Түсінік хат
Мектептегі оқыту үрдісі сауат ашудан басталатыны белгілі. Сауат ашу жұмысының негізгі мақсаты - балаға хат таныту, яғни оған жазу мен оқуды үйрету. Сауат ашу - аса жауапты да, күрделі жұмыс. Өткені сауат ашу кезеңінде оқушылар дыбысты әріппен таңбалай білуге (фонетика - графикалық жазуға) үйретіліп қоймайды, сонымен бірге каллиграфиялық талапқа сай жазуға дағдылануы тиіс. Демек, сауат ашудың міндеті әріпті жаза білуге үйрету емес, оның әрбір элементін дұрыс сақтауға, дәптерге қалай болса солай жазбай, оңға қарай, біркелкі көлбе, таза, анық жазуға машықтандыру міндеті тұр. Осы талаптарды орындау негізінде оқушының көркем жазу дағдысы (каллиграфия) қалыптасады.
Курстың мақсаты: әріп таңбаларын әдемі, көркем етіп салуға жаттықтыру мақсатында жүргізілетін жұмыстардың оқушы бойында жақсы қасиеттердің қалыптасуына ықпал ету.
Курстың міндеттері:
*Әріп элементтерін дұрыс әрі таза жазуға үйрету;
*Дәптер жолын дұрыс пайдалана отырып, әріп элементтерін біркелкі, сәл көлбеп сөздердің ара қашықтығын сақтап жазуға машықтандыру
*Көркем жазу дағдыларын қалыптастыру; жетілдіру;
* Ұлттық педагогикалық негізінде оқушыларды ұқыптылыққа, адамгершілікке, тазалыққа, әдемілікке тәрбиелеу.
Көркем жазу арқылы оқушыны ұқыптылыққа, тыңғылықтылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелейміз. Жазу процесінде оқушы дұрыс отыру керек, қаламсапты дұрыс ұстауы, дәптерді партаға орналастыру, осының әрі баланың көзіне, жазуына жұмыс қабілетіне әсерін тигізеді. Отырғанда орындық партаға кіріп тұруы керек, сол қол дәптерді басып тұрады, ал оң қолдың басы дәптер де жатады. Бала мен партаның арасына жұдырық сыятындай болуы керек. Көз бен дәптердің арасы 30 см болуы шарт. Жарық сол жақтан түсуі керек. Жазу ұзақтығы 1 сыныпты 5 минут, 2 сыныпта 8 минут, 3 сыныпта 12 мин, 4 сыныпта 15 мин. Одан ұзақ жазу баланы шаршатады. Арасында балаларды демалдырып, сергіту жаттығуларын жасаған жөн. Мектепке алғаш келген баланың жетекші әрекеті ойын, ал штрихтау ойын түрінде жүргізіледі. Әр түрлі зат бейнесін, геометриялық фигураларды штрихтау, баланың қолын жаттықтырмайды, оның сөйлеуі мен ойлауын дамытады. Штрихтар арқылы сурет салу жаттығуларын сурет альбомына орындатқан жөн. Штрихтарды өзара қосып сурет салу кезінде балалар заттардың пішінін, құрылысын жазықтықта орналасу қалпын еркін қабылдап, оң, сол, шеті, жоғары, төмен, түзу, қисық, дөңгелек т. б ұғымдарды меңгереді.
Сондықтан да «Көркем жазу » таңдау курсының маңызы зор болып табылады.
Жазуды үйренуде мына принциптерді:
1. Көрнекілік принципі: мұғалім тақтаға, дәптерге таблицаға көрнекіліктер арқылы жазып көрсетеді.
2. Сапалылық принципі: мұғалім басына не үшін қиғашынан жазады, әріптерді қалай басқарады, әріптердің биіктігі қандай болу керек екенін түсіндіреді.
3. Қайталау принципі: жаттығу орындау кезінде пайдаланады. Жазылған нәрсеге міндетті түрде анализ беріледі. Баланың жазған жазуын дұрыстығын тексеріп отырды.
4. Генетикалық принципі, алғашында жеңіл әріптер, содан соң салынуы қиын әріптер мысалы а, о, ш, т, п, н,.... қолы жаттыққаннан кейін қ. ж. б. в. ф т. с.
5. Жеке дара ерекшелігін ескеру принципі; оқушылардың көз нашарлығы, бас ауруы, жүрек ауруы. т. б ескеріп отыруы қажет. Барлық бала бірдей емес, олардың жас ерекшеліктері, ойлау қабілеттері әр түрлі Сондықтанда жазу каллиграфиялары әр түрлі. Біреуі өте жақсы, енді біреулері өте нашар жазады. Нашар жазатын оқушылармен жеке жұмыс жасау талап етіледі.
Каллиграфикалық жазуды қалыптастырудың негізгі әдістері:
1. Мұғалім жазу үлгісін өзі тақтаға қайта – қайта жазып көрсетуі тиіс.
2. Әуеде жазу. Ұстаз әріпті әуеде жазып көрсетеді. Бала қолдың қозғалысынан әріптің дұрыс формасын ұғады. Бұл әдіс оқу процесін жандандырады.
3. Көшірмесін түсіру әдісі. Жазылған әріптің үстінен басу.
4. Дайын үлгіден көшіру әдісі. Бұл еліктеу. Оқушы өз жазғанын ұстаздың жазғанымен салыстырады.
5. Әріпке анализ жасау әдісі. Мысалы: а әріпі бір дөңгелектен және бір ілмешектен тұрады.
«Көркем жазу» таңдау курсының күнтізбелік жоспар
Сағат саны: 33, аптасына:1 сағат.
№
|
Тақырыбы
|
Сағат саны
|
Мерзімі
|
1
|
Әріп элементтерін жазып үйрену
|
1
|
|
2
|
А,Т әріптерін жазу. Буындық, сөздік диктанты
|
1
|
|
3
|
П,Н,Ғ әріптерін жазу. Басқа әріптермен байланыстыра отырып сөз құрау
|
1
|
|
4
|
Р,Л,У бас және кіші әріптерін жаздырту
|
1
|
|
5
|
Өздік жұмысы
|
1
|
|
6
|
Р,Л,У бас және кіші әріптерін жаздырту
|
1
|
|
7
|
Ш,Й,О.Ң әріптерін жазу. Сөйлемдерді көшіріп жазу
|
1
|
|
8
|
Д,М,Б әріптерін жазу. Үш буынды сөздерді жазу, мәтінді көшіруге үйрету
|
1
|
|
9
|
С,Ы,Ж,Ұ әріптерін жазу. Сөз, сөйлем жазу
|
1
|
|
10
|
С,Ы,Ж,Ұ әріптерін жазу. Сөз, сөйлем жазу
|
1
|
|
11
|
Ң,Е,К әріптерін жазу. Дыбыстық, буындық талдау
|
1
|
|
12
|
Ң,Е,К әріптерін жазу. Дыбыстық, буындық талдау
|
1
|
|
13
|
Өзіндік жұмыс
|
1
|
|
14
|
I,Ә,Й,З,Ө әріптерін жазу. Тіл дамыту, сөз жазу
|
1
|
|
15
|
I,Ә,Й,З,Ө әріптерін жазу. Тіл дамыту, сөз жазу
|
1
|
|
16
|
Ү,Г,Я әріптерін жазу. Тіл дамыту. Сөздік диктант
|
1
|
|
17
|
Я,Х,һ,В,Ф дыбыстары мен әріптері. Тіл дамыту.
|
1
|
|
18
|
Э,Щ,Ц,Ч,ь,ъ әріптерін байланыстырып жазу
|
1
|
|
19
|
Әріптерді байланыстырып жазу, өлең көшіру
|
1
|
|
20
|
Мәтінді көшіру. Дыбыстық, буындық талдау
|
1
|
|
21
|
Мақал-мәтелдер көшіріп жазу. Мазмұнын түсіну
|
1
|
|
22
|
Жұмбақтарды көшіріп жазу. Жатқа жазу
|
1
|
|
23
|
Жаңылтпаштарды көшіріп жазу
|
1
|
|
24
|
Дауысты дыбыстарды жатқа жазу
|
1
|
|
25
|
Дауыссыз дыбыстарды жатқа жазу
|
1
|
|
26
|
Сурет бойынша әңгіме жазу
|
1
|
|
27
|
Әдеп жайында әңгіме жазу
|
1
|
|
28
|
Екі жолды өлеңді жатқа жазу
|
1
|
|
29
|
Мақал жазу
|
1
|
|
30
|
Шығармашылық жұмыстар
|
1
|
|
31
|
Өлең жазу «Жауынгер»
|
1
|
|
32
|
Жаңылпаштар жазу. Қайталау
|
1
|
|
33
|
Қайталау
|
1
|
|
Мұғалімдерге ұсынылатын әдебиеттер:
Жазу үлгісі 1- 2 сынып, К.Ерешова, Алматы «Өлке» 2004ж
Жұмбақ, жаңылтпаштар жинағы
К.Ерешова, А.Мадиева, Г.Какенова, К.Аманжолова, О.Жазықбаева
«Жазу үлгісі» 1-2 сынып дидактикалық материалдары
Сауат ашуға арналған дидактикалық материалдар
Бастауыш мектеп журналдары
Тіл дамытудың ғажайып әлемі
Оқушыларға ұсынылатын әдебиеттер:
Көркем жазу үлгісі №1,№2
Достарыңызбен бөлісу: |
