Инвестицияны пайдаланудың көрсеткіштері және оларды анықтау әдістемелері

Инвестициялар экономикалық категория ретінде көптеген маңызды функцияларды атқарады,осы функцияларсыз кез – келген мемлекеттің дамуы мүмкін емес. Макродеңгейде инвестициялар келесілерге негіз болады:

• 
  ұлғаймалы ұдайы өндірістің саясатын жүргізу үшін;
  
• 
  ғылыми – техникалық прогресті ( ҒТП ) тездету, сапаны жақсарту және отандық өнімге бәсеке қабілеттілікті қамтамасыз ету үшін;
  
• 
  қоғамдық өндірісті құрылымдық қайта құру, халық шаруашылығының барлық салаларының теңгермелі дамуы үшін;
  
• 
  өнеркәсіптің қажетті шикізат базасын құру үшін;
  
• 
  азаматтық құрылыс, денсаулық сақтауды, мәдениет, жоғары және орта мектептерді дамыту және басқа әлеуметтік проблмларды шешу үшін;
  
• 
  жұмыссыздық проблемаларын жеңілдету немесе шешу үшін;
  
• 
  табиғи ортаны қорғау үшін;
  
• 
  әскери - өнеркәсіптік кешенді конверсиялау үшін;
  
• 
  қорғаныс қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін және басқа көптеген проблемаларды шешу үшін;
  

Макроэкономикалық ауқымдағы бүгінгі әл – ауқаты кешегі инвестициялар нәтижесі болып келеді, өз кезегінде, еңбек өнімділігімен және одан да жоғары әл – ауқаттың ертеңгі өсуінің негізін қалайды. Біз әрдайым бүгінгі және ертеңгі тұтыну арасындағы таңдауда боламыз. Бүгін өндірілгеннің қаншалықты көп бөлігін біз сақтаймыз және инвестициялаймыз, ертең соншалықты көп мүмкіншілігіміз болады. Керісінше, қаншалықты бүгінгі ресурстарды тұтынуға көп пайдаланамыз, соншалықты ертең қажеттіліктің жоғары деңгеіне мүмкіндігіміз болады.

Инвестициялар микродеңгейде де айрықша маңызды роль атқарады. Бұл деңгейде олар келесі жетістіктерге жету үшін қажет:

• 
  өндірісті кеңейту және дамыту;
  
• 
  негізгі қордың шамадан тыс моральдық және физикалық тозуын болдырмау;
  
• 
  өндірістің техникалық деңгейін көтеру;
  
• 
  нақты кәсіпорын өнімінің бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз ету және сапасын көтеру;
  
• 
  табиғатты қорғау шараларын жүргізу;
  
• 
  басқа кәсіпорындардың активтеріне қаражат салу және құнды қағаздар сатып алу;
  

Осылай, инвестициялар маңызды экономикалық категория болып келеді және макро мен микро деңгейде маңызды роль атқарады, біріншіден, қарапайым және кеңейтілген ұдайы өндіріс, құрылымдық жаңғырту, табысты максимизациялау және осы негізде көптеген әлеуметтік проблемеларды шешу үшін.

Бірақ, ортақ экономикалық тұрақсыздық, инфляцияның жоғары қарқындылығы , кәсіпорынның табыстылығының деңгейін асыратын несие бойынша жоғары пайыздық мөлшерлемелер үшін соңғы жылдары капитал салымдары мен капитал құрылысының көлемі бірден қысқарды. Бұл, республиканың экономикалық жағдайын нашарлатып жіберді.

Инвестицияның құрылымын ортақ және жеке деп бөледі.Ұдайы өндірістік құрылым да оларды пайдалану тиімділігіне елеулі әсер етеді.

Капиталдық салымдардың ұдайы өндірістік құрылымы деп – олардың, негізгі өндірістік қорлардың ұдайы өндірістік формалары бойынша жалпы сметалық құнындағы, үлестірілуі мен орта қатынасы. Жалпы мөлшеріндегі капитал салымдарының қанша үлесі жаңа құрылысқа, қолданыстағы өндірісті қайта құруға және техникалық қайта қарулануына бағытталғанын анықтауға болады.

Теория мен тәжірибе көрсеткендей, өндірісті қайта құру мен техникалық қайта қарулану жаңа құрылысқа қарағанда тиімдірек. Себебі:

Біріншіден, қосымша өндірістік қуаттардың іске қосылу мерзімі қысқарады.

Екіншіден, меншікті капитал салымдары салыстырмалы түрде қысқарады.

Негізгі капиталға салынған нақты инвестициялардың ұдайы өндірістік құрылымының өзгеру динамикасы оң және жағымсыз түрдегі белгілі бір ілгерілеулер немесе тенденцияларды көрсете алады.