Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы


-кесте – Әріп тіркесі, диакритикалық таңба және дәйекше



жүктеу 1,76 Mb.
Pdf просмотр
бет200/236
Дата03.10.2022
өлшемі1,76 Mb.
#39472
1   ...   196   197   198   199   200   201   202   203   ...   236
8e10fd01cc60087f7a7a338573861826 (1)

9-кесте – Әріп тіркесі, диакритикалық таңба және дәйекше
арқылы жазылған сөздердің жазу үнемділігін салыстыру
айтылуы
к
˘˚
үмән
`k’үwә
тсифр
әбд’үwәлій
жазылуы
күмән
Куә
цифр
әбдуәли
әріп тіркесі
кjumjan
Kuewae
tsifr
aebluewaeliy
диакритика
kьmдn
Kьuд
љifr
дbduдlп
дәйекше
‘kuman
‘kua
cifr
‘abduali
Сонда ең үнемді жазу дәйекше арқылы жазу болып шығады.
Сонымен, 1992-2013жж. Аралығында газет-журнал беттерінде
жарық көрген әліпби мәселесіне арналған мақалаларды шолу
жасап, топтай келе, латын әліпбиін қабылдау бағытындағы
көзқарастардың ішінде, акад. Ә. Қайдардың сөзімен айтсақ,
296
297


қосымша сегіз әріптің қайсысын таңдау және орыс әріптерін
аламыз ба, жоқ па (Қайдаров Ә. Егеменді елге ұлттық жазу
қажет //ҒА Хабарлары 1992. №3. Тіл. Әд. Сериясы) деген сауал
өзекті, шешуі қиын мәселе тудырып отырғанын көреміз.
Қазақ тілі дыбыстық жүйесінде 28 фонема: 9 дауысты 
(а,
ә,
ы, і, о, ө, ұ, ү, е), 
19
 
дауыссыз
 (т, д, н, п, б, м, с, ш, з, ж, л, ң, р, к,
қ) 
бар.
 
Бұлардың
 
13-і
 (a, b, d, e, l, m, n, o, p, r, s, t, z) 
ағылшын-
латын әліпби құрамына сәйкес келеді.
Ф, в, х, ч, щ, ц, h дыбыстарына әріп арнала А?
Жалпы, әліпби ауыстыру мәселесі бір жағынан, жазудың тілге
тигізетін әсері болғандықтан, орыс тілі билігінен қашу
мақсатында көтерілгені белгілі. Ендеше қазақ тілі дыбыстық
құрамына тән емес, бөгде тіл фонемаларын сол тілден ауысқан
термин сөздерді жазу, яғни емленің цитаталық принципі үшін ғана
әліпби құрамына алу дұрыс еместігі айқын. Алайда біз тілдің даму
диалектісін естен шығармауымыз керек сияқты. Тілдің ды-быс
жүйесінде 

жүктеу 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   196   197   198   199   200   201   202   203   ...   236




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау