Жаратылыстану-математикалық бағытта бейіндік оқытудың әдістемелік ерекшеліктері

45

объектілер  мен үдерістерді  модельдеу  және білімді  модельдеу  болып бөлінеді.

Объектілер  мен

үдерістерді  модельдеу  кескіндеу,  сипаттау.  Бейнелеу

жағдайында  болады.  Оған  жоғарыда  айтылған  графикалық, математикалық

және т.б. модельдер мысал болады. Ал, білімді модельдеу мәселесінде жасанды

зияткер ұғымы  ізделінді  сипатқа  ие  болады.  Мұндай  модельдеу  түріне

сараптама  жүйелер,  мәліметтер

қоры,  компьютер-атқарушы,  бастапқы

модельдеу,  ақпаратты  тарату  жүйелері,  т.б.  жатады.  Демек, қолданылу  саласы

бойынша: дәстүрлі  математикалық модель; үдерістер мен құбылыстарды

визуальды  модельдеу; арнайы қолданбалы  технолгиялар  мен  компьютерлік

технологиялар 

арқылы 

жасақталған 

«жоғары» 

технологиялар 

арқылы

модельдеу және т.б. болып бөлінеді.

Компьютерлік  модельдеу  ақпараттық модельдеуге  компьютерді қолдану

жағдайларын  зерттейді.  Компьютерлік  модельдеу  мен  оның  қағидасын

оқушылардың жете  түсінуі үшін  модельдеудің мақсаты  мен әрбір  кезеңі,

бағыты оқушыларға анық болуы керек (6-сурет).

6-сурет – Компьютерлік модельдеудің кезеңдері

Қазіргі кезде  сабақ беруде  жалпылама  ақпаратты қолдану  іскерлік

әдістерін қалыптастыру құралдарын  және  оларды  тиімді  пайдалануға  деген

талпыныстарды  байқауға  болады.  Бұл  мақсатты  жүзеге  асыра  алатын  тиімді

әдістерінің бірі – бейнеәдісті енгізе отырып білімді жетілдіру болып табылады.

Қазіргі кезде  бейнеәдісттерді қолдану  ісі  көптеген  экрандық ақпарат

көздерінің – мультимедиалық кешендер,  бейнемагнитафондар,  бейнепроектор-

Модельдеудің

мақсатын анықтау

Объектінің мазмұндық

сипаттамасы

Объектінің формальданған

схемасы

Ізделінді

объект

Нәтижені

талдау

Компьютерлік

модель

ЭЕМ-де программамен

жұмыс істеу

Модельді

анықтау

Зерттеу әдістерін

таңдау

ЭЕМ үшін

программаны өңдеу

Программаны жүргізу

және тестілеу

46

лер,  компьютерлердің жаңа  мүмкіндіктері  (мультимедиалық презентациялар,

үйретуші

бейнефайлдар,  желі  арқылы  оқыту  ақпаратын  көрсету үшін

алмастырушы бағдарламалар) пайда болуына байланысты талап етіле бастады.

Бейнеәдістер  оқыту үдерісінде қолданылатын  ақпарат  түрлерін  тиянақты

түрде қарап  шығуға,  көруге  мүмкіндік  береді  және  ол  жаңа  материалды  оқу,

оны қайталау, бекіту, талдау және бақылау үшін кеңінен қолданылады, яғни ол

барлық дидактикалық функцияларды орындауға толық мүмкіндік береді.

Бұл әдіс  соңғы ғылыми  жетістіктер  дәлелденген  ақпаратты  көрнекті

қабылдау қағидасына негізделген  және  ол  оқушының алған  білімін  тереңірек

түсіну  мақсатында  индукциялық,  дедукциялық тәсілдерді  пайдаланады  және

олардың  әр  түрлі  танымдылық  қасиеттерін  екпінді  түрде  дамытуға,

танымдылық  үрдісін  басқарудың түрлі-түрлі  тәсілдерін қолдануға  мүмкіндік

береді.

Осы  тәсіл  бойынша  жаңа  материалды  беруде  экрандық мультимедиалық

презентацияны  көрсету

құралы  боп  табылатын  электрондық

проектор

көмегімен бейнефайлдар көрсету арқылы компьютердегі Net Op программасын

оқыту үдерісінде қолдануға  болады.  Осындай  жолмен  берілген  оқыту

материалдары  теориялық білімді  жетілдіруге  және  іс-әрекеттердің орындалу

үрдісін экраннан көріп отыруға толық мүмкіндік береді. Міне осы тәсілді дәріс

бергенде,  практикалық сабақтарда  жаңа  материал өту,  оларды  түсіндіру

барысында, жаттығу жұмыстарын орындауда, оқушылардың білімін бақылауда

да қолдануға болады.

Сабаққа  керекті  бейнефайлдарды  жасау,

құрастыру  және

қолдану

мәселелерін кеңірек қарастырайық.

Оқыту  барысында  мультимедиалық презентациялардан  басқа  «экранда

көптеген 

іс-әрекеттерді

толық

көрсете 

алатын» 

screen 

capture

–

программаларына  жататын  CamStudio  программасы  арқылы  жасалған

бейнефайлдарды қолдануға болады.

Бұл  программамен  жұмыс  істеудің

ең

маңызды  жағы

–

мұнда

тұтынушының барлық экурандық іс-әрекеттерібейнефильм түрінде  жасалады.

Кейін  оларды өңдеп,  мәтінмен  толықтырып,  дыбыстық түсініктемелер қосып

оқытуға  керекті  презентациялар  түрінде қолдануға  болады.  Экранда әр  түрлі

қимылдық іс-әрекеттерді толық көрсету  программалары – мультимедия

элементтері қолдана отырып. Электрондық әдістемелік құралдар жасаушыларға

арналған ең тиімді құрал болып саналады.

Экранда  іс-әрекеттерді  толық көрсете  алатын  программалар:  Flashcast,

Screen  2  Web  Flash  1.0,  RoboDemo  5.0,  СamStudio,  Camtasia  Studio  2.03,

VieletBuilder6 ScreenFlash 1.5, Hyper Cam жатады.

Бұл программаны RenderSoftware компаниясы жасап шығарған. СamStudio

экранда  іс-әрекетті  толық көрсете  алатын  презентациялар,  оқытуға қажет

қосымша материалдар  жасауға  арналған.  Мұндағы  негізгі  жұмыс қағидасы –

тұтынушының, мұғалімнің жасап  жатқан  барлық іс-әрекеттері белгілі  бір

файлға  *.avi

кеңейтілімінде  жазылып  отырады.  Осылай  дайындалған

бейнеүзінділер  белгілі  бір  пәннің жекелеген  сұрақтарын қамтитын қысқаша

47

фильмге ұқсас болып шығады. Бейнеүзіндіні көрсету  уақыты бір минуттан бес

минутқа дейін созылады.

Оқыту үдерісінде  ақпараттық

технологиялардың

рөлі  маңызды,  ол

ауқымды  ақпараттық кешенді құру  отырып,  ақпаратты  іздеуге, өңдеуге,

оперативті жіберуге мүмкіндік беретіні бәрімізге тән.

Информатика ғылымы  және  ақпараттық технологиялардың  қарқын  дамуы

пәннің  үздіксіз  мазмұнының көбеюіне өзгерістер  енгізуіне  ықпал  жасады.

Осының барлығы  оқыту ақпараттарын  оқушыларға  тиімді ұсынуына,  пәнді

оқытудың  әдіс  пен  тәсілдеріне үздіксіз  ізденуіне қажеттілік  туғызады.  Осы

мәселелерді  тиімді  шешу  жолдарының

бірі  сабақта  мультимедиалық

технологияларды  пайдалану.  Мультимедиа-технологиялары – ақпараттандыру

оқыту

үдерісінің

келешекті  бағыттарының

бірі  болып  табылады,  ол

оқушылардың танымдылық  , шығармашылық, логикалық ойлау қабілеттерін

дамуына әсері көп [39].

Мультимедиа – бұл  ақпараттарды  (мәліметтерді)  дыбыс,  анимация,

графикалық бейнелер  және  видео  сияқты  типтермен  біріктіруге  мүмкіндік

беретін қазіргі  заманауи  электронды  ақпараттық технология.  Мультимедиа-

технологиялар оқыту үдерісін байыта отырып, оқытуды тиімділігін артады.

Қазіргі

заманауи 

ақпараттық

технологияларды 

енгізуі 

ақпаратты

алмасудың  қосымша  мүмкіндіктерін:  оқу  материалының көрнекті ұсынуы;

үлкен көлемді  оқыту  ақпараттарына  оперативтік қол  жетімдік; белсенді  және

интербелсенді  оқыту әдістерінің тірегі; ақпаратты ұсынудың модельдік

технологиясы құруда қажет болады.

Мультимедиалық материалдар  оқыту  ақпараттарын  оқушыларға  ынғайлы

және  көрнекті ұсынуға  мүмкіндік  бере  отырып,  информатиканы  оқуға  деген

қызығушылықтарын артады.

Практика 

тәжірибесінен 

мультимедиа 

технологияларды 

сабақта

қолданғанда мұғалім оқыту уақытын 30% дейін үнемдейді. Уақытты үнемдеуде

мұғалім  сабақтың тығыздығын  жаңа  материалдармен қамтамасыз  етеді.

Мультимедия-технологиялар  тиімді  тәсілдерінің бірі, өзінің дидактикалық

мүмкіндіктерімен информатика сабақтарының беру сапасын көтереді.

Мульитмедиа-технологиялардың дидактикалық мүмкіндіктері:



оқыту үдерісін  басқару  және  жаңа  материалдарды  түсіндіру үшін

оқытудың  әртүрлі  іс-әрекеттерін қолдануды қамтамасыз ететін  оқытудың

интербелсенділігі;



презентацияларда

әртүрлі 

ақпараттарды 

біріктіру 

арқылы 

бір

көрнекіліктен  екінші  көрнекілікке  көшумен  оқу  материалын ұйымдастыруда

жеңілдету және мобильдеу;



информатика  және  ақпараттық-технологиялар  тез  дамуына  байланысты

оқытудың мазмұны оперативті жаңалануы және өзгеруі.

Сабақты әлдеқайда қызықты  және  интербелсенді өткізу  мақсатында

информатика 

сабақтарында

әртүрлі 

мультимедиалық

программалар

пайдалануға болады:



мультимедиалық презентацияларды пайдалану;