"Көркем қолданбалы өнер және кәсіби білім" кафедрасының отырысында бекітілді." " 200 ж. № хаттама

Түйіс тігіс ішкі материалдан қиылған бөлктерді ең аз қалыңдықтағы тігіс түрлерімен қосу үшін қоланылады.тігісті орындау үшін екі бөліктің қиықтары жұқа матаның бетіне төселеді де бастыра тігіледі.

Бүктеме, қосарлы және құлпы тігістері іш кимідерді, арнайы киімдерді немесе астарсыз костюмдерді дайндау кезінде қолданылады.

Шет тігістер. Шет тігістер жағалардың, мойындықтың, өңірлердің, ойындылардың сетінеп кетпеу үшін және әрлеу мақсатында қолданылады. Шет тігістеріне жөрмелеу, бүгу және шеттіктеу жатады..

Жүрмелеу тігу өңірдің, жағаларды, қақпашалардың, қалталардың, белдемшелердің, қаттамалардың жиектерін, жең ұштарын т.б.өңдеу кезінде қоланылады.Бөліктер біріктірілген соң яғни сырып тігілгеннен кейін айналдыру оеперациясы жүзеге асырылады.

Бүгу тігіс ашық және жабық қиықтарға жүргізіледі.Ашық қиықтар бүгу тігісі мойындықтың, ойындылардың, бұймның етегі мен жеіңнің шетін әдіптеу кезінде қоланылады. Жабық қиықтар бүгу тігісі көйлектің, блузкалардың етегін, жеңнің жиегін әдіптеу кезінде қолданылады.

Шеттіктеу тігістін қоланылуы үш түрге бөлінеді:ашық қиықтар, жабық қиықтар және ызбаны жиектеген кезде.

3. 
   Зигзаг тігісінің құрылымының принциптері.
   

1. Зигзаг тәрізді челноктік айқасу машинасы қандай операцияларда қолданады?

2. Зигзаг тәрізді тігін машинасы қандай тігісті орындайды.

Әдебиет:

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г
   

3. 
   Машинаның қызметі.
   
4. 
   Бір жіпті шынжырлы жасырын тігісті айқасудың құрылымы.
   

Тігін машинасы адам еңбегінің жеңілдететін көптеген машиналардың қатарына жатады. Қазіргі тігін машиналарыматалардың кесінділерін қайып тігіп қана қоймай, сонымен бірге ыдыраған қиықтарды көктеп тігуге, түймелерді қадауға, ілгектер жасауға, жамауға, қайта тігуге және басқа да толып жатқан әр түрлі операцияларды орындағу мүмкіндік береді.

Тігін машиналары мынадай негізгі түрлерге бөлінеді:

Қысып – буатын машиналар;

Мамандырылған машиналар;

Түйме қадауға, бекіткіш жасауға, ілгек көктеуге арналған жартылай автоматты машиналар;

Жүйелеп өндейтін жартылай автоматты машиналар.

2. Бір жіпті шынжырлы жасырын тігісті айқасудың құрылымы.

Екі жіпті шынжырлы тігіс екі жіптен құралады – үстіңгі және астыңғы олып бөлінеді. Үстіңгі жіп ине арқылы орналасады, ал астыңғы жіп челноктін ішінен шпулькадан өтеді. Машина тігісі үстіңгі жіптің инемен бірге төмен түсіп матадан өтуі, оған шпульдік қалпақшаның жіппен бірге жақындауы арқылы жүргізіледі. Үстіңгі жіп оны иіп әкеліп, астыңғы жіпті іліп әкетеді. Қос жіптің айқасуынан тігіс пайда болады. Кез келген жіптің еркін қозғалып, тігіс жолдарында ілгешектер пайда болмауы үшін жіптердің жоғары және төмен тартылуын реттейді: үстіңгісін жіптің жоғары қарай тартылуын реттегіш арқылы, тігіс астыңғысын пластинкадағы шпульды қалпақшалар винтінің көмегімен жасайды

1. 
   Қиықтарды торлау тігістердің түрлері және оның қолдануы?
   
2. 
   Екі жіпті шынжырлы айқасудың негізгі принципі.
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   

1. Жартылай автоматты машинаның түрлері.

№25 классты машина Ілмек тесуге арналған жартылай автоматты машина. Костюмдік, көйлектік, мақта, жүн, жібек маталары үшін қолданады. Ілмектің бір шетін торлаудың ені 1-2 мм, ілмектің ені 4-5 мм, ілмектің енінің ортасы 0,5 -1 мм, ілмектің ұзындыгы 9-24 мм дейін. Жылдамдығы минутына 2000 айналым. Иненің номері- №90-100. Ремень арқылы жұмыс жасайды.

1. 
   827 кл. машинаға инені қондыру?
   
2. 
   1095 кл машинаға түймені қондыру?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г
   

3. 
   Үтікке жалпы сипаттама.
   
4. 
   Үтіктеуге арналған температура.
   

Бұйымдарды дайындау барысында Ы.Ж.Ө. жұмысының алатын орны ерекше. Ы.Ж.Ө. – көмегімен киімге керек форманы беруге болады. Айырып және қайырып үтіктеуге, бастырып үтіктеу жұмыстарын орындауға болады. Ы.Ж.Ө. – жұмыстары үтіктеу,престеу, бумен өңдеу арқылы жұргізіледі.

Ы.Ж.Ө. қажетті құралдар: үтік столы, қалыптар, ылғалды шүберек.

Ы.Ж.Ө. негізгі талаптары:

1. 
   матаның қасиетіне, құрлысына, түріне қарай үтік температурасын қажетіне қоя білу керек.
   
2. 
   Бұйымның теріс жағынан ылғалды шүберек арқылы үтіктейді.
   
3. 
   Ы.Ж.Ө. –басты параметрлері уақыт, қысым, температура.
   

5. 
   Үтіктеуге арналған температура.
   

Үтіктің табанын үнемі тазалап тұру қажет. Өте жұқа матамен жұмыс істеген кезде үтіктің табанында сырылып кеткен сызықтың болмауын қадағалаған жөн.

Үтіктеп өңдеудің алдында міндетті түрде матаның қалдығын немесе бұрышын алдын ала үтіктеп көру керек екенін естеріңнен шығармаңдар. Сондай-ақ матаға ылғал қалай әсер ететініне назар аударыңдар.

Жылу реттегішті өңдейтін мата түріне байланысты қояды;

Үтіктер алдында үтіктің табанын тексереді, онда күйген дақ болмауы керек. Ылғалды жылумен өңдеуді үтікпен орындағанда негізінен теріс жағынан, ал преспен оң жағынан жүргізіледі.

Кілттік сөздер: ылғалды - жылуды өткізу, үтіктеу температурасы, үтіктеуге арналған тем пературасын келтіру.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Үтіктің классияикациясы?
   
2. 
   УТП – 2ЭП үтік неден тұрады?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г
   

1. 
   Машина жұмысының жұмыс орны.
   
2. 
   Машина жұмысының негізгі түрлері.
   

Әуелі жұмыс үстелі жөнінде. Матаның пішу үшін үлкен тік бүрышты үстел қажет, егер жоқ болса, тазалап сүртілген еденге пішуге болады, үстел жанында тіккен кезде, оның үстінде көйлектің үлкен бөлшектері болу керек.

Үстелден басқа: үтіктейтін үлкен тақта (немесе калың мата төселген және жең калыбы бар үстел), үтік бастыратын маталар (бір жапырак дәке, не жүмсақ мата, мысалы 70 х 70 см макта матасы) керек.

Жүмыс басталмас бүрын (мүны дайындық жүмыстарымен белгілеуден бастайды), үстелде тек қажетті заттар: сол жақты - пішу нәрселері, оң жақта - қайшы, сызғыш, бор (сабын), жіп, ине, түйреуіш, оймақ, суыртпақтарды алып отыратын істік болуы керек. Әрдайым жанымызда болатын нәрселер: сантиметрлік таспа, кескіштер (біреуі үшы өткір, біреуінің үшы қайралған), негізгі және қосымша бөлшектерді сызуға арналған қағаз, лекало, қию үшін орама және жапсырма қағаз, қатырмаларды аударып отыратын және сызықтарды тексеруге арналған калька.

Машинамен жұмыс істеу кезінде келесі талаптарды орындау қажет :

1. 
   Машина тігістері түзу және жібермеу керек , жіптің тартылу бірқалыпты болу керек .
   
2. 
   Жіптер тігілетін матаның түсіне сәйкес келу шарт .
   
3. 
   Жіптің, иненің нөмері және тігістің жиілігі матаға сәйкестендірілу керек .
   
4. 
   Безендіргіш тігістер, матаның оң жақ бетіне түсетін тігістің жіптері синтетикалық немесе жібек болу керек .
   
5. 
   Тігіс біткеннен кейін 7 – 10 мм - ге дейін кері тігіспен бекітеді .
   
6. 
   Безендіргіш тігістерді 5 – 10 мм -ге дейін кері тігіспен тігеді .
   
7. 
   Тұйық тігістер бір – біріне кіріп тұру керек .
   
8. 
   Қосылатын екі бөліктің негізгі жіптері бір бағытта болатын болса , әр жақтан да тіге беруге болады , бірақ ескеретін жағдай төменгі бөлікті тісті рейка отырғызбау үшін оң қолмен өзіне тартып отыру керек , ал сол қол жоғарыдағы бөлікті бағыттап отыру қажет .
   
9. 
   Егер бір бөліктің қиығы екіншісінен қысқа болса , онда ол жоғары жату керек .
   
10. 
    Егер қосылатын екі бөліктің негізгі жіптерінің бағыттары екі түрлі болса , онда қиғаш бакғыттағы бөлік астында тұрады .
    

1. 
   Бұйымдарды жалғаудың қандай түрлерін білесіз?
   
2. 
   Машина мен жұмыс жасаған кезде жұмысшы машинадан қандай қашықтықта отыру керек?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г
   

1. Қосу тігісі.

1. 
   Қосу тігісі.
   

Бастырып тігу . Бұл тігіс екі тігістен тұрады . Әуелі екі бөлшекті оң жақтарымен беттестіріп , сырып тігіп қосып алады . Үстінгі бөлшекті қайырып , үстінен бастырып тігіп шығады . Бастыру тігісі екіге бөлінеді : ашық қиық және жабық қиық .

Ашық қиықты бастыру тігісін орындағанда екі бөлшектің қиықтарын теңестіреді , 0,7 – 1 сантиметрге сырып тігеді . Ал бастыру тігісінің ені 0,2 – 0,5 сантиметр болады .

Жабық қиықты бастыру тігісінде бөлшектің қиықтарының шеттері теңестірілмейді . Астыңғы бөлшек үстінгісінен 0,5 – 0,7 сантиметр . Жабық қиық артық шығып тұрады . Сонда қайырылған бөлшектің қиығы жабық қалады . Бастыру тігісі көбіне жапсырма орындағанда қолданылады .

1. 
   Бастырып тігу тігісін қандай кезде пайдаланады?
   
2. 
   Жапсырып тігу тігісін қандай кезде пайдаланады?
   
3. 
   Қайырып тігу тігісін қандай кезде пайдаланады?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г.
   

1. Рельфтік тігіс

Рельеф тігіс – бұл тігіс бөлшектің бүйір иық және тағы басқа тіке тігістерді орындағанда қолданылады . Ол үшін екі бөлшекті бір – бірімен оң жақтарымен беттестіреді . Қиықтарын теңестіреді , ені 1,0 – 1,5 сантиметр сырып тігеді . Үтіктелуіне қарай екіге бөлінеді : айырып үтіктеу және қайырып үтіктеу .

1. 
   Қай жағдайда рельефтік бастыру тігісін қолданады?
   
2. 
   Қай жағдайда рельефтік сырып тігісін қолданады?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   

3. 
   Қиықтарды өңдеу.
   
4. 
   Буфты өңдеу.
   

Бүйір, рельеф тігісін бұйымның балансын толық анықтағаннан кейін өңдейді.

1. Алдыңғы бой мен артқы бойды оң жақтарымен беттестіреді, бүйір қиықтарын теңестіреді, бақылау белгілерін сәйкестендіреді. Содан соң алдыңғы бой жақтан сырып тігеді. Тігістің ені 1-1,5 см. Тігістің енін, әдібін 51 классты машинада торлайды. Тігістің әдібін артқы бойға қарай қайырып үтіктейді, немесе айырып ‰тіктейді.

2. Иық қиықтарын оң жақтарымен беттестіреді, теңестіреді. Артқы бой жақтан отырғызып көктейді. Мойын ойындысынан 1,5 см. отырғызып тігеді, ал қолтық ойындысына үш-төрт см қалғанда отырғызып тігеді. Машинада 91 классты сырып тігу жұмысы алдыңғы бой жақтан жүргізіледі. Тігістің ені 1-1,5 см. Тігіс екі қайтара жүргізіледі. Тігістің әдібін торлайды, қайырып үтіктейді.

Буфаларды әйелдер мен балалар көйлектерін көркемдеуге қолданады. Буфалар бүрілу түрлеріне байланысты сан алуан болып келеді, олар қолмен де, машиналармен де дайындалады.

Буфаларды орнатуда белгіленген нүктелерге немесе бөлшектің ішкі жағынан тігіс жүргізуге болады.

Алдымен өлшеуіш тігісін жүргізу керек: инені матаға қадағанда дәл нүктеге кіруін қадағалау керек, ал шығарарда екі нүктенің ортасынан өткізу керек, содан соң жіпті тартып матаны бүру керек, бүрілген соң сурет салуға көшеміз. Машинамен салынған буфалар кәдімгі және баулы болып келеді.

1. 
   Бұйымдардың қиықтарын қандай жағдайда өңдейді.
   
2. 
   Сборканы өңдеуде қандай тігін машинасын қолданады?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г.
   

3. 
   Қалта қақпасын көйлекте өңдеу.
   
4. 
   Пальтоде және костюмде қалта қақпасын өңдеу.
   

Қалталардың түрлері ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді. Сыртқы қалта киімнің оң жағында, ішкі қалта астар жағында болады.

Сыртқы қалта 3 түрге бөлінеді:

1. 
   Ойма.
   
2. 
   Тігістегі.
   
3. 
   Жапсырма.
   

Қақпақты қалтаны өңдеу үшін қақпақты қақпақ астарымен оң беттерімен беттестіріп 0,7 см тігіспен айналдырып тігеміз. Шеттерін кесіп, оң бетіне айналдырамыз. Қиғаш тігіспен 0,1 – 0,3 см, қақпақ астарына қарай, жиек жасап көктейміз. Содан кейін қақпақты басып үтіктейміз. Қақтақтың астар жағынан тігіс сызығын белгілейміз.

1. Қақпақты қалтаның орындалу жолын атаңыз?

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г.
   

3. 
   Пальтоде, пиджакте, жакетте қиылған рамкалы қалта.
   
4. 
   Шалбардың алдыңғы бөлігіндегі қиылған рамкалы қалта.
   

1. Қалтаның орнын белгілеу.

2. Долевикті қалтаның орнының артынан көктеу.

3. Үстіңгі әдіпті, асиыңғы әдіпті 2-ге бөліп, жатқызып үтіктеу. Үстіңгі әдіптің бүтін қиығын жоғарыға қаратып 0,7 см тігіспен қосып тігеміз.

4. Астыңғы әдіптің бүтін қиығын астына қаратып, астыңғы сызыққа 0,7 см тігіспен қосып тігеміз.

5. Қалтаны қиямыз, әдіптерін оң бетіне аударып үтіктейміз. Бұрыштарын бекіту.

1. Қалтаның орнын белгілеу.

2. 
   Долевикті қалтаның орнының артынан көктеу.
   
3. 
   Үстіңгі әдіпті, асиыңғы әдіпті 2-ге бөліп, жатқызып үтіктеу. Үстіңгі әдіптің бүтін қиығын жоғарыға қаратып 0,7 см тігіспен қосып тігеміз.
   
4. 
   Астыңғы әдіптің бүтін қиығын астына қаратып, астыңғы сызыққа 0,7 см тігіспен қосып тігеміз.
   
5. 
   Қалтаны қиямыз, әдіптерін оң бетіне аударып үтіктейміз. Бұрыштарын бекіту.
   
6. 
   Қалтаның астарын алдыңғы әдіпке 1 см тігіспен қосамыз. Подзордың, үстіңгі әдіпке, тура тігістің үстінен қосып тігеміз.
   
7. 
   Подзордың 2-ші шетін қалтаның астарын 1 см тігіспен қосып тігеміз. Ы.Ж.Ө
   

1. 
   Қиықты рамкалы қалтаның өңделу жолы?
   
2. 
   Шалбардың алдыңғы бөлігіндегі қиықты рамкалы қалтаның өңделуі.
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г.
   

3. 
   Пальтоде, жакетте, пиджакта қақпақты қалтаның өңделуі.
   
4. 
   Шалбардағы қақпақты қалта.
   

1. Қалтаның орнын белгілеу.

2. Долевикті қалтаның орнының артынан көктеу.

3. Үстіңгі әдіпті, асиыңғы әдіпті 2-ге бөліп, жатқызып үтіктеу. Үстіңгі әдіптің бүтін қиығын жоғарыға қаратып 0,7 см тігіспен қосып тігеміз.

4. Астыңғы әдіптің бүтін қиығын астына қаратып, астыңғы сызыққа 0,7 см тігіспен қосып тігеміз.

5. Қалтаны қиямыз, әдіптерін оң бетіне аударып үтіктейміз. Бұрыштарын бекіту.

1. 
   Қалтаның орнын белгілеу.
   
2. 
   Долевикті қалтаның орнының артынан көктеу.
   
3. 
   Үстіңгі әдіпті, асиыңғы әдіпті 2-ге бөліп, жатқызып үтіктеу. Үстіңгі әдіптің бүтін қиығын жоғарыға қаратып 0,7 см тігіспен қосып тігеміз.
   
4. 
   Астыңғы әдіптің бүтін қиығын астына қаратып, астыңғы сызыққа 0,7 см тігіспен қосып тігеміз.
   
5. 
   Қалтаны қиямыз, әдіптерін оң бетіне аударып үтіктейміз. Бұрыштарын бекіту.
   
6. 
   Қалтаның астарын алдыңғы әдіпке 1 см тігіспен қосамыз. Подзордың, үстіңгі әдіпке, тура тігістің үстінен қосып тігеміз.
   
7. 
   Подзордың 2-ші шетін қалтаның астарын 1 см тігіспен қосып тігеміз. Ы.Ж.Ө
   

1. 
   Қақпақты қалтаның орындалу технологиясын атаңыз?
   
2. 
   Шалбардағы қақпақты қалтаның орындалу технологиясын атаңыз?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г, стр. 3 – 13.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г, стр. 3 – 6.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г. стр.
   

3. 
   Көйлектегі жапсырма қалта.
   
4. 
   Польтодегі және костюмдегі жапсырма қалта.
   

1. 
   Көйлектегі жапсырма қалта.
   

2. Жапсырма қалтаны дайындау.

3. Жапсырма қалтаны көйлекке көктеп тігу.

4. Жапсырма қалтаны көйлекке машина тігісімен 0,1 см тігіп шығамыз.

5. Дайын қалтаны үтіктейміз.

2. 
   Польтодегі және костюмдегі жапсырма қалта.
   

2. Жапсырма қалтаны дайындау.

3. Астарлық мата дайындау.

4. Жапсырма қалтаны астарлық қалтағы қосып тігу.

3. Дайын жапсырма қалтаны бұйымға көктеп тігу.

4. Жапсырма қалтаны бұйымға машина тігісімен 0,1 см тігіп шығамыз.

5. Дайын қалтаны үтіктейміз.