекілік құралдар, электрондық оқулықтар,
дидактикалық материалдар, технологиялық карталар, фотосуреттер;
оқытудың инновациялық технологиялары;
оқушыларды материалдық қамтамасыз ету:
кітапхана қоры; интерактивті тақта;
бейне таспа түсірілімдері (видео);
компьютерлік кластардың оқу материалдарымен жабдықталуы.
Жоғарғы сынып оқушыларын қолөнерге үйретуде - өзіне тиісті әрекетті орындауға
қабілетті және дайын деп есептейтін тұлғаның субъективті жағдайы, хал-күйі деп тануға
болады. Осылайша, оқушылардың қолөнер пәнін оқытуда, оларды шеберлікке дайындау
үлгісін жасай келе, біз негіз ретінде үш құрамдаушыны алдық (мотивациялық, мазмұндық
және іс-әрекеттік). Қолөнер саласындағы ғылыми-педагогикалық әдебиеттерді талдау мен
эксперименттік зерттеу нәтижелері оқушылардың қолөнердегі әдістемелік дайындығының
құрылымдық моделін анықтауға септігін тигізеді. Қазақ қолөнерінің қандай түрінде де ою-
өрнектер пайдаланылады. Қолөнер бұйымдарынан жасалған заттар да олар өз орнын тауып
жатады. Негізінен, қазақ символы көп қабатты. Ол басқа символдармен астасып, мағынасын
байыта береді. Этнографтардың айтуынша, бұл жерде ұшбұрыштың және оған қиысатын
барлық элементтердің мәні айрықша. Олардың түсіндіруінше, үшбұрыш магиясының мәні
үш дүниені тұтастыра білуінде. Қазақтың дәстүрлі көзқарастары бойынша, үшбұрыш – су,
жер, ауа – үш ғаламның белгісі болып саналатын балықты, оқты, құсты меңзейді. Егер де осы
үшбұрыштың ішіне қошқар мүйіз өрнегі қиысса, ол отты бейнелейді. Жалпы қазақтардың
ұғымында ою-өрнек ол барлық «кіріс» пен «шығысты», «жағал» мен «қиысуды» белгілейді.
ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Арғынбаев Х. Қазақ халқының қолөнері. – Алматы: Өнер,1987ж.
2. Қазақ энциклопедиясы. 10 том.
3. Әбиева Ф.Б. Мектептегі технология, №2 2009ж.
4. Жәнібеков Ө. Эхо... – Алматы: Өнер, 990 ж.
5. Әбдіғаппарова Ұ.М. Қазақтың ұлттық ою-өрнектері. – Алматы, 1999ж.
6. Үй тұрмыс энциклопедиясы. –Алматы, 1990ж.
7. Қазақ халқының салт – дәстүрлері. – Алматы, 2009ж.
8. Әбілова З. Этномәдениет. – Алматы, 1997 ж.
9. Тоқтабаева Ш, Беккұлова А. Қазақ киізі: кеше және бүгін. – Алматы, 2008ж.
