Әлеуметтік және экологиялық әсерді бағалау бойынша қосымша есеп
WSP
Проект № .: 70048319 | Our Ref No.: 2 нұсқа
Тамыз 2018
Климат жөніндегі Дүниежүзілік банктің порталы
23
ғасыр соңына (2080-2099), RCP 8.5 CMIP5- тен
Қазақстан үшін тарихи және болжанылатын климат туралы деректерді ұсынады. Бұл көз бастапқы күйді
бағалау үшін қолданылған.
Әлсіздікті және климаттық айнымалылармен байланысты тәуекелді бағалау әдіснамасы туралы
толығырақ ақпарат 8.4.5- тарауда баяндалған және климаттың өзгеруіне тұрақтылықты қарапайым
бағалауды келесідей қамтитын болады.
•
Климаттың өзгерістеріне әлсіздікті бағалау: Жобаның климаттың өзгеруіне сезімталдылықты
және әсер ету Жобаны іске асыру мерзімі ішінде қалай өзгеретінін ескереді;
•
Климаттың өзгеру тәуекелін бағалау: инфрақұрылымның әлсіз элементтері үшін климаттық
әсерлердің салдарлары мен ықтималдылығына негізделеді (алдыңғы кезеңде көрсетілген);
сондай-ақ
•
Жобаға кіргізілген салдарларды және кез келген қалдық климаттық тәуекелдерді жұмсарту
бойынша негізгі шараларды қарастыру.
7.3.2 БАСТАПҚЫ КҮЙІ
Климаттық білімдер жөніндегі Дүниежүзілік банк порталы жобаның климаттың өзгеруіне әсерін анықтау
үшін қолданылған. Бағалау жақында бақыланатын тарихи климаттық жағдайларды климаттың негізгі
параметрлерінің болашақ болжамдарымен салыстыруға негізделген.
7.3.2.1
Бүгінгі климат
Төменде келтірілген суретте 1901 мен 2015 жыл арасындағы Қазақстандағы ұзақ мерзімді орташа
айлық температура мен жауын- шашын саны көрсетілген. Ол 5,7ºC орташа жылдық температурамен
қаңтарда минимум -12,6ºC- тан шілдеде максимума 23,1ºC дейінгі температуралардың үлкен жылдық
диапазонын көрсетеді. Жыл ішінде жауын- шашын саны бірдей дерлік: жауын- шашынның жыл сайынғы
орташа саны 21 мм құрайды және ақпанда 14,5 мм- ден шілдеде 27,9 мм дейін түрленеді.
2-
сурет – 1901-2015 жж. ішінде Қазақстандағы орташа айлық температуралар мен жауын- шашын
саны.
7.3.2.2 Болжанылатын климат
Әртүрлі климаттық айнымалылардың болжамдық өзгерістері туралы ақпарат Қазақстан үшін климат
бойынша Дүниежүзілік банктің Ақпараттық порталынан алынды
24
. Порталда МГЭИК (AR5) соңғы бесінді
бағалау есебінде пайдаланылған және Жаһандық климаттық модельдің (GCM) ең заманауи
болжамдары болып табылатын CMIP5 модельдері пайдаланылады.Бірқатар климаттық
23
Дүниежүзілік
банк
тобы
(2015)
Климаттың
өзгеруі
бойынша
ақпаратты
портал.
Қолжетімді:
http://sdwebx.worldbank.org/climateportal/index.cfm
[Accessed 17/07/2018].
24
Дүниежүзілік
банк
тобы
(2015)
Климаттың
өзгеруі
жөніндегі
ақпараттық
портал.
http://sdwebx.worldbank.org/climateportal/index.cfm
[Accessed 17/07/2018]
қолжетімді.
Әлеуметтік және экологиялық әсерді бағалау бойынша қосымша есеп
WSP
Проект № .: 70048319 | Our Ref No.: 2 нұсқа
Тамыз 2018
айнымалылардың ықтималдық болжамдары концентрацияны таратудың әртүрлі өкілдік жолдары үшін
(RCP)
25
және 21-ғасырдың
26
аяғына қарай бірқатар уақыттық диапазондары үшін ұсынылған.
Болжамдалатын климатқа қатысты ең нашар тәсілі қолданылды, сондықтан 2080-2099 уақыт кесіндісі
RCP 8.5 сүйенумен пайдаланылды. Жазғы мәндері орташа алғанша маусым, шілде және тамыз (МШТ)
бойынша есептелді, ал қысқы мәндері желтоқсан, қаңтар және ақпан (ЖҚА) деректері бойынша
орташаландырылды.
Жалпы алғанда, климаттың өзгеруі болжамдар бойынша әлдеқайда ылғалды қыстарға және анағұрлым
құрғақ жаздарға жетелейді (десекте осы RCP өзгеруі қай бағытта орын алатынына қатысты кейбір
анықталмаушылығы бар), бұл орайда осы орташа өзгерістер, бәлкім, анағұрлым экстремалды жауын-
шашындармен нүктелі бұзылатын болады. CMIP5 ғасыр соңында жауын-шашындардың орташа қысқы
деңгейі, күтіліп отырғандай RCP8,5 сәйкес 17,2 мм тарихи мәнінен 7,1 мм (50-ші процентиль) өсетін
болады. Күтіліп отырғандай, жазда ғасырдың аяғына қарай жазғы жауын-шашындардың орташа көлемі
дәл осы сценарий бойынша 25 мм-ден -0,7 мм-ге (50-ші процентиль) азаятын болады. Төмендегі
кестеде RCP8,5 сәйкес 2080-2099 кесіндісі үшін орташа қысқы және жазғы жауын-шашындардың өзгеруі
келтірілген.
11-
кесте – RCP8.5 сценариі кезінде ғасыр аяғындағы орташа қысқы және жазғы жауын-
шашындардың (мм-де) өзгеруі
Маусымдық жауын-шашындардың болжамдық өзгерістеріне қосымша, болжамдар қарқынды ауа-райы
құбылыстарының нәтижесінде қыста жауын-шашындардың елеулі көлемін күтіліп отыр, десекте жазда
аз жауын-шашын болуы мүмкін (атап өту керек, өзгерістердің қай бағытта орын алатыны әлі белгісіз).
CMIP5 құрылған айнымалысы «өте ылғалды күндердегі айлық жауын-шашындардың болжамдық
өзгеруі» жалпы көлемінен салыстырғанда ең қарқынды жауын-шашындардан 5% ретінде анықтауға
болатын экстремалды жауын-шашындардың кесірінен орын алатын аудандағы жауын-шашынды
көрсетеді. Осы санның ұлғаюы, экстремалды жауын-шашындардың анағұрлым үстем болатынын
білдіреді. Төменде келтірілген кестеде RCP8.5 сценариі кезінде ғасыр аяғындағы экстремалдық жауын-
шашындардың өзгеруі бойынша CMIP5 болжамдары көрсетілген және 2080-2099 жж, жаздың ең
ылғалды күндерінде жауын-шашындардың 0,5% (50-ші процентиль) төмендеуі және қыстың ең ылғалды
күндерінде жауын-шашындардың 1.9%-ға дейін (50-ші процентиль) ұлғаюы болжамдалып отырғаны
көрсетілген.
12-
кесте –RCP8.5 сценариі кезінде ғасырдың аяғына қарай қыс және жаздың өте ылғалды
күндеріндегі жауын-шашындардың ай сайынғы көлемінің пайыздық өзгеруі
25
CMIP5 4 RCP: 2,6, 4,5, 6 and 8,5
бойынша деректерін ұсынып отыр, Бұл радиациялық әсер ету көрсеткіштерінің анағұрлым
ықтимал диапазоны ретінде аталған, МГЭИК қабылданған парниктік газ концентрациясының төрт траекториясы. Осы
траекториялар туралы анағұрлым толық ақпаратты 2014 жыл үшін МГЭИК 5-ші Бағалау есебінен табуға болады (AR5).
26
CMIP5 болжамы уақыттың 4 кезеңіне беріледі: 2020 - 2039, 2040 - 2059, 2060 - 2079 және 2080 – 2099 жылдар.
Кезең
RCP 8.5
10-
шы
50-
ші
90-
шы
Жаз
-12,
8 мм
-0,
7 мм
9,
4 мм
Қыс
-3,
2 мм
7,
1 мм
19,
9 мм
Достарыңызбен бөлісу: |
