| Мектепке дейінгі ұйымның тәрбиешілеріне балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыруға көмек. Бұл шарттар жүйесіне мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыру бағдарламасын жүзеге асыру барысында тәрбиешілерге көмек ретінде сабақтардың үлгілері берілген.
Сондықтан да мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастырудың педагогикалық шарттарын өңдеу этностық-мәдени сәйкестілікті қалыптастыру жөнінде жұмыстың мақсаты, міндеттері, мазмұны, формасы, әдістерін анықтауға мүмкіндік береді.
Мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыруда келесі нәтижеге қол жеткізуді болжаймыз: жас ерекшелігіне сай этностық-мәдени сәйкестілігі қалыптасқан, ана тілін үйренген, ата тегі, төл мәденеті мен тарихы, туған жері туралы білімі бар, өз ұлты мен жалпы адамзаттық құндылықтарына баулыған, өз-өзін және басқаларды тануға ұмтылысы мен ынтасы дамыған тұлға.
Аталмыш педагогикалық шарттар жүйесінің тиімділігін тексеру мақсатында тәжірибелі-педагогикалық жұмыс ұйымдастырылды.
Тәжірибелі-педагогикалық жұмыс Қарағанды қаласының №145 «Балапан», №42 «Тілек», №65 «Балауса» балабақшаларында, №68 мектеп-интернат-балабақша жалпы білім беретін кешенінде жүргізіліп, үш кезеңді қамтыды: анықтау, қалыптастырушы, бақылау. Экспериментке балалар, тәрбиешілер, ата-аналар қатынасты: 62 бала – эксперименттік топта, 61 бала – бақылау тобында болды.
Анықтау эксперименті барысында сауалнама, әңгімелесу көмегімен мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігінің қалыптасуының деңгейлері үш компоненттің көрсеткіші негізінде (танымдық, аффективті, мінез-құлықтық) анықталды. Диагностикалау нәтижелері эксперименттік және бақылау топтарындағы балалардың этностық-мәдени сәйкестілігінің қалыптасуының деңгейлерінің төмендігі екені анықталды. Себебі, олардың мәдениет, өз тарихы туралы білімдері, ана тілін үйренуге деген ұмтылысы, басқа халықтардың ұлттық құндылықтарына деген қатынасы, патриоттық сезімі, ұлтаралық қарым-қатынас мәдениетінің төмен деңгейін көрсетті. Мұның себебінің бірі тәрбиешілер мен ата-аналардың мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыруға бағытталған дайындығының жеткіліксіздігі. Бұл тәрбиеші мен ата-аналарға жүргізілген диагностика нәтижесімен анықталды.
Анықтау эксперименті кезеңінде өткізілген әңгімелесу барысында тәрбиешілер, ата-аналар этностық-мәдени сәйкестілікті қалыптастыру өзекті мәселе екеніне көз жеткізіп, мектепке дейінгі ұйымда арнайы әдістемелік жүйенің болмауы және әдістемелік нұсқаулардың жоқтығы анықталды. Сонымен қатар мектепке дейінгі ұйымның оқу жоспарларын талдау нәтижесі мектепке дейінгі ұйым мен отбасы арасындағы байланыстың әлсіздігін, мектепке дейінгі ұйымдарда бір жүйенің жоқтығын, этностық-мәдени сәйкестілікті қалыптастыру шарттарының анықталмағандығын, мектепке дейінгі ұйым мен ата-аналар арасындағы сабақтастықтың әлсіздігін көрсетті
Барлығы төрт кесінді өткізілді. Оның бірінші кесіндісі анықтаушы эксперимент кезінде жүргізілді. Қалыптастырушы эксперимент кезінде екі (2-ші және 3-ші) аралық кесінділер алынды. Эксперименттен кейін төртінші кесінді жасалынды.
Мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігінің ерекшеліктерін ашу негізінде және анықтау экспериментінің нәтижелері, мектепке дейінгі ұйымдардың педагогикалық процесіне жүргізілген талдау бізге балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыру әдістемесін жасауға түрткі болды.
Тәрбиешілердің жоспарларын талдау, жас ерекшелігі мен қызығушылығын ескере отырып шығармашылық жұмыстарды (апталықтар, айлықтар, көрмелер, мұражайларға бару және т.б.) ұйымдастырып, өткізуге себеп болды. Мектепке дейінгі ұйым мен отбасы арасындағы сабақтастықты нығайту мақсатында ата-аналармен этностық-мәдени сәйкестілікті қалыптастыру бойынша түрлі жұмыс формалары (тақырыптық баяндамалар, ата-аналар жиналысы, ата-аналар бұрышы) ұйымдастырылды, этностық-мәдени сәйкестілікті қалыптастыру материалдары арқылы тәрбиешілер мен ата-аналардың, теориялық және әдістемелік даярлық деңгейлері анықталды.
Осыдан келіп қалыптастырушы эксперимент жүргізілді. Ол мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыру мақсатында балалардың білімдерін тереңдетіп, жүйелеу, жағымды эмоциялар мен мінез-құлықтық бағдарларды дамытудан тұрады. Бұл эксперимент мектепке дейінгі ұйымның оқу-тәрбие процесіне біздің құрастырған педагогикалық шарттар негізінде кезең бойынша енгізілді: мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыруда тәрбиешілердің даярлығы («Тәрбиешілерге көмек» әдістемелік нұсқауы); мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыруда отбасының көмегі, отбасының балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін дамытуға бағдарлануы («Ата-аналарға көмек» әдістемелік нұсқауы); балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыруға арналған мектепке дейінгі ұйымның оқу-тәрбие процесінің мазмұнына этностық-мәдени материалды ендіру («Мектепке дейінгілерге этностық-мәдени білім беру» бағдарламасы); тілдік ортаның белсенділігі («Ана тілі» электронды оқу баспасы).
Қалыптастырушы эксперимент екі бағытта жүзеге асты:
мектепке дейінгі ұйымдарда балаларды тәрбиелеу құралы ретінде ересектердің (тәрбиеші-педагогтардың, ата-аналардың) этностық-мәдени сәйкестілікті қалыптастыруға қатынастарын зерттеу;
мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігінің ерекшеліктерінің көрінуін зерттеу.
Қалыптастырушы эксперимент төмендегі зерттеу әдістері арқылы жүзеге асты: жеке әңгіме, анкета, «таңдау» ситуациясы, бақылау.
Мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыруда біздің құрастырған әдістемелер қолданылды. Әр кезең барысында әр түрлі әдістемелер негізінде мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың этностық-мәдени сәйкестілігін қалыптастыруды тексеру негізінде аралық кесінділер жүргізілді.
Қалыптастыру эксперименті үш кезеңде жүргізілді.
Достарыңызбен бөлісу: |
