«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»

 «ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»               

Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды  72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы               

Сәуір, 2019 

 

263 

Бірінші деңгей-«үйренушілік». ( Репродуктивтік )Оқушылардың жаңа тақырыптан алған білімдерін 

бекіту үшін, еске түсіріп, қайталау үшін және алған білімдерін практикада қолдана білуге жаттықтырады. 

Берілген  есептер  мен  тапсырмалар  өмірмен,  қоршаған  ортамен  байланыстырылған  болуы  керек.  Мұнда 

оқушының қызығушылығына, таным бірлігіне назар аударылады. 

Екінші  деңгей-«алгоритмдік». Мұнда  кері  байланысқан  функцияларды  орындау  үшін  тексеру 

тапсырмалары,  іріленген   материалдарды  жүйеге  келтіруге,  реттеуге  арналған,  мазмұны  өзгертілген 

жағдайға  тапсырмалар  беріледі.  Сонымен  қатар  ұлттық  негізде  құрылған,  көбінесе  танымдық  және 

үйренушілік  мәні  бар  тапсырмалар,  мысалы,  сөзтізбектер,  ребустар,  ойлауға  арналған  тапсырмалар 

беріледі. 

Үшінші деңгей - «эвристикалық». Бұл  деңгейде оқушылар тақырып бойынша меңгерген білімдерін 

жетілдіріп, тереңдетумен қатар, ой қорытуға арналған, дағды қалыптастыратын, әртүрлі әдіс-тәсілдермен 

орындалатын тапсырмалар орындайды. Оқушы өзі ізденіп, материалды саналы түрде меңгеруі керек. 

Төртінші  деңгей-«шығармашылық», Оқушы  өзіндік  шығармашылық  деңгейін  көрсетеді.  

Шығармашылық тапсырмалар – оқушылардың білімділігі мен дағдысын қалыптастыру және оны бағалау 

деңгейі болады. Өз бетімен талдау жасау арқылы шығармашылық тұрғыдан зерттеу жұмысын жүргізуге 

баулу.Осылай  бір  деңгейден  келесі  деңгейге  өту  үшін  өз  білімін,  білік  пен  дағдысын  толықтырып 

отырады. Нәтижесінде жоғары деңгейлік тапсырмаларды орындау әр оқушының мақсатына айналады. 

Жетістіктерге  жету  үшін  ең  алдымен   оқушылардың    білім  дәрежесін,  ынтасын,  ақыл–ой,  еңбек 

дағдысын, өз жұмысына деген жауапкершілігін ескеру қажет. Деңгейлік тапсырмаларды қандай дәрежеде 

орындай алса баға біліміне қарай қойылады.  

Деңгейлік-саралап  оқыту  технологиясы-оқушының  туа  біткен  ақыл-ой  қабілетінің  жеке  даму 

жанжақтылығына негізделген білім беру жүйесі. Бұл технологияда бірінші орында оқушы туралы және өз 

бетімен  білім  алудағы  белсенділігіне  баса  назар  аударады.  Деңгейлеп  оқыту  технологиясының  басты 

артықшылығы: 

–  әрбір  оқушының  даму  деңгейіне  сай  оқу  материалын  меңгеруін  қамтамасыз  ететіндігі  болып 

табылады; 

–  деңгейлеп  оқыту  –  оқылатын  ақпараттың  азаюы  арқылы  емес,  оқушыларға  қойылатын 

талаптардың  әртүрлілігі  арқылы  жүзеге  асады.  Топтарға  бөлуде  оқушылардың  даму  ерекшеліктерін 

қабылдау, ойлау, зейін, есте сақтау, т.б. ескеру керек; 

–  мұғалім  әрбір  топ  үшін  талаптардың  ара  жігі  айқындалған  нақты  жүйелерін  құрып  ұсынып 

отыруы  тиіс.  Оқушылар  біліміндегі  ақаулықтарды  жоюға  бағытталған  жұмыстар  уақтылы  жүргізіліп 

отырылғаны жөн. 

      Деңгейлеп  оқытудың  оқушылардың  ойлау  қабілетін,  қиялын  жетілдіру,  шыңдау  мақсаттарын 

жүзеге асыруда  маңызы  зор. Өмір талабына сай баланың дүниетануын ғылыми тұрғыда жүзеге асыруға 

жаңа  технологиялардың   мүмкіндіктерін  ескеріп,  қоршаған  дүниеден  білім  беруді  мектеп  қабырғасында 

жүзеге  асыруды  көздеген  мұғалімдерден  көп  еңбекті  талап  етеді.  Бүгінгі  күні  білім  мазмұнын  кіріктіріп 

оқыту  арқылы  оның  ғылыми  деңгейін  көтеру  мәселесі  қойылып  отырған  жағдайда  бастауыш  сыныпта 

оқушыларға  табиғат,  адам,  қоғам  жайында  беретін  білім  негізінде  балалардың  дүние  танымын 

қалыптастыру  үшін  дүниетануды  оқытуда  жаңа  технологияларды  қолдану  орынды  талаптардың  бірі    

[3,170-175 б.]. 

Қорыта  келгенде,  Тәуелсіз  мемлекетіміздің  ертеңі  ұрпақтың  рухани  байлығы,  мәдениеті,  саналы 

ұлттық  ойлау  қабілеті  мен  біліміне,  іскерлігіне  байланысты.  Осыған  орай  мектептегі  оқу  үдерісінде 

оқушылардың танымдық қызығушылықтарын  арттыру,  дамыту  болашақта білімді өз бетінше  жинап  алу 

қабілеттерін  дамытуда  жетекші  рөл  атқарады  және  пәндерді  оқыту  барысында  көзделетін  білімділік, 

дамытушылық, тәрбиелік міндеттерді жүзеге асыруда оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту 

және қалыптастыруда сабақта әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолданудың тиімділігіне көз жеткізуге болады.   

 

Әдебиеттер: 

1. Қазақстан республикасы 2011-2020 жылдары білім беруді дамыту бағдарламасы. Астана, 2011. 

2. Дүниетану. Оқу бағдарламасы. (орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында)Бастауыш білім беру 

(1-сынып). наурыз 2016 ж. 

3. Аймағамбетова Қ. «Дүниетану пәнін оқыыту әдістемесі», оқу құралы, баспа «Арман ПВ», Астана, 

2015, 216 б. 

 

 

 

 «ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»               

Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды  72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы               

Сәуір, 2019 

 

264 

Иманбай Алина 

6М012400- Педагогикалық өлшемдер 

Ғылыми жетекшісі: п.ғ.к. К.Т.Медеубаева 

ҚазМемҚызПУ 

 

ФИН МЕКТЕПТЕРІНДЕ БІЛІМ БЕРУДЕГІ БАҒАЛАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 

 

Аннотация. В статье рассматривается обзор специфических особенностей оценивание образования в 

школах Финляндии. 

Abstract. The article reviews the specific features of the evaluation of education in schools in Finland. 

 

Финляндия  білім  беру  жүйесінің  шетелдік  тәжірибесі  күмәнсіз  қызығушылық  танытады. 

Финляндиядағы  білім  беру  сапасының  жоғары  деңгейі  көптеген  халықаралық  зерттеулермен 

расталған.  PISA  (студенттерді  халықаралық  бағалау  бағдарламасы)  2006  жылы  Финляндия 

жаратылыстану-ғылыми сауаттылық бойынша бірінші орында, математикалық сауаттылық бойынша 

екінші  орында  және  оқу  сауаттылығы  бойынша  екінші  орында.  Мұндай  нәтижелер  немен 

байланысты?  Біріншіден,  Финляндияның  жалпы  және  мектеп  білімі,  атап  айтқанда,  осы  елдің  ішкі 

саясатындағы  басымдық  болып  табылады.  Екіншіден,  мектеп  білімінің  бұрыннан  қалыптасқан 

дәстүрлері  бар  және  дамудың  барлық  заманауи  үрдістерінде  қалыптасқан  қағидаттар  мен 

құндылықтарға  негізделеді.  Үшіншіден,  Финляндияның  мектептік  білім  беру  мақсаты  ұзақ  уақыт 

бойы  өз  талантын  өздігінен  ашуға  қабілетті,  үнемі  оқитын,  өзгермелі  қоғамда  тез  бейімделетін 

тұлғаны дамыту болып табылады. 

Финляндияда  негізгі  мектептің  басты  міндеті  –  балаларды  оқуға  үйрету.  Фин  білім  беру 

саясатында сапа, тиімділік және теңдік сияқты ұғымдар – аса маңызды. Теңдік – 40 жыл бойы әрекет 

ететін  білім  беру  саясатының  орталық  принципі  білім  беру  қызметінің  шынайы  әділ  ұсынысын 

білдіреді:  мектептердің  географиялық  орналасуына,  тілдердің  әртүрлілігіне,  ұлтқа,  әлеуметтік 

қабатқа және жынысына қарамастан барлық оқушылар үшін Сапалы мектеп білімі [1, 25 б.]. 

Білім  беру  жүйесінде  оқушылардың  мүмкіндіктерінің  теңдігін  құру  мақсатында  ұлттық  және 

жергілікті  деңгейлерде  өз  жұмысының  тиімділігі  мен  қабылданған  шешімдердің  дұрыстығын 

салыстыру үшін оқу орындарында ақпарат беретін реттеу құралы табылды. Осындай құрал бағалау 

жүйесі  болды.  Бағалау  білім  беру  жүйесінің  барлық  деңгейлерінде  (бастауыш,  орта,  жоғары) 

жүргізіледі,  өйткені  орталықсыздандыру  жағдайында  ұлттық  білім  беру  жүйесін  үйлестіру  құралы 

болып  табылады.  Финляндиядағы  білім  беруді  бағалау  –  Жалпыға  Ортақ  басқару  құралы,  соның 

арқасында білім беру мазмұнындағы өзгерістерді жүзеге асыру және білім беру жүйесін ұлттық және 

халықаралық  контексте  үнемі  өзгеретін  шындыққа  бейімдеу  мақсатында  барлық  қажетті  ақпаратты 

жинау  жүргізіледі.  Жүргізілген  зерттеу  Финляндияның  білім  берудегі  бағалау  тұжырымдамасының 

өзіндік  ерекшелігі  бар  екенін  көрсетті.  Финляндияның  білім  берудегі  бағалау  мақсаты  –  бұл  ең 

алдымен  мұғалімдер  мен  білім  беру  мекемелерін  еліміздің  білім  беру  мекемелерінің  және  жалпы 

мектептегі білім беру жүйесінің қызметі мен жұмыс нәтижелері туралы әртүрлі, өзекті және шынайы 

ақпарат беру арқылы қолдау.  Бағалау нәтижелері, сондай-ақ бағалау үшін қолданылған әдістер мен 

материалдар жұртшылық үшін қолжетімді. Нәтижелер Ұлттық оқу жоспарын құру кезінде ескеріледі 

және  білім  беру  саясаты  саласында  шешімдер  қабылдауға  ықпал  етеді,  сондай-ақ  мұғалімдер 

өздерінің  оқу  қызметін  жетілдіру  үшін  белсенді  пайдаланады.  Осының  барлығы  бір  мақсатты 

көздейді  –  елдегі  білім  сапасын  жақсарту.  Бағалау  нәтижелері  білім  беруде  теңдік  қағидаттарының 

орындалуын бақылау үшін пайдаланылатынын атап өту қажет. Финляндияда мектептегі білім беруді 

бағалау ішкі бағалау (бағалау субъектісі – оқу орнының өзі) және сыртқы бағалау (бағалау субъектісі 

–  арнайы  мемлекеттік  ұйымдар)  негізінде  жүзеге  асырылады.  Бағалау  жүйесі  төрт  негізгі  бағыт 

бойынша  нәтижелерді  анықтауға  бағытталған:  1)  оқу  орнының  қызметін  өзін-өзі  бағалау  (ішкі 

бағалау);  2)  оқушыларды  оқыту  нәтижелері  (ішкі  бағалау);  3)  оқу  орындарының  қызметі  туралы 

әртүрлі  деректерді  жинау  арқылы  жалпы  білім  беру  жүйесін  дамыту  туралы  ақпарат  алу  (сыртқы 

бағалау);  4)  білім  беру  процесінің  жекелеген  аспектілерінде  жетістіктердің  нәтижелері  туралы 

ақпарат алу (сыртқы бағалау). Ішкі бағалауға оқу орнының қызметін өзін-өзі бағалау жатады. Әрбір 

оқу  орны  белгіленген  даму  кезеңіне  қойылған  мақсаттарды  орындауға  мониторинг  жүргізуге 

мүмкіндік  беретін  ішкі  бағалау  жүргізу  жоспары  болуы  тиіс.  Бұл  білім  беру  процесінің  әртүрлі 

аспектілерін  бағалауға  қатысты:  емтихандар  нәтижелері,  мұғалімдер  мен  оқушылар  арасындағы