ОӘК төрағасы____________________ З.Е.Жұмабаева

ОӘК төрағасы____________________ З.Е.Жұмабаева

Докторантура және магистратура деканы _______ Ю.А.Леньков.

«____»_________20 ж.

ҒД директоры _____________ А.Ф.Елмұратова «____»____________20 ж

«_____»______________20 ж. №____хаттама.

- Абай өлеңдерінің барлық жанрын саралау;

- поэмаларының көркемдік-идеялық табиғатын ашу;

- қара сөздерінің тақырыптық, тәрбиелік мәнін түсіну

- ақын өлеңдерінің көркемдік ерекшелігін талдау;

- поэмаларының образдар жүйесін талдау;

- ақынның аудармашылық өнерін талдау;

- қара сөздерінің идеясын аша білу бойынша практикалық машықтарды иемденуі қажет.
2 Пререквизиттер

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар қажет: ХІХ ғ. қазақ әдебиеті, әдебиет теориясы, әлем әдебиеті, қазақ әдебиетінің тарихы, халық ауыз әдебиеті, орыс әдебиетінің тарихы.

Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар келесі пәндерді меңгеруі үшін қажет: ХІХ ғ. қазақ әдебиеті, әдебиет теориясы, әлем әдебиеті.

4.2 Пәннің тақырыптарының мазмұны

Абай – ойшыл, философ ақын. Абай өмірі мен шығармашылығы

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [3]

2-тақырып. Абай заманындағы саяси-әлеуметтік жағдай.

Абай шығармаларындағы қазақ қауымының әлеуметтік бейнесі. «Қалың елім, қазағым,қайран жұртым», «Қартайдық, қайғы ойладық, ұйқы сергек», «Қартайдық, қайрат қайтты, ұлғайды арман», «Байлар жүр баққан малын қорғалатып», «Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да». «Сабырсыз, арсыз, еріншек», «Адасқанның алды жөн, арты соқпақ» өлеңдеріндегі жаңа тәртіп зардаптары.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [4]

3-тақырып. Ақынның жастар тәрбиесіне арналған «Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат», «Бір дәурен кемді күнге бозбалалық» атты өлеңдері.

«Әсемпаз болма әрнеге», «Жастықтың оты жалындап», «Жастықтың оты, қайдасың», «Жүректе қайрат болмаса», «Қуанбаңдар жастыққа» өлеңдеріндегі тәрбие мәселесі. Жастарды жағымсыз қылық пен жаман мінездерден бездіретін «Біреуден біреу артылса», «Жас өспірім замандас қапа қылды», « Заман ақыр жастары» өлеңдері. Абайдың ағартушылық қызметі. «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Ғылым таппай мақтанба» өлеңдерін талдау. «Интернатта оқып жүр», « Ата-анаға көз қуаныш», «Тайға міндік», «Білімдіден шыққан сөз», «Көзінен басқа ойы жоқ» өлеңдерінде оқудың мақсаты туралы

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [4]

4-тақырып. Абайдың табиғат лирикасы: «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», «Қыс». «Қараша, желтоқсанмен сол бір-екі ай» өлеңіндегі ауыл тіршілігінің «Абай жолындағы» көрініске ұқсастығы.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [3], [4]

«Көзімнің қарасы», «Айттым сәлем, қаламқас», «Қиыстырып мақтайсыз» өлеңдерінде сезім тазалығының суреттелуі. «Қор болды жаным», «Мен сәлем жазамын», «Жарқ етпес қара көңілім не қылса да» өлеңдеріндегі Абай әкелген жаңалық.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [3], [4]

6-тақырып. Абайдың эстетикалық көзқарастары.

Ұлттық поэзиядағы көркемдік табиғатын Абайдың түсіндіруі. «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы» атты өлеңінің мәні. «Біреудің кісісі өлсе - қаралы ол», «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін» өлеңдерін талдау.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [5]

7-тақырып. Абайдың философиялық өлеңдері.

«Сағаттың шықылдағы емес ермек», «Нұрлы аспанға тырысып өскенсің сен», «Көк тұман алдыңдағы келер заман». Ақынның жүрек тақырыбына арналған өлеңдері. Алла, дін тақырыбына жазылған өлеңдері. Абайдың діншілдігі жөнінде М. Әуезовтің пікірі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [4]

8-тақырып. Абай поэмалары.

Абайдың «Ескендір», «Масғұт», «Әзімнің әңгімесі» поэмалары. Ақылбай мен Мағауия дастандары.

Ұсынылатын әдебиет: [2], [3], [4]

9-тақырып. Абай аудармалары.

Абайдың А. С. Пушкиннен аударғаны. Абайдың М.Ю. Лермонтовтан аударғаны. Абайдың М.Е. Крыловтан аударғандары.

Ұсынылатын әдебиет: [2], [4]

10-тақырып. Абай қара сөздерінің жанры мен көркемдік ерекшеліктері.

Бұл жөнінде М. Әуезовтің пікірі. Абай сөздерінің дүниежүзілік әдебиеттегі осы сарындас туындылармен ұқсастығы: француз моралистері Ларошфуко, Лабрюйер, Паскаль; неміс ойшылы Шопенгауер шығармаларымен салыстыру. Қара сөздің ең көлемдісі – 38-сөз.

Ұсынылатын әдебиет: [2], [5], [4]

11-тақырып. Абай мұрасы жөнінде Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов еңбектері.

Абай және Алаш қозғалысы. Кеңестік дәуірде Абай шығармашылығы жөнінде орын алған теріс көзқарастар. 20-30 жж. Абай мұрасы жөнінде өрістеген айтыс. Абайтану ілімінің қалыптасуы.

Ұсынылатын әдебиет: [2], [6]

4.3 Практикалық сабақтардың мазмұны мен тізімі

1-тақырып. Абай заманындағы саяси-әлеуметтік жағдай.

Абай шығармаларындағы қазақ қауымының әлеуметтік бейнесі. «Қалың елім, қазағым,қайран жұртым», «Қартайдық, қайғы ойладық, ұйқы сергек», «Қартайдық, қайрат қайтты, ұлғайды арман», «Байлар жүр баққан малын қорғалатып», «Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да». «Сабырсыз, арсыз, еріншек», «Адасқанның алды жөн, арты соқпақ» өлеңдеріндегі жаңа тәртіп зардаптары.

Абай өмірі мен шығармашылығы Абай – ойшыл, философ ақын.

«Әсемпаз болма әрнеге», «Жастықтың оты жалындап», «Жастықтың оты, қайдасың», «Жүректе қайрат болмаса», «Қуанбаңдар жастыққа» өлеңдеріндегі тәрбие мәселесі. Жастарды жағымсыз қылық пен жаман мінездерден бездіретін «Біреуден біреу артылса», «Жас өспірім замандас қапа қылды», « Заман ақыр жастары» өлеңдері. Абайдың ағартушылық қызметі. «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Ғылым таппай мақтанба» өлеңдерін талдау. «Интернатта оқып жүр», « Ата-анаға көз қуаныш», «Тайға міндік», «Білімдіден шыққан сөз», «Көзінен басқа ойы жоқ» өлеңдерінде оқудың мақсаты туралы

«Қараша, желтоқсанмен сол бір-екі ай» өлеңіндегі ауыл тіршілігінің «Абай жолындағы» көрініске ұқсастығы.

«Көзімнің қарасы», «Айттым сәлем, қаламқас», «Қиыстырып мақтайсыз» өлеңдерінде сезім тазалығының суреттелуі. «Қор болды жаным», «Мен сәлем жазамын», «Жарқ етпес қара көңілім не қылса да» өлеңдеріндегі Абай әкелген жаңалық.

Ұлттық поэзиядағы көркемдік табиғатын Абайдың түсіндіруі. «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы» атты өлеңінің мәні. «Біреудің кісісі өлсе - қаралы ол», «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін» өлеңдерін талдау.

«Сағаттың шықылдағы емес ермек», «Нұрлы аспанға тырысып өскенсің сен», «Көк тұман алдыңдағы келер заман». Ақынның жүрек тақырыбына арналған өлеңдері. Алла, дін тақырыбына жазылған өлеңдері. Абайдың діншілдігі жөнінде М. Әуезовтің пікірі.

Абайдың «Ескендір», «Масғұт», «Әзімнің әңгімесі» поэмалары. Ақылбай мен Мағауия дастандары.

Абайдың А. С. Пушкиннен аударғаны. Абайдың М.Ю. Лермонтовтан аударғаны. Абайдың М.Е. Крыловтан аударғандары.

Бұл жөнінде М. Әуезовтің пікірі. Абай сөздерінің дүниежүзілік әдебиеттегі осы сарындас туындылармен ұқсастығы: француз моралистері Ларошфуко, Лабрюйер, Паскаль; неміс ойшылы Шопенгауер шығармаларымен салыстыру. Қара сөздің ең көлемдісі – 38-сөз.

Абай мұрасы жөнінде Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов еңбектері. Абай және Алаш қозғалысы. Кеңестік дәуірде Абай шығармашылығы жөнінде орын алған теріс көзқарастар. 20-30 жж. Абай мұрасы жөнінде өрістеген айтыс. Абайтану ілімінің қалыптасуы.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 66-79 бет, [2], 115-147 беттер, [4] 1-120 беттер.

2. Абайдың сөз өрнегі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-60 беттер; [3], 1-35 беттер.

3. Қазіргі абайтанудың өзекті мәселелері.

Ұсынылатын әдебиет: [2], 221-235 беттер; [1], 55-79 беттер.

4. Абайдың өнерге көзқарасы.

Ұсынылатын әдебиет: [3], 1-20 бет.

5. Абайдың мұрагерлері.

Ұсынылатын әдебиет: [2], 1-26 бет, [4], 1-55 беттер, [6] 45-75 беттер.

6. Абайдың ақындық мектебі.

Ұсынылатын әдебиет: [2], 1-78 бет, [5], 1-55 беттер, [4] 85-96 беттер.

7. Абай шығармаларының тілі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 66-76 бет, [2], 5-15 беттер, [4] 36-79 беттер,

8. Абай шығармаларының көркемдік ерекшеліктері.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 69-77 бет, [2], 25-39 беттер, [6] 49-100 беттер.

9. Абай шығармашылығының зерттелуі.

Ұсынылатын әдебиет: [2], 119-217 бет, [4], 1-53 беттер, [6] 15-58 беттер.

10. Фольклор және Абай.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 25-89 бет, [4], 25-69 беттер, [6] 29-78 беттер.

1. 
   Мәшһүр-Жүсіп Қ.П. Қазақ лирикасындағы стиль және бейнелілік. монография: - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2007.-442 б.
   
2. 
   Абай энциклопедиясы. – Алматы. Атамұра, 2005.-720 б.
   

3. 
   Абай (Ибраһим Құнанбаев). Өлең - сөздің патшасы. - Алматы: Дәуір, 2006.-566 б.
   
4. 
   Абай. Өлеңдер, поэмалар, аудармалар мен қара сөздер. - Алматы: Жібек жолы, 2005.- 488 б.
   
5. 
   Абай. Қара сөз = Книга слов. - Семей: МКА, 2007.- 368 б.
   
6. 
   Абай. Нақыл сөздер. - Алматы: Көшпенділер, 2007.- 160 б.
   

Мамандықтың (тардың) жұмыс оқу жоспарынан көшірме

ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

Кафедра меңгерушісі ______ Жүсіпов Н.Қ. 20__ж. «___» ________