Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



жүктеу 1,76 Mb.
Pdf просмотр
бет180/236
Дата03.10.2022
өлшемі1,76 Mb.
#39472
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   236
8e10fd01cc60087f7a7a338573861826 (1)

Алғашқы емле сөздігі.
Осы әліпби жобасының негізінде
1941ж. С. Аманжолов, С. Баишев, Ғ. Бұзырбаев, С. Кеңесбаев,
Н. Сауранбаевтардың ұжымдық авторлығымен алғашқы емле
сөздігі жарық көреді. Онда мынадай өзгешеліктер болды: а) 
ы,
і 
әріптері түсірілді:
 
жыйлыс,
 
құрлыс,
 
бұйрық,
 
ұрлық,
 
топрақ,
жапрақ, көкрек, ә) ж
алқы есімдерде
 
[йы]
 
тіркесі үшін
и
(
Баир,
Раис
),
 
жалпы есімдерде
йы
жазылды:
айыл, кейін
,
 
б)
 
кір-ме
сөздерде
я
әрпінің алдынан
и
(
пияла,
пияз,
зияш
), ал қазақ
сөздерінде
ы
жазылады:
қыялы,
сыяқты,
тыянақты,
в)
йы,
йі
-ға
аяқталған сөзге көсемшенің 
й
жұрнағы қосылса, 
и
әрпі жазыла-
ды (
байыйды
емес, 
баиды)
.
Сөздікке а) жер-су аттары б) біріккен, қысқарған, кірме сөздер
в) терминдер г) кісі есімдері д) жазылуы қиын сөздер кірді.
Қазіргі орфограммадан өзгеше мына сөздер біріктіріліп жа-
зылды:
Алааяқ,
алакөлеңке,
антатқан,
антұрған,
асықжілік,
ататек, атсалысу, атшаптырым, атышулы, атқора,
ауажайы-лу, ауылшаруашылық, ахрет, ахуал, ашішек, аяқкиім,
аяқтұзақ, бақайқулық, бейнетхор, бейпілауыз, белкүрек,
белорақ, боссөз, бытра, бытраңқы, біркүні, бірнәрсе,
бұрнағыкүн, дарқан, дастарқан, диқан, емізік (еміздік емес),
етбетінен (етпетінен), жалахор, жандік, жапрақ (жапырақ
емес), жетіата, жый-лыс (жиналыс), жыйырма, кеңпейіл,
күретамыр, көжеқатық, көзбайлау, махлұқ, мағна, мұраб,
мұқыят, мұғаллім, нахақ, суд (сот емес), тәбиғат, тәбиғи,
хажет, хата, хатер, хауіп, хиял, хиянат, хұдды, хұрмет,
ішкиім, қаблет, ғібрат, ұйқтау, өкмет.
Жалпы, 1938ж., 1939ж., 1940ж. ұсынылған әліпби жобаларын-
да қосар [u] дыбысын бір таңбамен беру ұсынылып, ол қолдау
тапқанмен, 
u
әрпінің емлесі айқындалып, шешіле қоймаған еді.
274
275


Мысалы, М.Балақаев 1940 ж. орфографияда тек 4 параграфта “что
и пишется во всех словах как мягкий гласный, в других слу-чаях
(13 параграф) – буква 

жүктеу 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   236




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау