«Табысты инвестор» атты журналымыздың оқырмандарымен қайта қауышып тұрғаныма
қуаныштымын!
Соңғы рет басылым беттерінде кездескенімізге 3 ай болыпты. Осы уақыттың ішінде бізде
көптеген жаңа оқиғалар мен жақсы жаңалықтар болды. Бұл туралы Сіздерге осы журнал-
дың шығарылымында айтатын боламыз. Әдеттегідей, қаржылық әлемдегі пайдалы ақпарат
пен табыс көзін жоғарылату жолдары туралы сөз қозғаймыз.
Көп адамдар инвестиция жайлы арнайы басылымдарды оқымайды, алайда осы жерде
бәріне қажетті ақпарат жинақталады. Бәріміз де ақшамен жұмыс істейміз және күнделікті
ақшаны құртамыз ба, не оларды пайызымен қайтарамыз ба деген мәселені қозғаймыз.
Біздің мақсатымыз – Сіздерді екінші түріне үйрету. Сауатты инвестициялау – бұл қаржы
жетіспеушілігі туралы мәселені мүлде ұмыту деген сөз.
Бұл журналда жинақталған мақалалар, сіздің қаржы туралы біліміңізді жаңарту мен
толықтыруға сөзсіз көмектеседі. Біздің кеңесімізді тыңдаған L-Capital компаниясының
жүздеген, тіпті мыңдаған клиенттері бүгінде өз армандарын шындыққа айналдырған. Сізде
осындай жетістікке қол жеткізсеңіз, біз әрине қуанышты болар едік.
Құрметпен және серіктестік үшін қашанда дайын
«L-Capital» компаниялар тобының басшысы
Серик Иманбеков.
ӨЗ БИЗНЕСІҢІЗ ҮШІН
ҚАРЖЫЛАНДЫРУ
ІЗДЕП ЖҮРСІЗ БЕ?
инвестициялау,
активтерді басқару,
консалтинг
Нақты шешімдер!
Сізге керемет ой келді, бірақ оны
іске асыру үшін қалай ақша
жинауды білмей жүрсіз бе?
немесе Сіздің дамудың жаңа кезіңіне
шығу үшін инвестицияны қажет
етегін бизнесіңіз болса
ЕНДЕШЕ БІЗДІҢ САРАПШЫЛАРЫМЫЗ ДАМУДЫҢ ӘР КЕЗЕҢІНЕ
ИНВЕСТИЦИЯ САЛУ ҮШІН СІЗДІҢ БИЗНЕС-ЖОСПАРЫҢЫЗДЫ
ҚАРАСТЫРАДЫ НЕМЕСЕ СІЗДЕРГЕ КЕҢЕС БЕРІП, КӨМЕКТЕСЕДІ
ХАБАРЛАСЫҢЫЗДАР, КЕЛІҢІЗДЕР: СЕРІКТЕСТІК ЖАСАУ ҮШІН БІЗДІҢ ЕСІГІМІЗ ӘРДАЙЫМ АШЫҚ!
Алматы, 050012
Амангелді к-сі, 59 А
“Шартас” бизнес орталығы, 5
тел.:+7(727) 3 77777 5, 346 98 58
3
Ал егер компания көпшілікке танылмаған, акциялары биржада
сатылмайтын болса ше? Мұндай кезде үйлестікті қалай өткіземіз
және қалай дұрыс салыстыру жасаймыз, қызығушылық танытқан
тараптардың үлесін қалай санаймыз? Инвестор мен кәсіпкер бір
компанияны неге әртүрлі бағалайды?
Компания бағасы қашанда нақты және субъективті болмайды,
бірақ, нақты тәжірибені есепке ала отырып, түрлі жағдайларда,
компания дамуының түрлі сатыларында қолданылатын көптеген
тәсілдер бар.
Барлық кезде де бизнес құнын бағалау
мәселесі өзекті болған. Бағалауды жүргізудің
жиі орын алатын себептері – ол фирманың
сатып алу-сату келісімдері, қосылуы мен
жойылуы, сақтандыру, инвестициялық жоба
жасау, кәсіпорынның жойылуы және т.б.
Түзету енгізілген теңгерімді құн тәсілі
(кәсіпорынның
таза активтерінің тәсілі) кәсіпорынның барлық сатыларына түзету
енгізу мен сараптама жасау тәсілі арқылы жүзеге асырылады,
содан соң барлық активтердің құны жинақталып, ұзақ уақытты
және ағымдағы борыштарға қатысты пассив балансының түзету
енгізілген сатылары алынып тасталынады.
Қалпына келтіру құны
-бұл негізгі қаржылардың қалпына келу
құны, яғни оларды белгілі бір күнге дейін алу. Әдетте негізгі әрекет етуші
төрт тәсілді қолданады:
а) индекстік тәсіл,
б) салыстырмалы тәсіл,
в) ірі элементтер бойынша шығындарды есепке алу тәсілі,
г) сандық талдау.
Тәсілдер бағалауды өткізу мақсатына қарай таңдалады.
Сонымен қатар
орнын басу құны тәсілі
де қолда-
нылады, бұл кәсіпорын мүлігінің құрамына кіретін, барлық ұқсас
активтердің бірігуіне қажетті, шығындар құнын анықтауға негіздел-
ген тұтас мүліктік кешен активтерінің құнының бағасын анықта-
уды білдіреді. Сондай-ақ әр актив түрінің (жоба жұмыстарының,
материалдардың, еңбекақысына кеткен шығындар және т.б. құны)
құрылуына, алынуына және орнатылуына байланысты шығынның
барлық түрлері есептеледі.
Тарату құны тәсілі
— толық мүліктік кешен ретінде оны
тарату кезіндегі кәсіпорын активтерін бағалау. Активтерді бұлай
бағалау кәсіпорын жеке шаруашылық субъект (мысалы, банкротқа
отырғанда, құлдырағанда және т.б.) ретінде өз қызметін тоқтатқан
кезде өткізіледі. Ол өзі сатылып кетуі мүмкін ең төменгі нарықтық
бағаны көрсетеді. Бұл шаруашылық субъекттің таралуы, әдетте,
жедел түрде мүліктерін сатумен байланысты, ал мұндай жағдай
сатушылардың активтерді жүргізу кезінде сұраныс бағасына емес,
орта нарықтық бағаларға сүйенулеріне мәжбүрлейді.
Тарату құны тәсілі таратудың үш түрін ерекшелеп көрсетеді: а)
Реттелген тарату, б) Мәжбүрлі тарату, в) Кәсіпорын активтерінің
тоқталуына байланысты тарату.
2.
ТАБЫСТЫ ТӘСІЛ
Бұл актив өндіретін ақша ағымдары құнының таза есебіне теңе-
сетін активтер құны немесе аталған активке ие болу нәтижесіндегі
шығындарды есептеу кезіндегі бағалау тәсілі. Басқаша айтқанда,
актив құны шығынды түрлендіру мүмкіндігіне байланысты.
Бұл тәсілді пайдалану кезінде түрлі әдістер қолданылады:
Таза табысты капиталдандыру тәсілі
– бұл
болашақта күтілетін табыстар құнын таза есептеу жолымен бизнес
бағасының немесе қаржылық активтің әрекет етуі. Аталған құн
(бөлінген) капиталдандыру төлеміне болашақ табыстардың күтілетін
құнына қатысты анықталады. Мұндай тәсіл баға нысаны (кәсіпорын,
жылжымайтын мүлік және т.б.) ұзақ уақыт бойы табыстың шамамен
бірдей көлемін алып тұратын кезде (немесе оның өсу қарқыны
тұрақты болған жағдайда) тиімді болып саналады.
Дивидендтерді капиталдандыру тәсілі.
Бұл тәсілдің түйіні осы саладағы салыстырылған компанияларлар-
да және бағаланып отырған компанияның құнын анықтау үшін осы
ақпаратты пайдаланудағы дивиденттік серпін туралы нарықтық
ақпаратта жатыр.
Ақша ағысын есептеу тәсілі.
Ақша ағысын
есептеу тәсілінің негізіне кәсіпорынның бүгінгі құны бағаланған
күніндегі болашақ ақша табыстарымен анықталады деген бол-
жамда жатыр.
3.
САЛЫСТЫРМАЛЫ ТӘСІЛ
Бағаланатын нысанның сипаттамаларындағы бағалаушы тапқан
түзетулерді есепке ала отырып, ұқсас нысандардың сату-сатып алу
келісімдері жүргізген нақты баға негізінде, нысанның нарықтық
құнын анықтайтын бағалаудың түрлі әдістеріне ие.
Салалық коэффициенттер тәсілі
фирманы
сату бағасы мен соған сәйкес қаржылық көрсеткіштер арасын-
дағы белгілі бір қатынастарды пайдалануға негізделеді, салалық
коэффициенттер фирманы сату бағасы мен олардың маңызды өн-
дірістік-қаржылық сипаттамаларының статистикалық бақылаулары
негізінде есептейді. Әдетте қоғамдық тамақтану орындары, бөлшек
сауда, қонақ үй бизнесі секілді салаларға қатысты, жеке иелері
басқаратын кіші кәсіпорындар құнын бағалау кезінде қолданылады.
Сатудың салыстырмалы тәсілі
нарықтағы
ұқсас нысандар келісімі және бағаланатын жылжымайтын мүлік-
тің осыған ұқсас нысандармен жақын арада болған келісімдерді
салыстыру туралы ақпараттарға негізделеді. Шындығында бұл
аралық ерекшеліктерді есепке ала отырып, түзетулер енгізгеннен
кейін салыстырмалы нысандарды сатудың жақында орын алған
салыстыру жолымен жылжымайтын мүлік нысанының нарықтағы
бағасын анықтау.
Мультипликаторлар тәсілі
-бұл әдіс салалық ста-
тистика негізінде шығарылған, шамамен есептелген құнды есепке
КОМПАНИЯ
ҚҰНЫНЫҢ
БАҒАСЫН
Осыған байланысты сарапшылар төмендегідей тәсілдерді қолданады:
1.
ШЫҒЫНДЫ ТӘСІЛ
Таза теңгерімдік құн тәсілі
– – активтер құны
туралы ақпарат кәсіпорынның есеп беру бөлімінде көрсетілген
теңгерімге, активтердің бастапқы көрсеткіштеріне, олардың тозуы
мен индекстелінуіне негізделеді.
қалай
шығарамыз
Дулат Аденов,
«L-Capital» АҚ-ның корпора-
тивті қаржылар департаменті
бөлімінің бастығы
4
Табысты ИНВЕСТОР
№2 2018
5
Сарапшы кеңесі
Сарапшы к
ең
есі
