Лекция. Гендер ұҒымы жайлы түсінік. Тілдің гендерлік жіктелімі: МӘдени-әлеуметтік, тілдік-әлеуметтік мәНІ

Этно-лингвомәдениеттанымдық зерттеулер. Гендерлік лингвистикалық зерттеулердің ішінде аз зерттелгені – этнолингвомәдениеттанымдық бағыт. Алайда гендеристерді толғандыратын мәселенің бірі – жинақталған тілдік деректердің аздығы.Олар ағылшын тілінің америкалық нұсқасы, бірқатар еуропа тілдері, соның ішінде неміс және француз тілдерінің материалдарын ғана құрайды. Сол себепті де зерттеу нәтижелерін басқа тілдерді талдау тәжірибесіне тиімді пайдалану мүмкін бола бермейді.

Тілдің атауыштық жүйесінде еркектік,әйелдік концептілері түрлі тілдерде түрліше сипатталады. Еркектер мен әйелдердің сөйлеу әрекеті де, белгілі бір мәдениетте қалыптасқан нормаларға сәйкес, әр-түрлі белгіленеді,яғни әрбір мәдениетті ерекшелейтін гендерлік қарым-қатынас түрлері болуы мүмкін. Бұл жөнінде И. И. Халеева, А. В. Кирилина, т.б. ғалымдар еңбектерінде атап айтылған.

А. Вежбицкая мәдени концептілерді салғастырмалы зерттеудің контрастивтік лингвомәдениеттанымдық тұрғыдан маңызды екенін атап көрсетеді[Вежбицкая 1996]. Олай болса, еркектік,әйелдік мәдени концептілерінің мәнін ащып, түсіндірудің қажеттілігі басым. А. Вежбицкая мен В. Н. Телия [Телия 1996] еңбектерінде біршама болса да гендерлік тілдік ерекшеліктер мәдениетаралық салыстырулар жолымен түсіндірілген.

Жыныс мәселесін жан-жақты, тереңінен қарастыру батыс еуропалық мәдениетке тән. Гендерлік фактордың басқа мәдениеттер де қанщалықты маңызды екенін алдағы зерттеулерден және лингвистикалық талдаулар көмегімен анықтауға болады.