Лекция №21. Міндеттеме ұғымы, тараптары,қатысушылары, мазмұны

Міндеттеменің пайда болу негіздері. Міндеттеме түрлері.

Міндеттемені тиісінше орындау. Міндемені орындау пәні, орны, мерзімі және әдістері. Міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету. Тұрақсыздық айыбы,кепіл (ипотика және кепіл зат), кепіл болушылық және кепілдік, кепілпұл.
Міндеттеме – материалдық игіліктердің тауарлық қозғалысына дейін орын алатын салыстырмалы құқықтық-қатынас болып табылады жəне бұған орай, бiр тұлға (борышқор) басқа тұлғаның (несие берушiнiң) пайдасына белгілі бір материалдық игіліктерді беру жөніндегі белгілі бір əрекеттерді жасауға міндетті болады, ал несие берушi борышқордан өз мiндеттерiн орындауын талап етуге құқылы.

Міндеттемеге екі тарап қатысады – өкілетті жəне міндетті тараптар. Материалдық игіліктердің қозғалысының белсенді əрекеттерсіз орын алмайтындығы себепті, өкілетті тарап міндеттеменің орындалуын міндетті тараптан талап ету құқығына ие. Міндетті тарап болса, екінші тараптың пайдасына белсенді іс-қимылдарды жасауға міндетті болып табылады.

Өкілетті тарапқа талап ету құқығы тиесілі болады, ал тараптың өзі несие беруші деп аталады. Міндетті тарап – борышқор, оның міндеті – борыш. Кейде əрбір тарап бірмезетте талап ету құқығына жəне борышқа ие болатын міндеттемелерде кездесуі мүмкін жəне бұл ретте, əрбір тарап бірмезетте несие беруші жəне борышқор болып табылады. Талап ету құқығы мен борыш міндеттеменің заңи мазмұнын құрайды. Борышқордың əрекеті оның объектісі болып табылады.

Міндеттемелердің əралуан болуы себепті, оларды белгілі бір негіздерді басшылыққа ала отырып, жүйеге келтірген орынды.