Материялық нүкте жəне нүктелер жүйесінің динамикасы

1. 
   Материялық нүктелер жүйесі. Жүйенің массалар центрі. Импульстің сақталу заңы.
   
2. 
   Массасы айнымалы дене қозғалысы. Мещерский жəне Циолковский теңдеулері.
   
3. 
   Ауырлық күші жəне салмақ. Үйкеліс күштері. Серпімділік күштері.
   
4. 
   Динамиканыңнегізгітеңдеуі.
   

1. 
   Материялық нүктелер жүйесі. Жүйенің массалар центрі. Импульстің сақталу заңы.
   

Қозғалыс мөлшерінің сақталу заңы белгілі бір симметриялы кеңістік қасиеті - біртектілік қасиетімен байланысты. Кеңістіктің біртектілігі – ол тұйық жүйе кеңістігіндегі денелерді параллель көшіру кезінде олардың физикалық қасиеттері мен қозғалыс заңдары өзгермейді, басқаша айтқанда инерциялық санақ жүйесінің бастапқы координатасының орнын таңдап алуға тәуелді емес деген тұжырымнан шығады. Бұл жағдайда денелердің тұйық жүйесі ретінде бүкіл әлем кеңістігі ұғымын алуға болмайды, тек қана оның тұйық жүйе ретінде қарастырылатын бөліктерін алуға болады.Галилей-Ньютон механикасындағы массаның жүйенің қозғалыс мөлшерінің жылдамдығынан тәуелсіздігі жүйенің массалар центрі арқылы өрнектеледі. Массалар центрі деп (немесе материялық нүктелер жүйесінің инерция центрі) – орны осы жүйе массаларының таралуымен сипатталатын қандайда бір С нүктесі.

Оның радиус-векторы мынаған тең

мұндағы - mi және ri , i-ші материялық нүктенің массасы жәнерадиус-векторы, п – жүйедегі материялық нүктелер саны ,

жүйенің массасы.

Массалар центрінің жылдамдығы

деп санап және

жүйенің қозғалыс мөлшері болғандықтан, былайша жазуға болады

яғни, жүйенің қозғалыс мөлшері массалар центрінің жылдамдығы мен жүйе массасының көбейтіндісіне тең. Осы теңдіктен мынаны аламыз

яғни, жүйенің массалар центрі, барлық жүйе массасы жиналған және жүйеге әсер етуші барлық сыртқы күштердің геометриялық қосындысына тең күш әсер ететін материялық нүкте сияқты қозғалады. Бұл өрнек массалар центрінің қозғалыс заңын көрсетеді.

Табиғаттағы барлық денелер бір-бірімен әрекеттеседі. Алайда бірқатар жағдайларда қарастырылатын жүйедегі өзара әрекеттесуші денелерге сыртқы күштердің әрекеттері елеусіз болатындықтан, олардың әрекеттері ескерілмейді. Бұл жай екі немесе одан да көп денелердің қозғалысын ғана қарастыруға мүмкіндік туғызады. Ол үшін физикада денелердің тұйық жүйесі деп аталатын ұғым енгізілген.

Т
ұйық жүйе деп сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда жүйеге енетін денелер бір- бірімен ішкі күштер арқылы ғана әрекеттесетін жүйені айтады.

Импульстің сақталу заңы: Тұйықталған жүйеде жүйеге енетін денелердің дене импульстарының векторлық қосындысы тұрақты болады.