Қорытынды
Жүргізілген ғылыми және тәжірибелік зерттеулер нәтижесінде диссертациялық жұмыста халықаралық стандарттарға байланысты ақша қаражаттар есебінің ерекшеліктері мен ақша аудиті, талдауы бойынша келесі қорытындылар жасалынды:
Есептесу екі нысанда жүргізіледі:
Банк жүйесі арқылы қолма – қол ақшасыз аудару жолымен;
Қолма – қол ақшамен төлеу түрінде.
Қай саладағы кәсіпорындар мен ұйымдар болмасын өз қызметі барысында басқа заңды және жеке тұлғалармен қарым – қатынас жасайтындығы белгілі. Сол уақыттардағы операциялардың барлығы дерлік ақшамен есеп айырысу арқылы жүргізіледі десек қателеспейміз. Ал ақша арқылы есеп айырысу белгілі бір заңға сәйкес жүргізілуді қажет етеді. Біздің елімізде қызмет ететін кәсіпорындар мен ұйымдар ақшалармен есеп айырысу операцияларын Қазақстан Республикасының Ұлттық банк мекемесі белгіленген ережелер мен тәртіпке сәйкес жүргізіп отырады. Кәсіпорындар мен ұйымдар ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізгенде мыналар басшылыққа алынуы керек:
Ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларын толық және уақтылы дер кезінде есептеу;
Кәсіпорындар мен ұйымдардағы ақшалардың түгелділігін және олардың тиімді пайдаланылуын бақылау;
Есеп айырысу, төлеу тәртібін бақылау, кәсіпорын ақшаларының кіріске алынуы ен шығыс етілуін дұрыс есептеу.
«К – Елдос ЛТД» жауапкершілігі шектеулі серіктестік Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес құрылған. Серіктестік шағын кәсіпкерліктің субъектісі болып табылады. Серіктестіктің негізгі мақсаты: жарғысы бойынша қызметінен таза табыс алу болады.
«ХҚЕС (IAS) бойынша арнайы ақша қаражаттар есебінде есепті реттеу сұрақтары қарастырылмайды. Ақша қаражаттар қозғалысы туралы есептілікті құру кезінде ХҚЕС – тың 7 «Ақша қаражаттар қозғалысы туралы» есеп беру стандартын басшылыққа алу қажет. Берілген стандартқа сәйкес ақша қаражаттар құрамына кассадағы және банктің ағымдағы шотындағы ақша қаражаттары және қалдықтары кіреді. Ақша қаражаттар есебі түзетуді талап етпесе де, ХҚЕС көшу барысында баланстың барлық баптарына талдау жасауды қажет етеді.
Ұйымдар өздерінің ақшалай қаржыларын сақтауға банк мекемелерінен арнаулы шот ашуларына болады. Бұл шотта ашылған аккредитивтердегі ақшалар, чек кітапшаларындағы ақшалар, банктердегі арнаулы шоттардағы ақшалар және басқадай құжаттардағы (вексельден басқа) ақшалар есептеледі.
Банк мекемелері ұйымдардың ақшаларын олардың шоттарында сақтап, түскен сомаларды есеп шоттарға қабылдайды, олардың ақшаларын шоттардан аудару және беру, сондай – ақ банктің тәртібі мен келісім шартында қарастырылған басқа да операцияларды жүргізу жөніндегі тапсырмасын орындайды.
Ұйымның есеп шотындағы ақшасы шот иесінің тапсырмасы бойынша ғана аударылады. Есеп шоттағы ақшаны ұйымның рұқсатынсыз аудару қолданыстағы заңдылықтарда қарастырылған жағдайларға сәйкес соттың, мемлекеттік салық комитетінің қызметінің шешімдерімен ғана жүргізіледі.
Ұйымдардың қолма – қол ақшамен жүргізетін операциялары кассалық операциялар деп аталады, олар сәйкесті нормативтік актілермен реттеледі.
Ұйым қолма – қол ақшамен есеп айырысуды жүзеге асыру үшін кассаны пайдаланады және белгіленген үлгідегі касса кітабын жүргізеді. Сондай – ақ ұйым қолма – қол ақшалармен еңбекке ақы төлеу бойынша, есепті тұлғалармен, дебиторлармен және кредиторлармен қолданыстағы заң ережелеріне сәйкес банк мекемелері арқылы жүзеге аспайтын төлемдер бойынша есеп айырысады.
Транзиттік экономика жағдайында аудиттің өте өзекті бағыты – ағымдағы активтің ең жылжымалы және толық өтімді элементтері қатарына жататын ақша мен оның баламаларының төлеу циклі мен қозғалысын тексеру болып табылады. Аудитор ақша қозғалысы циклінің аудитін өткізгенде мыналарды анықтайды:
Касса – банк операцияларын атқаратын қызметкерлердің сандық және сапалық құрамы;
Касса – банк құжаттарын жасап, өңдейтін адамдар үшін есеп пен ақшаны бақылаудың әдістемелік және ережелік талаптардың бар – жоғы;
Осы жұмыс учаскесінің қызметкерлері кімге есеп береді;
Касса – банк және басқа ақшалай операциялардың дұрыстығын, кім және қашан, қалай тексереді;
Кассадағы ақшаның бар – жоғын кенеттен тексеруді жүйелі жүргізуге арналған тұрақты жұмыс істейтін комиссияны тағайындау туралы басшының бұйрығы бар ма;
Бұл бұйрық орындала ма, кассаны кенеттен тексеру актілері бар ма және олардың мазмұны қандай;
Аналитикалық және синтетикалық есеп, шаруашылық бақылау мен ақшалай операцияларды жедел қолдау қалай жолға қойылған.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ҚР Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы 2007 жылғы 28 ақпандағы №234-III Заңы
ҚР 20.11.1998 жылғы №304-1 «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы (15.01.01 жылғы өзгерістерімен толықтыруларымен қоса)
ҚР ҚМ «Есептілікті дайындау және ұсынудың тұжырымдамалық негіздемесін бекіту туралы» 29.10.2002 жылғы № 542 бұйрығы.
Бухгалтерлік есеп стандарттары
Типовой план счетов бухгалтерского учета, утвержденный приказом МФ РК от 18.09.2002г.
Андросов А.М., Викулова Е.В., Бухгалтерский учет. – М.: Андросов, 2001г.
Артеменко В.Г., Белленир М.В. Финансовый анализ. – М.: Издательство «ДИС», НГАЭиУ, 2001.
Аудит / под ред. В.И. Подольского. – М.:ЮНИТИ,2001
Ержанов М.С. Теория и практика аудита. – Алматы: Галым, 1994.
Ефимова О.В. Как анализировать финансовое положение предприятия (практическое пособие) – Бизнес – школа, 2001.
Ковалева О.В., Константинова Ю.П. Аудит. Организация аудиторской деятельности. Методика проведения аудиторской проверки.- М.: ПРИОР, 2000.
Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. Алматы: Центраудит – Казахстан, 2002
Радостовец В.К., Даулетбеков А.Д., Тайгашынова К.Т. «Финансовый учет на предприятий», г.Алматы, 1999г.
Библиотека бухгалтера и предпринимателя №4 (153) апрель 2003 год «Исчисление среднего заработка для оплаты отпускных».
Бюллетень бухгалтера № 47 ноябрь 2003 статья «Первые шаги в мир МСФО».
Кеулимжаев К.К. Корреспонденция счетов хозяйственных операций по генеральному плану счетов бухгалтерского учета финансово-хозяйственной деятельности субъектов, Алматы, БИКО, 2000г.
Кеулимжаев К.К. "Финансовый учет на предприятии" Алматы, Экономика 2003
Кеулімжаев Қ.К. «Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері» Оқулық. Алматы Экономика 2006
Радастовец В.К., Даулетбеков А.Д. «Бухгалтерский учет на предприятии» – Алматы, 1994г.
Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии: Издание 2-ое дополненное и переработанное - Алматы: Центраудит- Казахстан., 2002г.
Радостовец В.К., Даулетбеков А.Д., Тайгашинова К.Т. «Финансовый учет на предприятии», г.Алматы, 1999г.
Радостовец В.В., Шмидт О.И. «Теория и отраслевые особенности бухгалтерского учета» г. Алматы. Независимая аудиторская компания «Цент аудит - Казахстан», 2000.
Радостовец В.К. «Финансовый и управленческий учет» – г.Алматы: НАК «Центраудит», 1997г.
Савин А.А., Сотникова Л.В.; Под ред. проф. В.И. Подольского – Н: Аудит, ЮНИТИ, 1997г.
Сатубалдин С.С. «Азиатский кризис: причины и уроки» – г. Алматы 2000г.
Сейдахметова Ф.С. Бухгалтерская отчетность, ее виды и назначение. Изд. «LEM» 2001, 46с.
Система бухгалтерского учета в РК, 2002г. Тулешова Г.К., монография
Дюсембаев К.Ш. «Анализ финансового положения предприятий. «Экономика». 1998. – 294с.
Дюсембаев К.Ш. «Аудит и анализ в системе управления» – г. Алматы, 1998г.
Ержанов М.С., Ержанова А.М. Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.) Алматы, 2003. Аудиторская фирма «Ержанова и К».
Тайгашынова К.Т. «Логистикалық шығындар есебі» Алматы, Экономика. 2006
2004-2007 жылғы кезеңдік басылымдар:
Налогоплательщик
Бизнес-класс
Бухгалтерский учет и аудит
4. Бухгалтер бюллетені
Достарыңызбен бөлісу: |