Курсы және оқу семестрі: курс, семестр

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. 
   Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
   
2. 
   Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
   
3. 
   Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
   
4. 
   Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
   
5. 
   Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
   
6. 
   Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
   

№1есеп.

Қаланың ауыз су құбырында 400 мг/дм3 хлор және 550 мг/дм3 сульфаттар анықталған.

Ауыз суға гигиеналық баға беріңіз және оны жақсарту мен ластанудан қорғау шараларын құрастырыңыз.

№2есеп.

Қаланың ауыз су құбырында 1 мг/дм3 темір және 3 мг/дм3 фтор анықталды.

Ауыз суға гигиеналық баға беріңіз және оны жақсарту мен ластанудан қорғау шараларын құрастырыңыз.

№3есеп.

Ауыз су құбырының дәмі – 3 балл, иісі – 3 балл, түстілігі- 30, лайлығы - 2 мг/дм3

Ауыз суға гигиеналық баға беріңіз және оны жақсарту мен ластанудан қорғау шараларын құрастырыңыз.

№4есеп.

Құдық суының жалпы қаттылығы 15 мг-экв/дм3 және құрамында 80 мг/дм3 нитрат бар.

Cуға гигиеналық баға беріңіз және оны жақсарту мен ластанудан қорғау шараларын құрастырыңыз.
№5

І.Тақырыбы: Судың сапасын жақсартудың негізгі әдістері. Суды залалсыздандыру. Суды хлорлау әдісі.

ІІ.Мақсаты: студенттерді судың сапасын жақсартудың кешенді шаралары және ауыз суды хлорлау әдістемесімен таныстыру.

ІІІ.Оқыту мақсаты:

Студент білуі тиіс:

• 
  судың сапасын жақсарту қағидаларын;
  
• 
  суды тазалау әдістерін;
  
• 
  суды залалсыздандыру әдістерін;
  
• 
  су сапасын жақсартудың арнайы әдістерін.
  

• 
  су көздерінің ластану дәрежесі мен эпидемиологиялық жағдайын ескере отырып судың сапасын жақсартудың тиімді әдістерін сипаттауды;
  
• 
  тәжірибеде хлорлау әдісін анықтауды;
  
• 
  ауыз судың хлортұтыну, хлорсіңіру және құрамында қалдық хлорды анықтауды;
  
• 
  судың залалсыздандыру тиімділігін бағалауды.
  

1. 
   Судың сапасын жақсарту қағидалары.
   
2. 
   Суды сапсасын жақсартудың негізгі әдістері.
   
3. 
   Коагулция, оның гигиеналық маңызы. Когулянттың дозасы.
   
4. 
   Тұндыру, оның гигиеналық маңызы.
   
5. 
   Сүзу, оның гигиеналық маңызы.
   
6. 
   Суды өңдеудің арнайы әдістері, (дезактивация, дегазация, темірсіздендіру, фторлау, фторсыздандыру және т.б) және оның гигиеналық маңызы.
   
7. 
   Суды хлорлау әдістері.
   
8. 
   Судың хлор тұтыну, қалдық хлорды анықтау әдістері.
   

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. 
   Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
   
2. 
   Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
   
3. 
   Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
   
4. 
   Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
   
5. 
   Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
   
6. 
   Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
   

1. 
   газ тәрізді хлор
   
2. 
   пантоцид
   
3. 
   күкірт қышқылды алюминий
   
4. 
   хлорамин
   
5. 
   хлорлы әктің бастапқы ерітіндісі
   

1. 
   1 литр судағы органиканың қышқылдануына қажетті хлордың саны
   
2. 
   1 литр судағы белсенді хлордың саны
   
3. 
   1 литр судағы қалдық хлордың саны
   
4. 
   1 мл суды хлорлау үшін қажетті хлордың саны
   
5. 
   1 л суды гипер хлорлау үшін қажетті хлордың саны
   

1. 
   0,3-0,5
   
2. 
   0,1-0,2
   
3. 
   0,6-1,0
   
4. 
   1,0-1,2
   
5. 
   1,2-1,5
   

1. 
   микроб саны
   
2. 
   стрептококтардың құрамы
   
3. 
   стфилококк титрі
   
4. 
   энтерококк титрі
   
5. 
   гельминт жұмыртқаларының құрамы
   

а) 0

c) 2

e)4

1. 
   жіберілмейді
   
2. 
   1 литр суда 2-ден артық болмау керек
   
3. 
   1 литр суда 3-тен артық болмау керек
   
4. 
   1 млитр суда 3-тен артық болмау керек
   
5. 
   1 мл суда 1-тен артық болмау керек
   

1. 
   секке дискісімен
   
2. 
   снелленцилиндрмен
   
3. 
   батометрмен
   
4. 
   ареометрмен
   
5. 
   флюгермен
   

1. 
   органалептикалық
   
2. 
   химиялық
   
3. 
   микробиологиялық
   
4. 
   зертханалық
   
5. 
   эксперементальді
   

1. 
   Түстілік градуспен
   
2. 
   Процентпен
   
3. 
   баллмен
   
4. 
   Целльсий градуспен
   
5. 
   в мг-экв/л
   

1. 
   мг/л
   
2. 
   мг-экв/л
   
3. 
   г/куб м
   
4. 
   процентах
   
5. 
   баллах
   

1. 
   су көздері органикалық заттармен бұрыннан ластануды
   
2. 
   жаңадан органикалық ластануды
   
3. 
   тұрақты органикалық ластануды
   
4. 
   кезеңдік органикалық ластануды
   
5. 
   өздігінен тазару процессі тоқтағанда
   

1. 
   45,0 мг/л
   
2. 
   10,0 мг/л
   
3. 
   20,0 мг/л
   
4. 
   30,0 мг/л
   
5. 
   60,0 мг/л
   

1. 
   судың органалептикалық сапасын нашарлатады
   
2. 
   судың иісін нашарлатады
   
3. 
   судың түсіне әсер етеді
   
4. 
   судың органикалык ластану көрсеткіші болып табылады
   
5. 
   құбырларда тұздардың жиналуына алып келеді
   

1. 
   магний мен кальций тұздарына
   
2. 
   судың құрамындағы йод пен фторға
   
3. 
   алюминий және темір тұздарына
   
4. 
   калий және натрий тұздарына
   
5. 
   нитраттар және нитриттерге
   

1. 
   эндемиялық зобты алдын алу
   
2. 
   суды йодтау кезіндегі йодтың дозасы
   
3. 
   жалпы йодтың жетіспеушілігін анықтау
   
4. 
   флюорозды алдын алу үшін
   
5. 
   кариесті алдын алу үшін
   

1.Судың сапасын жақсартуға қандай негізгі әдістер қолданады?

2.Судың залалсыздандыру әдісін атаңыз.

3.Судағы хлорид пен сульфаттың гигиеналық маңызы қандай?

4.Суды хлорлау әдісін түсіндіріңіз

5.Қандай үрдіс судың хлор сіңіруі деп аталады?

6.Бос қалдық хлор дегеніміз не?

7.Санитарлық химиялық талдау үшін алуға судың сынама алу әдісін түсіндіріңіз?

• 
  топырақтың құрамы мен қасиетінің гигиеналық маңызын;
  
• 
  топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштерін;
  

• 
  тұрғындарда инфекциялы және инфекциялық емес аурулар дамуында топырақтың маңызын;
  
• 
  елді мекендерді тазартуға гигиеналық талаптар;
  
• 
  топырақтың санитарлық жағдайын бағалаудың әдістемесін;
  
• 
  елді мекендерді тазарту жүйелерін.
  

• 
  топырақтың санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздігін бағалауды;
  
• 
  топырақтың санитарлық жағдайы мен механикалық құрамына байланысты балалар және емдеу мекемелерін салуға арналған жер телімдерін бағалауды;
  
• 
  топырақтың табиғи химиялық құрамы мен жасанды химиялық ластануына орай геохимиялық эндемияның даму мүмкіндігін бағалауды;
  
• 
  елді мекендердің тазарту жүйесінің тиімділігін.
  

1. 
   Биосфера факторы ретінде топырақтың маңызы.
   
2. 
   Топырақтың механикалық құрамы мен физикалық қасиеті (ауа және су өткізгіштігі, су сіңіргіштігі, капиллярлығы, гигроскопиялылығы), олардың гигиеналық маңызы;
   
3. 
   Топырақтың табиғи химиялық құрамы және оның гигиеналық маңызы.
   
4. 
   Табиғи биогеохимиялық аймақтар мен эндемиялар, олардың алдын алу;
   
5. 
   Топырақтың экзогенді химиялық қосылыстармен ласануы. Олардың топырақтан адам ағзасына түсу жолдары.
   
6. 
   Топырақтың санитарлық жағдайын жақсарту және бағалау әдістері.
   
7. 
   Елді мекендерді сұйық қалдықтардан тазартудың гигиеналық негізі.
   
8. 
   Елді мекендерді қатты қалдықтардан тазартудың гигиеналық негізі.
   

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. 
   Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент:2009
   
2. 
   Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
   
3. 
   Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
   
4. 
   Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
   
5. 
   Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
   
6. 
   Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
   

Бұл жағдай да Хлебниковтың санитарлы саны қандай болған?

Топырақтың эпидемиялық қауіпсіздік деңгейін бағалаңыз.

Гигиеналық баға беріңіз.

Шығарысқа жататын қатты қоқыстардың жалпы санын анықтаңыз.

Сұйық және құрғақ қалдықтарды шығару үшін көлік санының жеткіліктілігін анықтаңыз.

1. Топырақтың негiзгi санитарлық -гигиеналық маңызы ... негізделген.

1. 
   топырақтың жергiлiктi рельефтiң қасиетін анықтауға
   
2. 
   топырақтың микроклиматқа әсерiн тигiзуге
   
3. 
   топырақтың флора мен фаунаның әртүрлiлiгiн анықтауға
   
4. 
   эндемиялық және инфекциялық ауруларының пайда болуына жағдай жасалуына
   
5. 
   ауылшаруашылық азықтарының сапасын анықтауға
   

1. 
   шiрiндi
   
2. 
   құстармен жануарлардың саңғырығы
   
3. 
   топырақтағы улы химикаттардың сандық қалдықтары
   
4. 
   минералды тыңайтқыштардың сандық қалдықтары
   
5. 
   таза шiрiндiлерде өсiрiлген көкөнiс дақыл
   

1. 
   топырақ ақуызындағы азот мөлшерiнiң органикалық азот мөлшерiне
   
2. 
   бейорганикалық азоттың органикалық азотқа
   
3. 
   органикалық азоттың топырақ ақуызындағы азотқа
   
4. 
   органикалық азоттың бейорганикалық азотқа
   
5. 
   су сығындысы азотының топырақтың жалпы азотына
   

1. 
   1 микроорганизмдердің биохимиялық белсендiлiгiн жоғарылатады
   
2. 
   1 микроорганизмдердің биохимиялық белсендiлiгiн төмендетуі
   
3. 
   органикалық заттардың ыдырауында аралық заттар түзеді
   
4. 
   4 сасық заттардың бөлiнуiне ықпал етуі
   
5. 
   5 микроорганизмдердің топырақ беткейінде көбейюіне ықпал етеді
   

1. 
   коли-титр
   
2. 
   аэробтар титрi
   
3. 
   үштiк ластану
   
4. 
   санитарлық сан
   
5. 
   гельминттердiң мөлшерi
   

1. 
   фекальдық
   
2. 
   химиялық
   
3. 
   гельминтологиялық
   
4. 
   күкiрттi сутектiк
   
5. 
   бейорганикалық заттармен
   

1. 
   патогендi микроағзалардың өмiр сүруiне жағдай жасауға
   
2. 
   сұйық және қатты қалдықтарды залалсыздандыру қасиетiне ие болуға
   
3. 
   табиғатта азот айналымын қалыптастыруға
   
4. 
   патогендi емес микроағзалардың өмiр сүруiне жағдай жасауға
   
5. 
   инфекциялық аурулардың пайда болуына жағдай жасауға
   

1. 
   топырақтың өздiгiнен тазару үдерiсiнiң аяқталуын
   
2. 
   топырақтың өздiгiнен тазару үдерiсiнiң басталуын
   
3. 
   топырақтағы улы химикаттардың бар екендігін
   
4. 
   топырақта патогендi микрофлораның бар екендігін
   
5. 
   топырақтағы жаңадан пайда болған органикалық ластануды
   

1. 
   0,7 дейін
   
2. 
   0,7-0,8
   
3. 
   0,8-0,85
   
4. 
   0,85-0,98
   
5. 
   0,98 және одан жоғары
   

1. 
   сiреспе және газды гангрена
   
2. 
   iш және бөртпе сүзегiнiң қоздырғыштары
   
3. 
   туляремия, туберкулез қоздырғышы
   
4. 
   тырысқақ вибрионы
   
5. 
   гепатиттiң, тұмаудың вирустары
   

1. 
   аскарида, острица, власоглав
   
2. 
   трихинелла
   
3. 
   өгiз және шошқа цепенi
   
4. 
   анкилостома
   
5. 
   сiбiр күйдiргiсi
   

1. 
   10-ға дейiн
   
2. 
   2-ге дейiн
   
3. 
   50-ге дейiн
   
4. 
   100-ден жоғары
   
5. 
   1000-ға дейiн
   

1. 
   нәжiспен ластануды
   
2. 
   өндiрiс орындарының ақпа суларымен ластануын
   
3. 
   топырақта сулы заттардың болуын
   
4. 
   топырақтың өздiгiнен тазару үдерiсiнiң басталуын
   
5. 
   органикалық ластануды
   

1. 
   жылу өткiзгiштiк қасиеті
   
2. 
   сүзу қабiлетi
   
3. 
   құрылымы
   
4. 
   су өткiзгiштiгi
   
5. 
   ылғалдылығы
   

1. 
   тұрмыстық қалдық сулар
   
2. 
   өндiрiстiк iркiндi сулар
   
3. 
   жылу және гидроэлектростанциялардың қалдық сулары
   
4. 
   атмосфералық жауын- шашындар
   
5. 
   егiстiк сулары
   

№7