Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

и  дыбысына екі таңба алу. А.Байтұрсынұлы әліпбиінде < қ>

жүктеу 1,76 Mb. Pdf просмотр бет 128/236 Дата 03.10.2022 өлшемі 1,76 Mb. #39472

и  дыбысына екі таңба алу. А.Байтұрсынұлы әліпбиінде < қ>, < ғ>, < к>, < г> фонемаларының арнайы таңбалары бар. Ғалым әріптердің жазылуы туралы: “ қ , ғ әрдайым жуан айтылады, жіңішке айтуға көнбейді. < к> һәм < г> дәйім жіңішке айтылады, жуан айтуға келмейді.  қ мен  ғ жазылған сөздердің алдында дәйекші қойылмайды, оны қойғанмен бұл хәріптер жіңішке айтылмай- ды.  к мен  г алдында дәйекші қойылмайды, оны қоймаса да ай- тылатын болған соң” деп нақтылаған. Төте жазу орфографиясының бір өзгешелігі < ш > орнына ч әрпінің қолданылуы. Оның себебін А.Байтұрсынұлы былай аша-ды: “<ш> дыбысы дан гөрі <ж>-ға жақын, олай болғанда ш әріпінің түрі де   (ж-ға)   жақын болғаны ұнамдырақ көрінеді.   Осы айтылған оймен қазақ тілінде /ш/ хәрпі алынбай /ч/ хар-пі алынды. Мұны алғаннан кемшілік аз, ұнамы көп. Мысалы, екінші, үшінші, бесінші һәм басқа сондай   / ш / келетін сөздерді екінчі, үшінчі, бесінчі деп жазсақ, бастапқылары ұнамдырақ   көрінеді. Себебі, менің ойымша, мынау боларға: ш араб тілінде с -ға жақын дыбыс боларға керек,   сондықтан басқа түркі тілін-де біздің с орнына жұмсалады. Мысалы, бас-баш, тас-таш, қас-қаш деген сөздерде”.   Сонда ғалымның ойынша,   араб тілі   мен қазақ тіліндегі  жүктеу 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз