2 “Бәйтерек” ұ/б ХОЛДИНГІ" ақ экономикалық жағдайын және инвестицияны пайдалану тиімділігін талдау
2.1."БӘЙТЕРЕК" Ұ/Б ХОЛДИНГІ" АҚ-ның экономикалық жағдайын талдау
"Бәйтерек" холдингі – 9 еншілес ұйымды қамтитын интеграцияланған даму институты: Холдингтің 100 пайыз қатысуымен 8 акционерлік қоғам ("Қазақстанның Даму Банкі" АҚ, "Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі "Отбасы банк" АҚ, "Даму" КДҚ" АҚ, "QazTechVentures" АҚ, "Қазақстандық Ипотекалық компания" АҚ, "Қазақстанның инвестициялық қоры" АҚ, "Kazakh Export" АҚ, "Қазына капитал менеджмент" АҚ) және 97 пайыз қатысуымен бір жауапкершілігі шектеулі серіктестік ("Kazakhstan Project Preparation Fund" ЖШС), 3-деңгейдегі 4 ұйым: "Өнеркәсіпті дамыту қоры" АҚ, "Инжиниринг және технологиялар трансферті орталығы" АҚ, "Baiterek Venture Fund" АҚ және "BV Management" ЖШС.
Кәсіпорынның экономикалық қызметінің негізгі көрсеткіштерін талдайтын болсақ 2014 және 2015 жылдың мәліметтеріне тоқталайық. Мұнда, өнімді өткізуден түскен түсім бір жылда 465 145 мыңға көбейіп, өсу қарқыны 178 %-ға көбейген, осы өткізілген өнімнің өзіндік құны да 410 991 мың теңгеге көбейген. Өзіндік құн азайған кәсіпорының қызметінің тиімділігі арттып, қаржылық – шаруашылық жағымды әсерін тигізетін еді, бірақ, керісінше азаймай, артып отыр.
Пайда мен шығын өссе де жалпы табыс 72 154 мың теңгеге көбейіп, оның өсу қарқындылығы 84 % құраған.
Өнім өткізу көлемі, өзіндік құн, төленетін айыппұлдар мен өсімпұлдар және экономикалық санкциялар тағы басқа факторлар оң әсерін тигізгендіктен таза табыс 2014 жылы 32 999 мың теңге болып 2015 жылы 49 119 мыңға көбейіп 82 118 мың теңгені құрады. Өткізілген өнімнің 1 теңгеге кеткен шығыны 0,11 – ға көбейіп отыр.
Жұмыскерлер мен жұмысшылар саны 4 және 2 адамға есепті жылы көбейіп, өсу қарқыны 267,6 % және 272,1 % құрады.
2-кесте – Кәсіпорынның экономикалық қызметінің негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер
|
Өлш. бірлігі
|
2013 ж.
|
2014 ж.
|
Ауытқуы
|
(+;-)
|
%
|
Өнімді өткізуден түскен түсім
|
мың тг.
|
260 516
|
725 661
|
+465 145
|
278
|
Өткізілген өнімнің өзіндік құны
|
мың тг.
|
175 299
|
586 290
|
+410 991
|
334
|
Жалпы табыс
|
мың тг.
|
85 217
|
157 371
|
+72 154
|
184
|
Таза табыс
|
мың тг.
|
32 999
|
82 118
|
+49 119
|
249
|
Өткізілген өнімнің 1 тг. кеткен шығындар
|
тг.
|
0,85
|
0,90
|
+0,11
|
113
|
Жұмыскерлер саны
|
адам
|
98
|
102
|
+4
|
104
|
соның ішінде:
|
|
|
|
|
|
-жұмысшылар
|
адам
|
85
|
87
|
+2
|
102,3
|
Еңбек өнімділігі
|
|
|
|
|
|
- 1 жұмыскерге
|
мың тг.
|
2 658,3
|
7 114,3
|
+4 456
|
267,6
|
- 1 жұмысшыға
|
мың тг.
|
3 064,9
|
8 340,9
|
+5 276
|
272,1
|
Жұмыскерлердің
еңбек ақы қоры
|
мың тг.
|
23 405
|
29 988
|
+6 583
|
128,1
|
Жұмысшылардың еңбек ақы қоры
|
мың тг.
|
17 684
|
21 750
|
+4 066
|
123
|
1 жұмыскердің орта жылдық еңбек ақысы
|
мың тг.
|
238,8
|
294
|
+55,2
|
123,1
|
1 жұмысшының орта жылдық еңбек ақысы
|
мың тг.
|
208
|
250
|
42
|
120,2
|
Өнім рентабельдігі
|
%
|
14,8
|
12,4
|
-2,4
|
|
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Жұмыскерлердің еңбек ақы қоры 2015 жылы 6 583 мыңға көбейген, ал жұмысшылардың еңбек ақы қоры 2014 жылы 17 684 мың теңге болып 4 066 мыңға көбейіп 21 750 мың теңгеге жеткен.
Сәйкесінше, бір жұмыскердің орта жылдық еңбек ақысы 238,8 мың теңгеден 294 мың теңгеге өсті, ал бір жұмысшының орта жылдық еңбек ақысы 2015 жылы 42 мыңға көбейіп, 250 мың теңгені құраған.
Ал өнім рентабелділігі 2014 жылы 14,8 % – дан 2015 жылы 12,4 % – ға жеткен.
Осы көрсеткіштерден көріп отырғанымыздай кәсіпорын салыстырмалы түрде қызметін табысты орындаған.
Бұл жағдай қаржылық жағдайға қолайлы болып тұр.
3-кесте – Кәсіпорынның негізгі құралдарын пайдалану көрсеткіштері
№
|
Көрсеткіштер
|
Өлш. Бірілігі
|
2013ж.
|
2014ж.
|
Ауытқуы
|
(+;-)
|
%
|
1.
|
Өнімнің қорқайтарымдылығы
|
теңге
|
3,4
|
6,6
|
+3,2
|
194
|
2.
|
Өнімнің қорсыйымдылығы
|
теңге
|
0,2
|
0,1
|
-0,1
|
50
|
3.
|
Қормен қарулану
|
мың. тг.
|
795,3
|
1062,9
|
+267,6
|
133,6
|
4.
|
Тозу деңгейі
|
%
|
72,1
|
79,4
|
7,3
|
|
5.
|
Жарамдылық деңгейі
|
%
|
27,9
|
20,6
|
-7,3
|
|
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Жоғарыда, кәсіпорынның негізгі құралдарын пайдалану көрсеткіштері көрсетілген кестеге тоқталайық. Мұнда, есепті жылы өнімнің қорқайтарымдылығы +3,2 теңгеге көбейген, пайыздық қатынаста 94 % өскен 2014 жылда. Сатылатын өнім санының артуы мен негізгі өндірістік қорлардың орта жылдық құнының қысқаруы бұл көрсеткіштің оң белгіленуіне себеп болып отыр, бірақ өнімнің қорқайтарымдылығы (+) – ке артқандықтан,өнімнің қорсиымдылығы -0,1 теңгеге азайды.
Қормен қарулану есепті жылы +267,6 мың теңгеге көбейген, сонда бір адам 2014жылы негізгі қордың құнын ағымдағы жылға қарағанда 33,6 % – ға көп жұмсайтын болған.
Бұл кәсіпорынның атқаратын қызметі артып, өнім саны көбейіп, жұмысы оң нәтиже беріп отырғаны бізге мәлім. Сонымен қатар, негізгі құралдарын тиімді әрі үнемдеп пайдаланатынын көріп отырмыз. Себебі, тозу деңгейі аз ғана мөлшерде артқан, ал оның жарамдылығы бір жылда шамалап (7,3 % – ға) азайып отыр.
4-кесте - "БӘЙТЕРЕК" Ұ/Б ХОЛДИНГІ" АҚ еңбек ресурстарының жағдайын жалпы бағалау
№ р/р
|
Көрсеткіштер
|
2013 ж.
|
2014ж.
|
2014ж. %-бен 2013 ж.
|
адам
|
%
|
адам
|
%
|
1.
|
Барлық жұмыскер.саны
|
98
|
100,0
|
102
|
100,0
|
104
|
|
соның ішінде:
|
|
|
|
|
|
2.
|
-жұмысш.
|
85
|
86,7
|
87
|
85,3
|
102,3
|
3.
|
-ИТЖ және қызметкерлер:
|
13
|
13,3
|
15
|
14,7
|
115,3
|
4.
|
-мамандар
|
8
|
8,2
|
9
|
8,8
|
112,5
|
5.
|
-қызметшілер
|
5
|
5,1
|
6
|
5,9
|
120
|
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
2013
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ даму институттарын, қаржы ұйымдарын басқару жүйесін оңтайландыру және ұлттық экономиканы дамыту мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 22 мамырдағы № 571 Жарлығымен құрылды.
Холдингтің негізгі міндеті – ұлттық даму институттарының, ұлттық компаниялардың және басқа да заңды тұлғалардың өзіне меншік құқығымен тиесілі және сенімгерлік басқаруға берілген акциялар пакеттерін (қатысу үлестерін) басқару.
Холдинг құрамына бұрын мемлекеттік органдардың басқаруында болған 10 даму институты және «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ кірді.
2014
Холдинг 2015-2019 жылдарға арналған «Нұрлы жол» инфрақұрылымдық даму мемлекеттік бағдарламасының операторы болды. Холдинг құрамында 2013 және 2014 жылдары республикалық бюджеттен бөлінген 20 млрд теңге капиталдандырумен Kazakhstan Infrastructure Fund инфрақұрылымдық қоры құрылды.
Елдің инфрақұрылымдық дамуына жәрдемдесу үшін Холдинг пен «Қазақстандық МЖӘ орталығы» АҚ бірлесіп «Мемлекеттік-жеке меншік әріптестік жобаларын сүйемелдеу орталығы» ЖШС құрды.
Холдингтің құрылымында экономиканың басым секторларына инвестиция салу үшін Baiterek Venture Fund венчурлік қоры құрылды.
2015
«Ұлт жоспары - 100 нақты қадам» 62-ші қадам аясында Еуразиялық экономикалық одақта бәсекеге қабілетті көшбасшы бола алатын қатысушы компаниялардың серпінді өсуіне жәрдемдесу мақсатында «Бәсекеге қабілеттілік көшбасшылары – ұлттық чемпиондар» бағдарламасы қолға алынды.
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ Тұрғын үй құрылысын іске асыру бөлігінде Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы операторларының бірі болып белгіленді.
2016
Холдинг «Нұрлы жол», 2015-2019 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму, «Бизнестің жол картасы – 2020», Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы секілді мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларды іске асыруды жалғастырды.
Ипотекалық несиелерге кепілдік беру қоры «ТҚКҚ» АҚ болып қайта құрылды.
2016 жылдың қыркүйегінде «МЖӘ жобаларын сүйемелдеу орталығы» ЖШС мандатын кеңейтіп, «Kazakhstan Project Preparation Fund» ЖШС индустриялық және инфрақұрылымдық жобалардың жобалық құжаттамасын қаржыландыру және әзірлеу жөніндегі қоры деп атау туралы шешім қабылданды.
2017
1 қаңтардан бастап «Нұрлы жер» тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламасы іске қосылды, оның аясында «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ның тұрғын үй блогы оны іске асырудың бірыңғай операторы болып белгіленді.
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ның 2014-2023 жылдарға арналған Даму стратегиясы өзектендірілді. «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ Корпоративтік басқару кодексі жаңа редакцияда бекітілді.
Басқарма «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ 2018-2023 жылдарға цифрландыру стратегиясын бекітті. Бизнесті кешенді және клиентке бағытталған етіп қолдауды қамтамасыз ететін «Digital Baiterek кәсіпкерлікті қолдаудың бірыңғай порталы» ақпараттық жүйесі тұрақты (өнеркәсіптік) пайдалануға енгізілді.
Холдингтің еншілес ұйымдары, «ҚДБ» АҚ және «ҚКМ» АҚ-мен «ҚДБ» АҚ жобаларын капиталдандыру мақсатында 100 млн АҚШ доллары көлемінде DBK EquityFund тікелей инвестициялар қоры құрылды.
Холдингпен құрылымды оңтайландыру бойынша процедуралар жүргізілді, атап айтқанда, «ҚИҚ» АҚ бойынша жалпы сомасы 337 млн теңгеге 4 жоба бойынша қатысу үлесін жүзеге асырды. «ТДҰА» АҚ бойынша «Қ. И. Сәтпаев атындағы ҚазҰТУ Технопаркі» ЖШС-не қатысу үлесі іске асырылды.
2018
Директорлар кеңесімен Холдингтің елдің орнықты әлеуметтік-экономикалық дамуына ықпал ететін экономиканың жеке секторының жобаларына шоғырланатын жаңа редакциядағы инвестициялық саясаты бекітілді.
2018 жылдың желтоқсанында «Қазақстан қор биржасы» АҚ 15 жыл айналым мерзімімен 77,7 млрд теңге сомасына теңгелік облигациялардың дебюттік шығарылымы орналастырылды.
2018 жылы «ҚДБ» АҚ құралдарының көмегімен құны 173 млрд теңге тұратын 6 жаңа кәсіпорын пайдалануға берілді, атап айтқанда, Ақмола облысында Макин құс фабрикасы, Шымкентте көлік-логистикалық орталық және минералды су мен сусындарды құю зауытының жаңа қуаты салынды, Павлодар облысында темір жол дөңгелектерін өндіру кешені құрылды, Батыс Қазақстан облысында К5 экоклассасының мотор отынын өндіру жолға қойылды, Маңғыстау облысында минералды тыңайтқыштар өндіру зауыты жаңғыртылды.
Есепті жылы «ҚДБ-Лизинг» АҚ көмегімен 54 млрд.теңгеге 74 лизингтік мәміле қаржыландыруға мақұлданды, атап айтқанда, «Жетісу» авиакомпаниясы» АҚ өтінімі бойынша қаржы лизингіне беру үшін екі әуе кемесін сатып алуға, «КСМ Техновид» ЖШС өтінімі бойынша энергиялық тиімді сәулеттік қасбеттері зауытының құрылысына, «Зерде-Керамика Ақтөбе» ЖШС өтінімі бойынша Ақтөбе қаласында керамогранит және керамикалық плитка өндіру зауытының құрылысына және өзге де жобаларға.
2018 жылы қорлар «ҚКМ» АҚ қатысуымен 46 млрд теңге сомасына 5 жобаны инвестициялады, атап айтқанда, жел электр станциясының құрылысы (екі қор инвестициялады – DBK Equity Fund, Baiterek Venture Fund АҚ), қойма үй-жайларының құрылысы, «Сарыарқа» магистральды газ құбырының құрылысы және жылжымалы паркті жаңғырту.
«Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде бұрын қабылданған бағдарламалар (Нұрлы жол, Өңірлерді дамыту бағдарламасы) шеңберінде 28,4 мың пәтер пайдалануға берілді. Жыл қорытындысы бойынша Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі тұрғындарға жалпы сомасы 360 млрд.теңгеге 38,3 мың жеңілдетілген қарыз берді. Үлестік тұрғын үй құрылысы бойынша жалпы сомасы 56,4 млрд.теңгеге жеке құрылыс салушылардың жобалары кепілдендірілді.
Халықтың ипотекалық қарыздары мен жеке құрылыс салушылардың несиелері 94,8 млрд.теңге сомасында субсидияланды.
5-кесте - "БӘЙТЕРЕК" Ұ/Б ХОЛДИНГІ" АҚ жұмыскерлерінің еңбек өнімділігінің деңгейі
№
р/р
|
Көрсеткіштер
|
Өлш.
бірл.
|
2013ж.
|
2014ж.
|
Ауытқуы
|
(+;-)
|
%
|
1.
|
Өткізілген өнім көлемі
|
мың. тг.
|
260 516
|
725 661
|
465 145
|
278
|
2.
|
Жұмыскер-ң орта тізім. саны
|
адам
|
98
|
102
|
4
|
104
|
3.
|
Бір жұмыскер. жыл. өнім-гі
|
мың. тг.
|
2 658,3
|
7 114,3
|
4 456
|
267,6
|
4.
|
Бір жұмыск-ң күнд. өнімділігі
|
тг.
|
10 985
|
28 920
|
17 935
|
263,2
|
5.
|
Бір жұмыск-ң сағат. өнімд.
|
тг.
|
1 373
|
3 615
|
2 242
|
263,3
|
6.
|
Жұмыс күндері-ң саны
|
күн
|
242
|
246
|
2,0
|
101,6
|
7.
|
Жұм. уақыты-ң
Ұзақтылығы
|
сағат
|
8,0
|
8,0
|
-
|
100,0
|
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Сонымен қатар, еңбек өнімділігінің өсуіне кәсіпорында шығарылған өнімдердің түрлерінің көбеюі де ықпал етті. Аталған кезеңде жұмыс күнінің ұзақтылығы 8 сағатты құрап, ол шама өткен жылғы көрсеткіштен ауытқыған жоқ.
Жалпы кәсіпорындағы өнімділіктің жоғарылауына шығарылатын өнім түрлерінің ұлғаюы да әсер етті.
6-кесте - Кәсіпорынның жұмыс тиімділігін анықтау
Көрсеткіштер
|
Өлш.
бірлігі
|
2013ж.
|
2014ж.
|
Ауыт.
(+;-)
|
Өзгеру
қар., %
|
Жалпы табыс
|
мың тг.
|
85 217
|
157 371
|
72 154
|
184
|
соның ішінде:
|
|
|
|
|
|
-бұрғылау
|
мың тг.
|
59 153
|
107 015
|
47 862
|
189,9
|
-ұңғымаларды жөндеу
|
мың тг.
|
26 064
|
50 356
|
24 292
|
193,2
|
Таза табыс
|
мың тг.
|
32 999
|
82 117
|
49 118
|
248,8
|
Өнім рентаб-гі
|
%
|
14,8
|
12,4
|
-2,4
|
-
|
Өткізу рент-гі
|
%
|
12,6
|
11,3
|
-1,3
|
-
|
Өнд-с рент-гі
|
%
|
42
|
75
|
33
|
-
|
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
"БӘЙТЕРЕК" Ұ/Б ХОЛДИНГІ" АҚ негізгі өндірістерінің ішінде концентратталған, концентратталмаған және натуралды сусындардан түскен жалпы табыс есепті жылы өткен 2014 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда тиісінше 47 862 мың тг. және 24 292 мың тг. ұлғайды. Кәсіпорынның таза табысы есепті кезеңде 49 118 мың теңге артып, өндіріс рентабельділіктерінің тиісінше 33 пайызға жоғарылауына әсер етті, бірақ, өнім мен өткізу рентабельділігі 2,4 және 1,3 пайызға төмендеді.
7-кесте -"БӘЙТЕРЕК" Ұ/Б ХОЛДИНГІ" АҚ кезең шығындарын талдау
№
р/р
|
Көрсеткіштер
|
2013 ж.
|
2014 ж.
|
2013 ж. %-бен
2014 ж.
|
мың тг.
|
%
|
мың тг.
|
%
|
1.
|
Кезең шығындары
|
47 450
|
100
|
73 351
|
100
|
154,5
|
|
соның ішінде:
|
|
|
|
|
|
2.
|
-жалпы және әкімшілік шығындар
|
22 286
|
46,9
|
30 808
|
42
|
138,2
|
3.
|
-өткізу шығындары
|
25 134
|
53,1
|
42 543
|
58
|
169,2
|
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
7 – кесте мәліметтерінен кезең шығындары жалпы және әкімшілік шығындары мен өткізу шығындарынан тұратынын көріп отырмыз. 2015 жылы кәсіпорынның кезең шығындары 2014 жылғы деңгейден 54,5 % артқаны байқалады. Жалпы және әкімшілік шығындарының үлес салмағы 2014 жылы 46,9 пайыздан 42 пайызға азайғанмен соммасын салыстырғанда 38,2 % артты. Ал, өткізу шығындарының үлес салмағы 53,1 пайыздан 58 пайызға артып, соммасы 69,2 пайызға көбейді. Үлес салмағы да.
Достарыңызбен бөлісу: |