|
 Жоспар: Құрама есептерді шығаруға үйрету 2
|
| Дата | 06.12.2022 | | өлшемі | 20,7 Kb. | | #40483 |
| Æîñïàð ??ðàìà åñåïòåðä³ øû?àðó?à ?éðåòó 2
Құрама есеппен жұмыс
Жоспар:
1.Құрама есептерді шығаруға үйрету 2. Мәліметтері жеткіліксіз жай есептер
Құрама есеп, бір есептердің ізделінді шамалары екінші есептердің берілген шамалары болатындай байланыстағы бірқатар жай есептерден тұрады. Құрама есепті шығару, оны бірнеше жай есептерге жіктеу және ретімен оларды шығару болып табылады. Сонымен, құрама есепті шығару үшін берілген шамалар мен ізделінді шамалар арасындағы бірқатар байланыстар- ды анықтау керек, соған сәйкес арифметикалық амалдарды таңдап алуға, содан кейін шығаруға болады.
Мысал ретінде мына есепті қарастырамыз:
"Мектепте 8 қыз бала кезекші болды, ал балалардың одан 2-уi артық. Мектепте қанша бала кезекші болды?"
Бұл есеп екі жай есептен тұрады:
1. Мектепте 8 қыз бала кезекші болған, ал кезекші болған ұл балалардың одан 2-уi артық. Мектепте қанша ұл бала кезекші болған?
2. Мектептe 8 қыз бала, 10 ұл бала кезекші болған. Мектепте барлығы қанша бала кезекші болған?
Бірінші есепте ізделінді болған сан (ұлдар саны) екінші есепте берілген шама (10 ұл бала) болғанын көріп отырмыз. Бұл есептерді ретімен шығару құрама есепті шығару болып табылады:
8+ 2= 10; 2) 8+ 10 = 18.
Құрама есептің шешуін де жай есептің шешуімен салыстырғанда айтарлықтай бір жаңалық пайда болды: мұнда бір емес, бірнеше байланыс тағайындалған, осы байланысқа сәйкес арифметикалық амалдар таңдап алынады. Сондықтан балаларды құрама есептермен таныстыру, сондай-ақ құрама есептерді шығару дағдысын қалыптастыру үшін арнайы жұмыс жүргізеді.
Құрама есептерді шығаруға үйрету
Тақырыптың міндеттері:
1) Кұрама есептердің жай есептерден құралатынын;
2) Ақтық белгісізді табу үшін аралық белгісізді табу қажеттirін меңгерту.
Құрама есеп дегеніміз - екі не одан да көп амал арқылы шығарылатын есеп. Құрама есепті шығару үшін оны жай есептерге жіктеу керек. Осы мақсатпен дайындық жұмысында мынадай жаттығулар қарастыру қажет.
Дайындық жұмыс:
Мәліметтері жеткіліксіз жай есептер:
Мысалы:
а)Сыныпта бірнеше қыз балалар және 4 ер бала бар. Сыныпта барлығы неше оқушы бар?
б) Аулада үйрек пен қаздар жайылып жүр. Аулада барлығы неше құс жайылып жүр?
2) Мәліметтері артық жай есептер:
Мысалы:
a) Самат 10 дәптер, ал Қанат одан 4 дәптер артық сатып алды. Жанат 5 дәптер сатып алды. Қанат неше дәптер сатып алды?
б) Шалғында 4 қоян, 5 ақтиын секіpіп ойнап жүр, оларға тағы да 2 қоян келіп қосылды. Шалғында барлығы неше қоян ойнап жүр?
3/1-ші есептің сұрағына жауап бергенде шыққан сан 2-шi еcептің берілген мәліметтерінің бірі болатын жай есептер жұбын шығару:
Мысалы:
a) Қыз баланың 3 үй қояны бар, ал ұл балада одан 2-і артық. Ұл баланың қояны қанша?
б) Қыз балада 3 үй қояны, ер балада 5 үй қояны бар. Балаларда барлығы қанша қоян бар?
Мұғалім, мұндай екі есепті бір есеппен алмастыруға болады дейді. "Қыз балада 3 үй қояны, ал ер балада одан 2-уі артық. Балаларда барлығы қанша қоян бар?"
4) Берілген шартқа сұрақ қою.
Шыршаны безендіру үшін оқушылар 10 қызыл жалау және 8 көк жалау қиып алды.
Таныстыру үшін тәжірибе көрсетіп отырғандай, үш санды қамтитын құрама есепті шығарудан бастаған дұрыс.
Мұғалім есептің берілгенін оқиды. "Мамасы алма ағашынан әуелі 5 алма, кейін 3 алма үзіп алды, ол 6 алманы балаларына берді. Өзінде қанша алма қалды.
Талдау:
Есепте не белгілі? /Мамасы әуелі 5 кейін 3 алма үзіп алғаны/ Тағы не белгілі? /6 алманы балаларына бергені?/ Нені білу керек? /Мамасында қанша алма қалғандығын/. Есептің қысқаша белгілеуін жазайық. Ол үшін есептің мазмұнындағы негізгі сөздерді қарайық.
Есептің берілгеніндегі негізгі сөздер.
Үзіп алғаны -
Бергені -
Қалғаны -
Тақтаға жазу, сұрау арқылы негізгі сөздерді толтыру.
Сонымен мамасы неше алма үзіп алды? (5 және 3)
Yзіп алғаны - 5 және 3
Бергені - 6
Қалғаны - ?
Нешеуiн балаларына берді (6) қалғаны белгілі ме? Жок. Белricізді немен белгілейміз? Сұрақ белгісімен.
Есeптi иллюстрациялау. Ол үшін алма ағашының суретін, 8 алманың суретін және себетті қолдану керек.
Тақтаға бір оқушы шығып ағаштан алмаларды үзіп (8) себетке салады. Әуелі 5 және 3 алманы, содан кейін 6 алманы алып балаларға береді. Қалған алма жабық тұрады, оларды әзірге санауға болмайды. Мамасында қанша алма қалғанын бірден білуге бола ма? (болмайды) Неліктен? (Барлығы қанша алма үзіп алғанын білмейміз? Оны табуға бола ма? (Болады) қандай амал қолданамыз? (қосу)
Қысқаша белгілеудің тұсына жазуға болады.
Үзіп алғаны 5 және 3 5 + 3
Бергені - 6 (5 + 3) - 6
Қалғаны - ?
Енді есептің сұрағына жауап беруге бола ма? (Болады). Қандай амал қолданамыз? (Азайту)
Тақтаға жазу (5 + 3) - 6= 2
Тексеру:
1) Себетте қалған алманы санау.
2) Болжау, үзіп алғаннан қалғаны аз бола ма, әлде көп бола ма?
3)Кері ecеп құрастыруға, мысалы: мамасы алма ағашынан aуелі 5, кейін 3 алма үзіп алды, бірнеше алманы балаларына бергеннен кейін мамасында 2 алма қалды. Мамасы балаларына неше алма берді? т.с.c
(5 + 3) – 2= 6
Есептің жауабын сұрағына байланысты жазу керек. 2-3 сабақтан кейін шартында 2 саны бар құрама есептермен таныстыруға болады. Мысалы: "Саматта 10 кітап бар, ал Жанатта одан 3 кітап артық. Балаларда барлығы неше кітап бар?"
Дайындық жүмысында жай есеп қарастыру керек.
Саматта 10 кітап бар, ал Жанатта одан 3 кітап артық. Жанатта қанша кітап бар?
Самат - 10
|
С амат – 10
?
|
Жанат - ? 3 а
|
Жанат - ? 3
|
Шешуі:
|
Шешуі:
|
10+3=13
|
1/10+3=13
|
|
2/10+13=23
|
Құрама есептермен таныстырған кезде балалардың жай және құрама есептерді ажырата білетіндей дәрежеге жетуі өте манызды. Осы мақсатпен құрама есепті жай есеппен қарама-қарсы қоя отырып, жүйе енгізуге болады,
мұнда әрдайым олардың біреуі неге бір амалмен, екіншісі неге екі амалмен шығарылатынын анықтап отыру керек. Сондай-ақ шығармашылық сипаттары жаттығуларды ұсынған пайдалы. Бұл жай есепті, құрама есепке және керісінше түрлендіру болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
