Кәсіби даму кезеңдері. Мамандық таңдау және кәсіби дайындық

Әдебиеттер:

2. Психология развития./Под.ред. Г.Д.Марцинковской.-М.,2005.

3. Эльконин Б.Д. Психология развития.-М.,2001.

4. Гамезо М.В., Петрова Е.А.Возрастная и педагогическая психология. М., 2003.

5. Столяренко Л.Д.Психология.-Ростов н/Дону,2003004.

6. Морозов А.В.Социальная психология.-М.,2003.

7. Трофимова Н.М. Возрастная психология.-СПб.:Питер.,2005.

Мақсаты: Қарттық кезең психологиясымен таныстыру,қарттық кезеңдегі аурулар түрлерін түсіндіру..

Әдістемелік нұсқау: Дәрістің мазмұнын баяндау

№ 15 дәріс

Тақырыбы: Жас ерекшелігі психологиясына қарай адам дамуы заңдылықтары.

Дәріс мазмұны:

1. Адам дамуындағы өмірлік циклдар:

1.1 Жүйке жүйесінің дамуы.

1.2 Денелік дамуы.

1.3 Жыныстық дамуы.

1.4 Когнитивті даму.

1.5 Адамгершілік даму.

2. Тұлғаның дамып қалыптасуы:

2.1. Тұлғаның әлеуметтенуі.

2 2. Әлеуметтік ролдердің дамуы.

2.3. Әлеуметтік статус.Әлеуметтік ролдердің жүйесі.

2.4. Ролдік және ішкі тұлғалық конфликтілер.

2.5. Балалар мен ересек адамдардың әлеуметтенуіндегі айырмашылықтар.

3. Жас ерекшелігіне қарай дағдарыс кезеңдері.

3.1. Нәрестелік кезеңдегі дағдарыс.

3.2. Ерте балалық шақтағы дағдарыс (1-3 жас аралығында).

3. 3. Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі дағдарыс ( 3-6 жас кезеңінде)

3.4. Мектеп жасындағы дағдарыс (6-11 жас аралығында).

3.5. Ерте жастық шақтағы дағдарыс (11-20 жас аралығында)

3.6. Жас кезеңдегі дағдарыс (20-25 жас аралығы)

3.7. Орта жас немесе кемелденген шақтағы дағдарыс (50 жасқа дейінгі кезең)

3.8. Қарттық кезеңдегі дағдарыс.(50 жастан кейінгі кезең)

4.. Аномалиялық мінез-құлықтың болу себептері.

4.1. Аномалиялық жағдайда адамдардың ақыл-ойының даму деңгейі.

4.2. Балалар аномалиясы. Интеллектуалды даму деңгейінің қалыс қалуының

варианттары. (конституциялық,соматикалық,психикалық,церебралды-органикалық).

4.3 Психологиялық және медициналық көмек беру әдістері.

Әдебиеттер:

1. Столяренко Л.Д.Основы психологии.-Ростов н/Д.,2003, 657-669 б

2 .Ілешева Р. Медициналық психология .-Алматы.,1996

3. Крайг Г.Бокум Д.Психология развития.СПб.,2002

“Үлкен шеңбер” әдісін сұрақтың шешімін тез табу керек болған жағдайда қолдануға болады. Осы форманың көмегімен мысалы, заң жобаларын немесе нұсқауларды, нормативті-құқықтық актілерді жасауға болады.

Сократтың оқушылармен әңгімесі дәстүрлі тақырыптардан басталған. Диалогты өрістете отырып, оны құрамдас бөліктерге ажырата отырып, оның әрбір талқылау тармақшасынан жаңа сұрақтар тудырып, өзімен бірге ойлануға дайын адамдардың ойын шындықты іздестірудің қиын жолына апарған. Ойдың туындауына көмектесе отырып, Сократтың пайымдауынша, педагог ештеңені қалыптастыру керек емес, ол басқа адамдарда даналықтың туындауына жағдай жасауы керек. Бұл сенім оның «майевтика» (повивальное искусство) деп аталатын еркін әңгімелесу әдісінің негізінде жатыр.

Дебат. Оқушылардың сыни ойлауын, талдау, маңыздысын ажырату іскерліктерін қалыптастыруға бағытталған. Элементтері: дәйектерді құру; проблемаға байланысты түрлі көзқарастарды ашу; проблеманың фактілерін және идеясын көрсету.

Еркін микрофон. Бұл әдісті сыныптан тыс уақытта қолданған тиімді. Бұл белгілі бір мәселе бойынша ұжым алдында сөйлеу. Бір күннің проблемасы алдын ала ұсынылады. Бұл оқушыларға даярлануға, өз сөзін белгілеуге мүмкіндік береді. Бқл форманың уақыты аса шектелген. Еркін микрофонды бір адам жүргізу қажет. Ол сөйлеушілер ретін белгілейді, қорытындылайды, жұмысты ұйымдастырады. Міндетті шарт - әкімшіліктен оқытушылардың, жетекшілердің, кураторлардың қатысуы.

Миға шабуылды ұйымдастыру ережелері:

1. 
   Миға шабуыл уақытында сыныптың барлық оқушылары қатысады.
   
2. 
   Ұсынылған идеяларларға комментарий берілмейді және сынға алынбайды.
   
3. 
   Идеяны нақтылау және дамыту мақсатында сұрақ қоюға болады.
   
4. 
   Миға шабуыл барысында аралық бағалар қойылмайды.
   
5. 
   Проблеманы талқылау деңгейінде ұсынылатын барлық идеялар қабылданады.
   
6. 
   Ойлар нақты және қысқа болуы керек.
   

Жобалау әдісі педагогикалық технология ретінде – бұл мәні бойынша шығармашылық болып табылатын зерттеу, ізденіс, проблемді әдістердің жиынтығы.

Жобалау әдісін қолдануға қойылатын талаптар:

1. 
   Зерттеушілік шығармашылық тұрғыдан мәнді проблеманың/міндеттің болуы (мысалы, бір проблема бойынша әр түрлі жерлерден репортаждар қатарын жасау)..
   
2. 
   Мүмкін болатын нәтижелердің практикалық, теориялық, танымдық мәні (мысалы, газета, альмана шығару)
   
3. 
   Студенттердің өз бетімен (жеке, жұпта, топта) жұмысы.
   
4. 
   Жобаның мазмұндық бөлімін құру.
   
5. 
   Зерттеу әдістерін қолдану.
   

Жобалаудың құрылымы: жобаның мақсаты, оның өзектілігі – ақпарат көздері және ақпаратты өңдеу – нәтиже – презентация

Жобалауды құру:

1. 
   Жобаның тақырыбын таңдау, қатысушылардың құрамын белгілеу.
   
2. 
   Топқа міндеттерді белгілеу, зерттеу әдістерін таңдау, ақпарат іздеу, шығармашылық шешімдер қабылдау.
   
3. 
   Студенттердің өз бетімен жұмысы.
   
4. 
   Әрдайым зерттеу нәтижелерін талқылау үшін жиналып отыру.
   
5. 
   Жобаны қорғау, оппонент белгілеу.
   
6. 
   Ұжымдық талқылау, экспертиза, сыртқы бағаны жариялау, қорытындылар.
   

• 
  проблеманың мәнділігі және өзектілігі;
  
• 
  қолданылатын зерттеу және мәліметтерді өңдеу әдістерінің дұрыстығы;
  
• 
  жобаға әрбір қатысушының белсенділігі;
  
• 
  қабылданған шешімдердің ұжымдық сипаты;
  
• 
  жобаға қатысушылардың қарым-қатынас және өзара көмекке келу сипаты;
  
• 
  проблеманы зерттеудің тереңдігі және жан-жақтылығы;
  
• 
  шешімдердің дәлелділігі және дәйектілігі, қорытындылар;
  
• 
  орындалған жобаның нәтижесін рәсімдеу эстетикасы;
  
• 
  оппоненттердің сұрақтарына жауап беру іскерлігі, жауаптардың нақтылығы және дәйектілігі.
  

Пән:

Жобаның сипаты:

Ғылымдар тараулары:

Жобаның типі:

Жобаның мақсаты:

Жобаның міндеттері:

Жоспарланған нәтиже:

Оқу мақсаты:

Материалдар:

Жұмыс уақыты:

Топ типі:

Рольдер:

Оқу-тәрбиелік міндеттер:

Өзара көмек:

Жеке жауапкершілік:

Жетістік көрсеткіші:

Күтілетін іс-әрекет:

Эвристика грек тілінде «таптым» деген мағынаны білдіреді. Бұл әдіс оқыту саласына ежелгі гректердің сократтық әңгіме үлгісінен енген. Эвристикалық әңгіменің психологиялық табигатына тоқталсақ, аталмыш әдіс мәселенің жауабын ұжымдық іздеу, талқыга кеп саяды. Сондықтан да бұл әдіс педагогикада проблемалық оқыту деп аталып жүр. Эвристикалық әңгіме тақырыптың 6ip элементін қазық етсе, проблемалық окыту әдісі тұтас 6ip проблемалық ситуацияларын жекелей арқау етеді. Бұл әрине айырықша айырмашылық емес. Психологиядағы эвристикалық әңгіме әдісі бойынша да ой өрбіту арқылы да тұтас 6ip ауқымды тақырып шегіне дейін баруға болады.

Дискуссия ішкі белсенділікті арттыру арқылы, оқыту әдістерінің 6ipi ретінде тек соңғы жылдары ғана қолданысқа енген еді

Дискуссия - әңгіме барысында туындаған әр алуан пікірлердің қаркынды таласын тудыратын тілдік әрекеттің диалогты сипаты. Дискуссия- пікірді жай баяндау емес, өз пікіріңді түрлі дәлелдермен, көрсеткіштермен дәлелдеу, қорғау. Л.С.Выготский көрсеткендей, дискуссия- пікірлер қақтығысы, 6ip мәселенің бірнеше дұрыс жауаптарын немесе керісінше, сұрыптайтын, саралайтын тиімді тәсіл.

Дөңгелек үстел әдісі өзге де сипатта қолданылады. Мысалы, студенттердің оку-ғылыми конференциясында студент-психолог, студент-педагог, студент- әлеуметтанушыларының кездесуі ретінде дөңгелек үстел ұйымдастыруға болады. Бастысы психологиямен қатар өзге ғылыми салаларда кеңінен талдауға болатын негізгі тақырыпты белгілеу. Дөңгелек үстелде әркім өзінің алдын-ала оқып дайындағанын баяндап қана қоймай, тақырыптың өзектілігін, қоғам қажеттілігін қамтуға керек, тандалған тақырыпты катысушылар өздерінің зерттеу тұрғысынан аса білулері қажет. Дөңгелек үстелде әркім өзін толғандырған тақырып бойынша өз білгендерін өзгелердің танымын толықтырып, бір көзқараста ымыраға келуі керек. Егер әр қатысушы өз тұжырымын ғана баяндаумен шектелсе, консенсус туындамайды. Яғни, тақырып мәні ашылып, пікірлер тоғыспайды. Дөңгелек үстелдің мақсаты сол жоғарыда айтқандай ақиқат топ болып іздеу. Егер дөңгелек үстел жанды пікір таластар арқылы бір көзқарасқа тоғыспаса, онда дөңгелек үстел мвқсатының жүзеге аспағаны. - Дөңгелек стол. Дәріс семинар сабағының материалына негізделген ашық әңгіме ұйымдастыру. Әңгімен барысында мәселені шешудің тиімді әдісін қарастыру.

Жалпы алғанда іскерлік ойындардың мәні әр түрлі жағдайларда қатысушылардың өздері алдын-ала берілген ережесі бойынша басқару шешімдерін ойын жолымен таңдауға келіп саяды,- дейді іскерлік ойын әдісін тәжрибеден өткізіп, насихаттаушы Е.А.Хруцкий.

Іскерлік ойын бұл жағдайда студенттердің өздеріне өзге маман (мұғалім, оқу ісінің орынбасары, білім беру департаментінің инспекторы) орнына қойып, соларша ойлап, соларша әрекет етіп, солардың атынан талдау жасаумен тиімді. Сондай-ақ, студенттер басқа әдістердегідей емес, өздері көзбен көріп, қолмен қойған әрекеттерге талдау жасады. Бұл олардың мақсаты ойлау дағдысын, ынтасын, байқау, бақылау қабілеттерін ұштайды. Салыстырмалы түрде алғанда ішкі белсенділікті арттыру әдістерінің ішіндегі екінші бір жаңа әдіс-тренинг. Бұл әдіс Батыста психокоррекциялык жұмыстарды ұйымдастыруда кеңінен танымал. Аталмыш әдіс мазмұны жағынан іскерлік ойындарды еске түсіреді. теория шығаруға негізделеді.

Тренинг өткізу де оқытушыдан үлкен дайындықты талап етеді:

1) тренингтің сценарий-жоспарын дайындау.

2) тренинг өтетін тақырып бойынша студенттердің белсенділігін қамтамасыз ету (алдын ала тақырып бойынша мәселелерді ұсыну т.б.)

3) оқушының өзін-өзі дайындау (мәселені қою, жауаптар мен пікірлерді қабылдау, таласты мәселені драмалық тұрғыдан жандандыру, оқушы жауапбының мәнін ашуға жетекші сауалдар қою, дұрыс емес жауапты бағалау, тренинг барысындағы студенттердің белсенділігін қамтамасыз ету (алдын-ала тақырып бойынша мәселелерді ұсыну т.б.)

4) қатысушылыр арасында рольдердің бөліп беру. Қатысушының бәріне бірдей роль ұсыну міндет емес. Үштен бір бөлігі бақылаушы, сыншы сияқты қатысуға болады.

Мұнда әдеттегі студенттің оку тобы әр алуан әлеуметтік – психологиялық құбылыстардың көрнекі моделіне айналады. Яғни айтқанда, олардың оқып үйренетін және тәжірибе жасайтын зерттеу полигоны оқытушының ауызша қойған шешуі сан қилы көкейтесті сауал емес, өздерінің өзара әрекеттерінен туындаған психологиялық жағдайлар. Міне, сондықтанда әлеуметтік психологиялық тренингтерді әлеуметтік психологияны ақиқат дүниеде, шынайы әрекет негізінде меңгертуге бағытталған теорияның өмірінен үндескен әдістер деп бағалаймыз. Іскерлік ойындардың ғылыми теорияда практакалық әрекетті пайдалануға, ол, тренингтің психология теориясын практикалық ситуацияларда өміріміздегі жағдайлар баламасы ретінде қолдануға үйренетіндігіне тағы бір мәрте көз жеткіземіз.

“Мозайка” әдістемесі бойынша сабақты ұйымдастыру кестесі

Жас ерекшелігі психологиясының пәні, міндеттері мен салалары.Психикалық даму заңдылықтары

Әдебиеттер:

1. Гамезо М.В.,Петрова Е.А. Возрастная и педагогическая психология.-М.,2003

2. Мухина В.С. Возрастная психология.-М.,2004

3. Психология развития /Под.ред.Г.Д.Марцинковской.-М.,2005

4 .Бурлачук Л.Ф. Психодиагностика.-СПб.:Питер.,2003

Әдебиеттер:

1. Мухина В.С. Возрастная психология.-М.,2004

2. Психология развития.;Под. ред.Г.Д.Ммарцинковской.-М.,2005

3. Обухова Л.Ф.Возрастная психология.-М.,2004

4. Эльконин Б.Д. Психология развития.-М.,2001

5. Ярошевский М.Г. История психологии.-М.,1985
4-ОЖСӨЖ мазмұны:

Психикалық дамудың шарттары .Адам дамуына ортаның әсері.

Мақсаты: психиканың пайда болу тарихына үңілу.Адам дамуына әсер етуші факторларды жүйелеу,талдау.

Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел. (талдау,пікірталас).

Әдебиеттер:

1. Крайг Г. Бокум Д.Психология развития. СПб., 2002. 119, 121 б.

2. Выготский Л.С.Психология развития ребенка.-М.,2003

3. Мухина В.С. Возрастная психология.-М.,2004 6-39 б.

4. Гамезо М.В.,. Петрова Е А Возрастная и педагогическая психология. М., 2003.

5. Хьелл Л.,Зиглер Д. Теории личности.-3-е изд.-СПб.:Питер.,2005.

5-ОЖСӨЖ мазмұны:

Жас ұғымы туралы түсініктер.Жас кезеңдерге топтастыру теориялары мен зерттеулер.

Мақсаты: Жас ерекшелігіне қарай кезеңдерге бөлу түрлерімен,заңдылықтарымен,зерттеу теорияларымен таныстыру.

Өткізілу формасы:Әдебиетпен жұмыс,кестелер толтыру.

Әдебиеттер:

1. КрайкГ. Бокум Д. Психология развития. СПб., 2002. 119, 121 б.

2. Мухина.В.С. Возрастная психология. М., 2004. 9-36

3. Психология развития. /Под.ред.Г.Д.Марцинковской.-М.,2005

4 Столяренко Л.Д.Основы психологии.-Ростов н/Д.-2003

5. Эльконин Б.Д. Психология развития М., 2001.

6. Психология:Адамзат ақыл-ойының қазынасы.10 томдық.4-том.-Алматы.,2005.

7. Морозов А.В. Социальная психология.-М.,2003

6-ОЖСӨЖ мазмұны:

Нәрестелік шақтағы қимыл- қозғалыстар дамуы мен қоршаған ортаға бағдарлануы.Тілді меңгерудің алғы шарттары.

Мақсаты: Нәрестенің алғашқы қимылдарымен танысу.

1.Нәрестелік шақтағы қозғалыстар мен қимылдың дамуы

2.Қоршаған ортаға бағдарлануының дамуы

Өткізілу формасы: Мозайка.