Жаратылыстану жəне математика факультеті Информатика кафедрасы

 
2 кредит сағат. 
Тақырыбы: 
Статистикалық функцияларды қолдану.
 
Дəріс мазмұны: 
1.  HAVING инструкциясы 
Бағандағы мəндер санын есептеу 
COUNT(  )  статистикалық  функциясы  бағандағы  мəндер  санын  есептейді.  COUNT(  ) 
функциясы бағандардың деректер типіне қарамай əруақытта бүтін санды қайтарады. 
COUNT(  )  функциясы  үшін  ұяшықтардың  нақты  мəндері  маңызды  емес,  берілген 
критерийді  қанағаттандыратын  ұяшықтардың  саны  маңызды.  Сондықтан  COUNT(*)  арнайы 
статистикалық  функциясы  енгізілген,  ол  деректер  мəнін  емес  жолдарды  санайды. Тəжірибеде 
жолдарды санау үшін COUNT( ) емес, COUNT(*) функциясы қолданылады. 
DISTINCT предикатының көмегімен бағанға статистикалық функцияны қолданбас бұрын 
оның ішінен барлық қайталанатын мəндерді жоюды көрсетуге болады. 
GROUP  BY  ұсынысы  бар  сұраныс  топтаушы  сұраныс  деп  аталады,  себебі  сұраныс 
нəтижелер  кестесіндегі  бір  жолды  жолдар  тобының  əрқайсысы  үшін  генерациялайды  жəне 
берілген кесте жолдарын біріктіреді. GROUP BY ұсынысында көрсетілген бағандар топтаушы 
бағандары  деп  аталады,  себебі  олар  жолдардың  қай  белгісі  бойынша  топқа  бөлінетіндігін 
анықтайды. 
HAVING  инструкциясы  жол  топтарына  сұрыптау  шартын  анықтайды.  HAVING 
ұсынысында WHERE ұсынысындағы сұрыптау шарты көрсетіледі. 
Бақылау сұрақтары: 
1.  Агрегатты функцияларды атап бер. 
2.  MIN(  )  жəне  MAX(  )функцияларын  қолдану  барысында  сандық,  жолдық  жəне 
күні\уақыты мəндерінің салыстырулары қалай жүргізіледі? 
3.  Агрегатты функцияларда NULL мəнін өңдеудің қандай ережелері бар? 
4.  Топтау арқылы сұраныс жасауға шектеулер келтір. 
5.  Топтарды  сұрыптау  шарттарына  шектеулер  келтір.  Топтарды  сұрыптау  шарттарда 
NULL мəнін өңдеу ережелері. 
 
Əдебиеттер:[1] 176-185 бет. [2] 64-69 бет.  [3] 45-47, 64-69 бет.    қ[1] 32-34- бет. 
 
7- апта 
1 кредит сағат. 
Тақырыбы:  
Бағыныңқы жəне құрамды сұраныстар.
 
Дəріс мазмұны: 
1.  Бағыныңқы жəне құрамды сұраныстар.
 
2.  Ішкі сұраныс түсінігі. 
 
SQL-де  бағыныңқы  сұраныс  түсінігі  бар;  олардың  механизмі  бір  сұраныс  нəтижесін 
басқаның құрамы ретінде қолдануға мүмкіндік береді. Бір сұранысты басқаның ішінде қолдану 
мүмкіндігі  «сұраныстардың  құрылымдалған  тілі»  атауында  «құрылымдалған»  сөзінің  пайда 
болуы  да  осы  себептен.  Бағыныңқы  сұраныстардың  қолдану  маңыздылығы:  SQL-де  кейбір 
сұраныстарды осы бағыныңқы сұраныстарсыз тұжырымдауға болмайтындығында. 
•  Бағыныңқы сұраныс деп – SQL-дің басқа инструкцияларының HAVING немесе WHERE 
ұсынысында  кездесетін  сұранысын  атайды.  Ішкі  сұраныс  (ішке  салынған  сұраныс)  – 
бұл уақытша кестені құру құралы, оның құрамы - сыртқы оператор көмегімен алынып 
жəне өңделетін сұраныс. Ішкі сұраныстың мəтіні жақшаға алынуы керек. 
Ішкі сұраныстың екі түрі бар: 
1.  Скалярлы  ішкі  сұраныс  бір  мəнді  қайтарады.  Ол  жалғыз  мəнді  көрсететін  жердің 
барлығында қолданылады. 
2.  Кестелі  ішкі  сұраныс  көптеген  мəндерді  қайтарады,  яғни  бір  жолдан  артық  жолда 
орналасқан  кестенің  бір  немесе  бірнеше  бағандар  мəні.  Ол  кесте  қолданылатын  жерлердің 
барлығында қолданылуы мүмкін. 
Бағыныңқы сұраныстағы таңдау шарттары: 

•  Бағыныңқы  сұраныс  нəтижесімен  салыстыру.  Өрнектің  мəні  бағыныңқы  сұраныспен 
қайтарылатын бір мəнмен салыстырылады. Бұл тексеріс жай салыстыруды еске салады. 
•  Бағыныңқы  сұраныс  нəтижесіне  жататын  тексеріс.  Өрнек  мəнінің  бағыныңқы 
сұраныспен  қайтарылатын  мəндер  жиынының  біреуіне  тең  болатындығы  тексеріледі. 
Бұл тексеріс жиынға тиістілікті тексеруді еске салады. 
•  Бар  болуына  тексеріс.  Бағыныңқы  сұраныс  нəтижелер  кестесіндегі  жолдардың  бар 
болуы тексеріледі. 
•  Көп  ретті  салыстырулар.  Бағыныңқы  сұраныспен  қайтарылатын  көптеген  мəндер 
жиынының əрқайсысымен өрнектің мəні салыстырылады [1, б. 205]. 
Салыстыру  операциясында  алты  салыстыру  операторларын  (=,  <>,  <,  <=,  >,  >=), 
бағыныңқы  сұраныс  нəтижесімен  қарапайым  салыстырулар  сияқты  қолдануға  болады. 
Салыстыруға қатысатын бағыныңқы сұраныс нəтиже ретінде жалғыз мəнді қайтару керек, яғни 
бір  бағаннан  тұратын  бір  жолды  қайтару.  Егер  бағыныңқы  сұраныс  нəтижесі  бірнеше  жол 
немесе бірнеше баған болса, онда салыстырудың мағынасы жоқ жəне ДҚБЖ қате жайлы дерек 
шығарады. Егер бағыныңқы сұраныстың орындалу нəтижесінде бір де бір жол алынбаса немесе 
NULL мəні алынса, онда салыстыру операциясы NULL-ді қайтарады. 
 
Бақылау сұрақтары: 
1.  Бағыныңқы сұранысқа неге ORDER BY cөйлемі жатпайды? 
2.  Егер нəтижелік бағандарда бірде бір жол болмаса немесе нəтижелік баған NULL мəнін 
қабылдаса, ANY тексерісі бағыныңқы сұраныста қандай мəнді қайтарады? 
3.  Корреляциялық бағыныңқы сұраныс дегеніміз не? 
 
Əдебиеттер:[1] 158-175 бет.   [2] 69-72 бет.     [3]112-115 бет.    қ[1] 23-2 бет. 
 
2 кредит сағат. 
Тақырыбы:   
Дəріс мазмұны: 
1.  Бағыныңқы сұраныстың таңдау шарттары. 
 
2.  Бағыныңқы сұраныстар жəне бірігулер
 
Көп еселі салыстыру 
SQL-де екі түрлі көп еселі салыстырулар бар  – ANY жəне ALL. 
ANY  предикаты.  ANY  тексерісінде  ішкі  сұраныспен  таңдалған  тексерілетін  мəнді 
деректер бағанымен салыстыру үшін (=, <>, <, <=, >, >=) салыстыру операторларының біреуі 
қолданылады.  Тексерілетін  мəн  кезекпен  бағандағы  əрбір  элементпен  салыстырылады.  Егер 
осы  салыстырулардың  кез-келгені  TRUE  нəтижесін  берсе,  онда  ANY  тексерісі  TRUE  мəнін 
қайтарады. 
ALL предикаты. ALL тексерісінде алты салыстыру операторларының біреуінің көмегінің 
тексерілетін  мəн  кезекпен  ішкі  сұраныспен  іріктеліп  алынған  бағандағы  əрбір  элементпен 
салыстырылады. Егер барлық салыстырулар TRUE нəтижесін берсе, онда ALL тексерісі TRUE 
мəнін қайтарады. 
Сұраныстардың енгізілу деңгейлері 
Барлық  қарастырылған  сұраныстар  «екі  деңгейлі»  жəне  басты  мен  бағыныңқы 
сұраныстардан тұрады. Дəл осылайша, басты сұраныстың ішінде бағыныңқы болса, бағыныңқы 
сұраныс  ішінде  тағы  бір  бағыныңқы  сұраныс  болуы  мүмкін,  бұл  жағдайда  ол  ішке  салынған 
деп аталады. 
 
Бақылау сұрақтары: 
1.  Бағыныңқы сұранысқа неге ORDER BY cөйлемі жатпайды? 
2.  Егер нəтижелік бағандарда бірде бір жол болмаса немесе нəтижелік баған NULL мəнін 
қабылдаса, ANY тексерісі бағыныңқы сұраныста қандай мəнді қайтарады? 
3.  Корреляциялық бағыныңқы сұраныс дегеніміз не? 
 
Əдебиеттер:[1] 158-175 бет.   [2] 69-72 бет.     [3]112-115 бет.    қ[1] 23-2 бет.