«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»

 «ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»               

Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды  72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы               

Сәуір, 2019 

 

261 

қоймай,  түрлі  қосымша  тапсырмаларды  алып,  интернеттен,  ақпарат  көздерінен  материал  жинайды, 

сабақта  реферат  етіп  жазған  сол  жаңалықтарын  оқып,  қысқаша  ауызша  айтып  қорғайды.  Ол  үшін 

оның  өткен  жылдары  алған  білімдері,  дағды,  шеберліктері  негіз  бола  алады.  Американдық 

психологтардың анықтамасы бойынша өз бетімен жұмысты ұйымдастыру дегеніміз – бұл, өз бетімен 

тани  білу,  өз  бетімен  жаңа  бір  нәрсені  анықтауға  ұмтылу  және  өз  тәжірибесін  терең  түйсіне  білу 

қабілеті.  Ең  бастысы,  жеке  тұлғада  өз  бетімен  жұмыс  істеуге  деген  тұрақты  қажеттілік,  тұрақты 

сұраныс болып, өз ісіне қанағат табу сезімі болуы қажет. 

Ол үшін мұғалім мынадай мақсатты алға қою керек: 

1.  Өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту. 

2.  Оқушыларды өз пікірі бар, дара тұлға етіп тәрбиелеу. 

3.  Біліміне сай келетін бағдарды, мамандықты өзі таңдап алатындай дәрежеге жеткізу.. 

Қазіргі  кезде  егемен  елімізде  білімді  берудің  жаңа  жүйесі  жасалып,  әлемдік  білім  беру 

кеңістігіне  енуге  бағыт  алуда.  Осыған  орай,  соңғы  кезде  оқытудың  әр  түрлі  педагогикалық 

технологиялары жасалып мектеп практикасына енгізілуде. Әрбір мұғалімнің алдында оқушылардың 

үлгерімін  жоғарлату  мақсаты  қойылады.  Бірақ  мұғалімнің  сабақта  таңдаған  жұмыстың  орташа 

ырғағы оқушылардың бірілеріне ыңғайлы, екіншілері үшін жылдам, қалғандарына тіпті баяу болуы 

мүмкін.  Сондықтан  мұғалім  сабақта  жаңа  технологияларды  қолданып,  оқыту  сапасын  арттыруы 

қажет. Әрбір оқыту әдісі оқушылардың өзіндік жұмысын қамтиды. Өзіндік жұмыс  - арнайы бөлінген 

уақыт  ішінде  мұғалімнің  көмегінсіз  орындалатын  жұмыс.  Өзіндік  жұмысты  ұйымдастыруда  мына 

жағдайларды ескеруіміз керек: 

-  Өзіндік жұмыстың мақсаты мен мазмұнын анықтау. 

-  Өзіндік жұмысты ұйымдастыру жоспарын жасау. 

-  Оқушының жұмыстарына бағыт беру. 

Өз  бетіндік  жұмыс-бұл  шығармашылық  жұмыстың  да  бастамасы.  Сол  себепті  де 

оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, олардың өз бетінше жұмысынсыз дамыту мүмкін емес. 

Бастауыш  мектепте  өз  бетімен  жұмысты  тиімді  ұйымдастыруға  жол  ашатын  қолайлы  жағдай-бұл 

оқушылардың  жас  ерекшеліктеріне  сәйкес  өзіндік  ерекшеліктері.  Өйткені  бұл  жастағы  балалардың 

ойлау  қабілеті  жоғары  және  қиялдау,  елестету,  шығармашылық  жұмысқа  талпынысы  басым 

болады.Сол себепті де бұл жұмысты тиімді ұйымдастыра білген мұғалімге оның берер маңызы зор.  

Кіші  мектеп  жасындағы  оқушылардың  тілін  дамытудың   бір  саласы  –  оқу.  3-ші  сыныптарда  оқу 

техникасын  жетілдіруге  көп  көңіл  бөлінеді.  Кіші  мектеп  жасындағы  өз  бетінше  оқуға  үйретудің 

сапалы  болуы  оқушылардың  ойлау  қабілеттері  мен  тілін,  дүниетанымын  дамыту.  Жаратылыстану 

ғылымы  әдістемесінің  іргетасын  қалаған  А.Я.Герд  оқушылардың  өзіндік  жұмысын  ұйымдастыруы 

жайлы:  «Барлық  шынайы  білімді  адамзат  баласы  бақылау,  салыстыру  және  тәжірибе  жасау 

нәтижесінде алған. Тек осындай жолмен сол білім балаларға игі әсерін тигізеді. Оқушылар оқытушы 

басшылығымен бақылау жасап, салыстыру, баяндау, бақылаған құбылыстарды талқылау, қорытынды 

жасау және қарапайым тәжірибелер арқылы оны тексеру іс – әрекеттерін орындай білуі тиіс», - деп 

көрсеткен. 

Қорыта  айтқанда,  қазіргі  таңда  балалардың  озіндік  жұмысын  дамытқанда,  қазіргі  жаңа 

технология  түрлерін  толық  меңгергенде  ғана  жаңа  заманға  лайық  тұлға  бола  алады.  Ғылым  мен 

техниканың  даму  ғасырында  дүниежүзілік  тәжірибе  жаратылыстану  пәнінен  білім  беруге  төмендігі 

тенденсияны бөліп көрсетеді.  

1-ден,  әр  студент  әрбір  теориялық  білімнің  қажет  екенін  түсінуі  және  сәйкес  ізденістер 

жүргізуі;  

2-ден, жоғары сатыда теориялық дайындықты кең түрде деформациялау;  

3-ден, жаратылыстану ғылымдарының қолданбалығын ескерту. 

 

Әдебиеттер: 

1.  Қазақстан республикасы 2011-2020 жылдары білім беруді дамыту бағдарламасы. Астана, 

2011. 

2.  Кемтар  оқушыларға  әлеуметтік,  медициналық,  психологиялық  түзеу  арқылы  қолдау 

көрсету туралы  Қазақстан Республикасының заңы. Астана, 2002 ж. 

3.  Аймағамбетова  Қ.  «Дүниетану  пәнін  оқыту  әдістемесі»,  оқу  құралы,  баспа  «Арман  ПВ», 

Астана, 2015, 216 б. 

 

 

 «ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»               

Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды  72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы               

Сәуір, 2019 

 

262 

Есенаман Шынар 

5В010200-Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі  

Ғылыми жетекшісі п.ғ.д. Қ.А.Аймағамбетова  

 

 

ДҮНИЕТАНУ САБАҒЫНДА ДЕНГЕЙЛЕП ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ ТАНЫМДЫҚ 

БЕЛСЕНДІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ 

 

Аннотация.  В  этой  статье  рассмотрены  научные  и  практические  подходы  к  формированию 

познавательной  активности  учащихся  начальных  классов  на  основе  предмета  «познание  мира»  через 

интегрированное обучение  

Abstract. This article describes the scientific and practical approaches to the formation of cognitive activity of 

primary school students on the basis of the subject "knowledge of the world" through integrated learning 

 

Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаевтың  «Қазақстан  –  2030»  стратегиялық  жолдауында,  1999  жылдың 

маусымында  қабылданған  Қазақстан  Республикасы  «Білім  туралы»  Заңында,  2000  жылдың  30 

қыркүйегінде қабылданған «Білім» мемлекеттік бағдарламасында көрсетілгендей қоғамның экономикалық 

және әлеуметтік жағынан ілгерілеуінің маңызды факторы ретінде білім берудің ұлттық моделін дамыту, 

шығармашыл  тұлға  қалыптастыруға  дағды  алу,  ақыл-ой  қорын  жинау  сияқты  мақсаттарды  көздейді.  Ол 

Қазақстан Республикасы жариялаған білім беру басымдығына, «жалпыға білім беру» моделін «әр адамға 

таңдау бойынша білім беру» моделіне көшуге негізделген.  

ХХ  ғасырдың  аяқ  кезіндегі  педагогикалық  ой-тұжырымдардағы  гуманизм  идеялары,еркін  білім 

беру, оқушының жеке тұлғалық күшін дамыту үшін мектептің алдында оқытудың және тәрбиелеудің жаңа 

технологияларын  қолдана  отырып,  жеке  тұлғаның  дамуына  мектеп  ортасында  қолайлы  жағдай  жасау 

қажеттілігі туындайды. Мектептің педагогикалық құрылымда негізгі құндылық – оқушы және оның жеке 

тұлғасы. Педагогика ғылымының докторы, Ж.Қараевтың деңгейлік оқыту жүйесі туралы іліміне сүйеніп, 

әр  пән  бойынша  деңгейлік  тапсырмалар  дайындауға  болады.  Өйткені  экономикалық  жағдай  оқушының 

жаңа  үрдістерін  талап  етуде.  Сондықтан  ғылыми  ізденіс  барысында  педагогика  саласындағы  оқытудың 

деңгейлік жүйесі оқушыларға ғылым негізін меңгертудің негізі тиімді жолы болып табылады [1, 20-25 б.].  

Деңгейлеп  оқыту  технологиясының  мақсаты:  әрбір  оқушы  өзінің  даму  деңгейінде  оқу  материалын 

меңгергенін қамтамасыз етеді. 

1) Деңгейлеп оқыту әр оқушыға өз мүмкіндіктерін пайдалана отырып, білім алуына жағдай жасауға 

мүмкіндік береді; 

2)  Деңгейлеп  оқыту  әр  түрлі  категориядағы  балаларға,  олармен  саралай  жұмыс  істеуге  мүмкіндік 

береді. 

3)  Деңгейлеп-саралап  оқыту  құрылымында  білімді  игерудің  бірнеше  деңгейі  қарастырылады:  ең 

төменгі деңгей (базалық), бағдарламалық, күрделенген деңгей сондықтан әрбір оқушы меңгеруі тиіс. Осы 

технологияны 3 ғалым ізденіп, зерттеген. Олар: Н.П.Гузик, Ж.Қараев, Г.Ғ.Еркибаевалар [2, 9 б.]. 

Деңгейлеп  оқыту  идеясының  авторы Н.П.Гузик сыныптағы  оқушыларды  да,  соған  сәйкес  оқу 

бағдарламаларын да А, В, С – үш деңгейге бөлуді ұсынады. 

«А»  –  бағдарламасындағы  тапсырмалар  базалық  стандарт  түрінде  белгіленеді.  Оларды  орындай 

отырып  оқушы  пән  бойынша  қайталау  деңгейінде  нақты  материалды  меңгереді.  Материалды  алғаш 

меңгеру жұмыстарының бұл деңгейінің өзіндік ерекшеліктері бар.  

«В»  –  бағдарламасын  орындамас  бұрын  «А»  бағдарламасындағы  тапсырма  ларды  әрбір  оқушы 

орындауға  міндетті.  «В»  –  бағдарламасын  қолдануға  арналған  есептерді  орындау  үшін  қажет,  ол 

оқушылардың  оқу,  ой-әрекетінің  арнайы  тәсілдерін  меңгеруін  қамтамасыз  етеді.  Сондықтан  бұл 

бағдарламаға  бірінші  деңгейдегі  материалды  кеңейтетін,  негізгі  білімді  дәлелдейтін,  суреттейтін, 

нақтылайтын  ұғымның  қолданылуы  мен  жұмыс  істеуін  көрсететін  қосымша  мәліметтер  енгізіледі.  Бұл 

деңгей мәліметтер көлемін кеңейтіп, негізгі материалды терең түсінуге көмектеседі. 

«С» – бағдарламасының орындалуы оқушыларды алған білімді шығарма шылықпен қолданылатын 

деңгейге көтереді. Бұл бағдарлама оқу жұмысы мен ой-әрекетінің тәсілдерін және деректі оқу материалын 

еркін  игеруді  көздейді.  Өз  білімімен  мәселелер  шешуде  оқушыға  оның  логикалық  ойлауын  дамытатын 

мәліметтер  беріп  оны  шығармашылықпен  қолдану  перспективасын  ашады.  Оқушыға  өзін  қосымша 

жұмыста көрсетуге мүмкіндік береді. 

«А» – бағдарламасы оқытудың міндетті нәтижесіне сәйкес келеді. 

«В» – бағдарламасы оқулықтан қосымша есептер мен жаттығулардың енгізілуін көздейді. 

«С»–бағдарламасы қосымша оқу-әдістемелік әдебиеттерден алынған тапсырмалардан тұрады. 

Ж.Қараевтің деңгейлеп саралап оқыту технологиясында төмендегідей 4 деңгей көрсетілген: