Нейродегенеративті зақымдардың салдары
Нейрондардың өлуінің салдарын екі ауру мысалында қарастырамыз – Паркинсон және Альцгеймер.
Паркинсон ауруы кезінде дамиды:
Аяқ-қолдың дірілдеуі (треморы).
Қозғалыс баяулығы.
Координация мен тепе-теңдіктің бұзылуы.
Дефекация мен зәр шығаруды бақылаудың бұзылуы.
Альцгеймер ауруы кезінде дамиды:
Жадтың бұзылуы және жоғалуы, алдымен қысқа мерзімді, содан кейін ұзақ мерзімді.
Бағдарлаудың бұзылуы.
Сөйлеудің бұзылуы, сөйлеу дағдысының жоғалуы, қарым-қатынас қиындықтары.
Бұлшықет массасының жоғалуы және қозғалу қабілетінің нашарлауы
Жүйке жүйесі аурулары айлап, жылдап ұзаққа созылады.Соның әсерінен жүрек-қан тамыр, тыныс алу, ас қорыту, зат алмасу мүшелері зардап шегеді. Кейде,науқастың еңсесін көтеріп қайта ортаға қосуға мүмкіндік болмаса, ондай адамдар мүгедек болып, жұмыс істеуге жарамай қалады. Жүйке жүйесі ауруының қандай түрі болса да басқа емдеу әдістерімен қатар дене тәрбиесі де кеңінен қолданылады. Оның тигізетін пайдасы нейрогумаралды механизм арқылы іске асырылады. Берілген жаттығулар, бүкіл организмнің қайтарған жауабы іспетті көңіл-күйін көтеріп, қимылқозғалысты реттейді. Емдік гимнастиканың әсерінен жүйке талшықтарының өткізгіштік қабілеті артып, денеде жаңадан шартты рефлекс қалыптасады. Емдік гимнастиканың трофикалық қасиеті денедегі қан мен лимфа айналымын жақсартып, тіндерді қоректендіріп, терідегі сызат алган, жара болған жердің тез жазылуына, жүйке талшықтарының қалпына келуіне,тіндердің тез жетілуіне мейлінше ықпал жасайды. Аурудың жазылуы осы жаттығуларға сенуіне және оны күнделікті мүлтіксіз орындауына тікелей байланысты болып келеді.
Емдік гимнастиканың негізгі мақсаты:
1. Аурудың жалпы жай-күйін, ой-өрісін өсіру; 2.Жүрек-тамыр, тыныс алу, ас қорыту мүшелерінің қызметін арттыру; 3.Буындардың қимыл-қозғалысын арттырып, контрактурадан (қатып қалу) алдын алу. Зақымданған жердің бұлшықетін жетілдіру; 4. Зат алмасуын арттырып, жара болған, ойылған жерлерді тез жетілдіру; 5.Компенсациялық әрекетті (орнына қолдану) кеңінен пайдалану; 6. Науқастың өзіне сенімділігін арттырып, жүруге ынталандыру және өз бетінше қимыл-қозғалыс жасауға дағдыландыру.
Осы мақсаттың бәрін іске асыру үшін, емдік гимнастиканы ертеңгі гигиеналық гимнастика ретінде, өз бетінше орындалатын сабақ түрінде, мөлшермен жүру, жүзу, механотерапия, еңбекке баулу және массаж түрінде қолдануға болады. Сонымен қатар паралич болған аяқ-қолды күні бойы әр түрлі бағытта жатқызып қояды (астына жастық салып көтеріп, оңға-солға бұрып, төмен түсіріп т. б.). Сонда буынның құрысып қалуынан сақтайды. Кейде арнайы қалыпқа, тақтаға, тор сымға қолды не аяқты салып таңып қояды. Ол өз салмағымен бос бұлшық еттердің одан әрі созылып кетуіне жол бермейді. Осындай қалыпқа салу күніне бірнеше рет қайталанып, 20—25 минуттан — 3—4 сағатқа дейін созылады.
Достарыңызбен бөлісу: |