Горизонтальдардың қасиеттері

10 
1. Сол бір горизонтальда орналасқан барлық нүктелердің жерде бірдей 
биіктік белгісі болады.
2. Горизонтальдар үздіксіз сызық болуы керек. Олар тек жыралардың 
маңында ғана үзілуі мүмкін.
3. Горизонтальдар қиылыса және тармақтала алмайды.
Ең жоғары жартасты горизонтальдармен кескіндеу ерекше болады.
4. Горизонтальдар арасындағы қашықтық (жатыс) құлама тіктігін 
сипаттайды, яғни құламаның горизонтқа көлбеу бұрышы

немесе еңіс; осы 
қашықтық неғұрлым аз болса, құлама соғұрлым тік және керісінше.
Горизонтальдарға қалыпты жатыс құлама жатысы деп аталады.
5. Рельеф қимасы 
h
биіктігінің 
d
жатысқа қатынасы сызық көлбеуі
деп аталады. Сызық көлбеуін мыңдаған бірлікпен, пайызбен немесе 
промилмен өрнектейді. Мысалы:
h = 
1 м
, d = 
200 м
, 
сонда 
 i = 
0,005
 
= 0,5 % 
= 
5 %
. 
6. Су айрықтары мен су ағар желілері тік бұрыштап горизонтальдар арқылы 
қиылысады.
Көлбеу жазықтықты кескіндейтін горизонтальдар параллель түзу сызықтар 
түрінде болады.
Горизонтальдарда рельеф қимасының таңдап алынған 
h
 
биіктігіне
 
еселі 
сандық белгілері болады.
 
 
Жоспарда немесе картада жер рельефін кескіндеу кезінде барлық 
горизонтальдар, бергштрихтар, биіктік белгілері және рельефке қатысы бар т.б. 
сұр-күйдірілген (қоңыр) тушьпен сызылады.
1.4 Нүктелердің белгілері бойынша горзонтальдар жүргізу
Горизонтальдар тәсілі бойынша жер рельефін кескіндеу келесі реттілікпен 
жүреді.
Биіктік белгісі бар нүктесі болатын тапсырма блангында қарындашпен 
жіңішке сызықтар арқылы жақын нүктелерді осы сызықтар қиылыспайтындай, 
ал алынатын үш бұрыштар тең қабырғаларға жақын болатындай етіп қосады. 
Осыған орай, түзу сызықпен қосылған нүктелер бір құламада жатыр деп 
болжаймыз. Одан әрі тік құламаның барлық сызықтарын интерполяциялайды, 
яғни рельеф қимасының таңдап алынған 
h
биіктігіне еселі белгілері бар 
нүктелердің орналасқан жерін анықтайды.
Графикалық интерполяциялау миллиметровканың немесе палетканың 
көмегімен орындалуы мүмкін. Біршама қарапайым және көрнекті тәсіл – 
көрінетін қағазда (калькада) бірдей қашықтық (0,5 немесе 1,0 см) арқылы 
жүргізілген және ғимарат нүктелерінің биіктік белгілерінің шамалары мен 
h

жүктеу 1,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: