Сұлу сөзінің синонимін табыңдар? (ару,әсем,ажарлы ...)
Ал поэзияның өзі сұлулық қой.
Ақын сезімі арқылы сұлулық поэзиясы туады.
Сұлулыққа қарама-қарсы табиғатта зұлымдық бар.
Зұлымдық деген не?
Негізінде туа пайда болады,жүре пайда болады,поэзияда екеуі де қатар жүреді.
- Бұл поэманың сюжеті не туралы?
Ізденушілік. Поэманың тіліне талдау жасайық (І топ Аққу, ІІ топ Табиғат, ІІІ топ Ана).
Әр топқа жеке-жеке сұрақтар беремін.
І топқа
1.Аққудың рең әсемдігін айқындарлық сөздерді табыңдар?
2.Аққудың мүсін келістігін кескіндеген сөздер,
3.Аққудың әдемі,жарасты әрекеттерін табыңдар?
4. Аққу үнінің ерекшелігін бейнелеген сөздерді табыңдар?
5. Оқ тиген аққудың мүшкіл халін өрнектеген детальдарды тап.
ІІ топқа
1.Табиғаттағы түс,рең ерекшелігін білдіретін сөздерді тап.
2.Су тазалығын ашатын деталь көріністерді тап.
3.Табиғаттағы тыныштық салтанатын тағы қай көріністен байқаймыз?
ІІІ топқа
Ана неге аққуды атпақ болды?
Теріс ниеттен көлге барған ана толғанысы қалай өрістеді?
Аққуды ату кезіндегі ана әрекетіне баға берейік.
Құсты құлатқаннан кейінгі ана өкінішіне үңілейік.
Бала өлімін көрген ана қасіреті қалай көрсетілген?
Әр топ қорытынды жасайды.
Рефлексия. – Аққуды неге иелі құс дейміз?
Тәуіп дегенді қалай түсінесіңдер?
Көл не себептен «Жетім көл» деп аталған?
1топ – аққу әсемдігі, 2топ – табиғат сұлулығы, 3топ – ананың махаббаты.
Әр топ 5 минуттық өз ойларын жазып талқылау.
Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 8
Сабақтың тақырыбы: Сын тұрғысынан ойлау сабағы
Сабақтың мақсаты: Білімділік - ақын өмірінен мәлімет бере отырып, поэзиясының өміршеңдігін таныту; дастанның тақырыбы мен идеясын,көремдік тілін ашу.
Дамытушылық – оқушының сөйлеу тілін дамыту;өз ойын еркін,жатық жеткізе білуге одан әрі дағдыландыру;мәнерлеп оқу дағдысын қалыптастыру. Танымдық - өз бетімен іздене білуге,қосымша материалды іріктей алуына,ой қорытуға үйрету.
Сабақтың тәрбиелік мәні: туған жерге деген сүйіспеншілікке,адамгершілікке, табиғат әсемдігін түсінуге,қасиетті нәрселерді қадір тұтуға тәрбиелеу.
Пәнаралық байланыс: музыка,бейнелеу өнері.
Көрнекіліктер: ақын портреті,шығармалары,кесте-сызбалар,қосымша газет-журнал материалдары.
І. Ой шақыру. – Біз Мұқағали ақынды – поэзия патшасы десек,ендеше,поэзия патшалығына сапар шегіп көрейік.Міне,патшалықтың алтын қақпасы ашылды. «Аққулар ұйықтағанда» сарайының кілті өз қолдарыңда.Қазіргі сәттен бастап осы сарайдың сырына үңіліп көрейікші. Іске сәт!
Енді мына жоспар арқылы поэзия мазмұнын еске түсірейік.
Жоспар
1. Әлдилеп ақ төсіне бермей тыным,
Ақ айдын ақ мүсінін тербейтұғын.
2. ... Айналайын аққудың қанатынан,
Қайтеміз,ол да адамға бола туған.
3. Аққулар ұйықтап жатыр тербетіле.
4. ... Қасиетке оқ атып,жойған пақыр.
5. ... Білмеймін сор аттың ба,бақ аттың ба?
(Поэма тақырыбы аталып,оқиғаның басталуы қай бөлімде екендігі анықталады).
І І. Топтастыру. – Біз бүгін топпен («Жігер», «Болашақ», «Арман») жұмыс істейміз
ақын
«Өмір - өзен» «Есіңе мені алғайсың»
ІІІ.Кубизм. Тақырыпты жан-жақты қамтуға мүмкіндік беретін оқыту стратегиясы.Кубиктің 6 жағы бар.Иіреді,қай жағы түссе,сол жағының сұрағына жауап береді.
Суретте. Туған жер,Жетімкөлдің сұлулығы,аққудың үні,қасиеті,айнала қоршаған ортамен үндестігі,ақын сезімі өлеңде қалай берілген?
Салыстыр. Поэма оқиғасына немесе тақырыбы мен тіліне ұқсайтын шығарма бар ма? Кіммен немесе кімнің шығармасымен салыстыра аласың? (Венн диаграммасы қолданылады).
Зертте. Мұқағали ақын туралы тағы не білесің?
Қолдан. Ақынның психологиялық жай-күйін ақын қалай берген? Тауып оқы. Қандай бейнелі,көркем тіркестерді көріп тұрсың? (Оқулықпен жұмыс).
Бұл туралы ойлағанда көз алдыңа не елестейді? (Ойтолғау,сурет) Ақынға хат жазып көр.
Талда,қолдан,қарсы шық. Ананы қасиетке оқ атуға мәжбүр еткен не? Баласының өлімінен кейінгі ананың күйін ақын қалай жырлайды? (Мәнерлеп жатқа оқу).
IV. Сөздіктер еліне (сұхбат). Таны,есте сақта.Оқушы дастаннан өзі түсінбеген сөздерге белгі қойып отырады.Сұрайды,жауап беремін.
V. Еркін жауап. – Ақын туралы тағы не айтуға болады?
(Оқушы ізденісі.жергілікті жер материалымен байланыстыру)
VI. Болжау. – Оқиғаны қалай аяқтаған болар едің?
VII. Үкім. – Аққуды атуға бола ма? (ия,жоқ)
Оқушы дәлелдемесін тыңдау.
VIII. Бекіту. Қорыту. – Құрметті шәкірттерім,ақын Фариза Оңғарсынова «Мұқағалидай ақыны бар халық – бақытты халық» деген екен.Олай болса,сыршыл ақынның өміршең шығармасымен танысқан сендер сол бақытты халықтың бақытты ұрпағысыңдар.Ендеше,осы сұлулықты жанымен сүйген Мұқағали ақынның аса құрметтеген адамының бірі сазгер Нұрғиса Тілендиевтің «Аққу» күйін тыңдайық. («Аққу» күйі тыңдалады)
Не білдің?
1
2
3
Не білгің келеді?
1
2
3
ІХ. Үйге тапсырма. «Ақын және аққу» тақырыбына шығарма өлең жазып келіңдер.
Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 8
Сабақтың тақырыбы: «Аруана – бауыр дүние»
Сабақтың мақсаты: білімділік - Төлеген ақынның өмірі мен өскен ортасын таныту,шығармаларын оқыту,ақын өлеңінің айтар ойын ашу,талдау,эстетикалық көзқарасы қалыптасқан оқырман дайындау; дамытушылық – оқушының сөз байлығын,сөздік қорын байыту,әдеби шығарма идеясын таныту,еркін сөйлеуге,өз ойын ауызша да,жазбаша да жүйелі жеткізуге балу, тәрбиелік - оқушының туған жерге деген,Отанға деген сүйіспеншілігін арттыру,елжандылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: баспасөз материалдары, 1 томдық шығармалар жинағы,ақын суреті,буклеттер,үнтаспа.
Сабақтың түрі: жаңа білім беру сабағы.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,өзіндік ізденіс (шығармашылық жұмыс),салыстыру.
Пәнаралық байланыс: тарих,ән-саз.
Сабақтың барысы.
І. Ұйымдастыру.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
Өткен сабақтар бойынша сұрақ-тапсырмалар орындау.
ІІІ.Жаңа сабақ.
Мұғалімнің сөзі.
Ақын боп өмір кешіру,оңай деймісің, қарағым,
Аузында болу бұл өзі,сыздаған барлық жараның.
Көкірегіңе құйып ап,әлемнің асқақ бар әнін,
Қосудың арпалысы бұл тоғыспас жолдар торабын.
Тақтаға ілінген ақын өлеңінің осы шумағын оқи отырып,сабағымыздың мақсатын айтып,ақынның өмір жолына толық тоқталу.
1) Тірек сызба арқылы ақынның өмір жолына тоқталамыз.
1. 1937 жылы 8-наурызда Қарақалпақ еліндегі «Қоңырат» деген жерде дүниеге келді.
2. 1959 жылы Ташкенттегі Низами атындағы педагогикалық институттың қазақ тілі мен әдебиеті бөлімін бітіріп,туған ауылында мұғалім болды.
3. Алғашқы өлеңдері «Жас дәурен» атты жинақта басылып шықты.
4. Қазақстан жазушылар одағында жұмыс істеді.
5.Кітап болып шыққан шығармалары:
« Арман сапары», «Өмірге саяхат», «Мен саған ғашық едім», «Аманат».
6. 1974 жылы «Құмдағы мұнаралар» жинағы үшін Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығы берілді. (ақын қайтыс болғаннан кейін)
7. 1967 жылы Төлеген Айбергенов өмірден өтті.
Жарық дүниенің отыз-ақ жыл сәулесін көрген ақын бізге отты жыр,өлмес өлең қалдырды.Соның бірі «Аруана – бауыр дүние» өлеңі дей келе, өлеңді мәнерлеп, нақышына келтіріп оқып беремін.(Осы кезде үнтаспадан Құрманғазының «Сарыарқа» күйі ойнап тұрады).
2) Екі оқушыға мәнерлеп оқыту.
3) Сұрақтармен жұмыс.
- Аңыз дегеніміз не?
- Ақын аңызды өз өлеңіне қалай арқау еткен?
- Осыған ұқсас шығармаларды еске түсірейік (Қабдеш Жұмаділовтың «Қозыкүрең» әңгімесінің мазмұнын айту»).
4) Таһауи Ахтановтың «Күй аңызы» әңгімесімен салыстыру (топтық жұмыс).
В   енн диаграммасы.
5) Жеке оқушылармен шығармашылық жұмыс.
1. «Әркімнің туған жері – Мысыр шаһары» атты тақырыпта шығарма жазу.
2. «Аруана – бауыр дүние» өлеңін қарасөзге айналдырып жазу.
Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын талдау.
Достарыңызбен бөлісу: |
