белгісін синтаксистік тұлғадан ажырататынымызды, тыныс
белгілерін жеке оқытқанда, оқушыларға одан дағдының
жеткілікті берілмейтінін, берік дағды беру үшін түрлі-түрлі
жұмыстар орындатуға уақыт жетіспейтінін еске алғанның
өзі-ақ жеткілікті сияқты. Соны ескере отырып, тыныс белгіні
оқыту жөнінде біз мынадай тоқтамға келдік: қазақ тыныс
белгісінің әр түрін мағынасы мен қызметіне қарай белгілі бір
синтаксистік категория, тұлғамен байланыстыра бірге
оқытқанда, оқушылардың сауатты жазу дағдысы берік
болмақ.
Бұл қағида бойынша салаластың барлық түрінің тыныс
белгісін бірер сабақта жеке оқытқаннан гөрі оның әр түріне
орай тыныс белгісін солар жайында білім берген сабақта
қоса түсіндірген тиімді. Бір сабақта қаратпа сөз жайында
түсінік беріп, келесі сабақта оның тыныс белгісін оқытқаннан
бірінші сабақтың өзінде-ақ әрі қарапта сөз, әрі оның тыныс
белгісі жайында теориялық білім берген ұтымды болмақ.
Қаратпа сөздің мағынасын түсінген оқушыға ол сөз
сөйлемнің басында келсе, одан кейін, ал соңынан келсе,
алдынан үтір қойылатынын; дауыс тым көтеріңкі айтылғанда,
леп белгісі қойылатынын есте сақтау қиынға түспейді. Осы
сияқты басқа да тыныс белгілерін белгілі бір грамматикалық
категорияларға тығыз байланыстырып оқыту нәтижелі
болмақ.
Оқушылардың тыныс белгілерінен алған теориялық
білімін тәжірибелік түрде үйрету, жаттығу жұмыстарын
орындау арқылы дағдыға айналдыруға болады. Олар:
пунктуациялық талдау; мұғалім оқыған сөйлемді жатқа
жазғанда, тыныс белгілерін қою керектігін анықтау; мұғалім
оқып тұрғанда, сөйлемнің мағынасы мен интонациясына
қарай оқушыларға белгілі бір сөзден кейін қоюға тиісті тыныс
белгісін жазғызып отыру; тыныс белгісін жатқа қою
(жаттаған өлеңді немесе әңгімені тыныс белгісін қойып
жазғызу); жай сөйлемнен мүшелерін немесе құрмалас
сөйлемнен оның белгілі бір белгілерін тапқызу, олардан соң
қойылатын тыныс белгісін айтқызу; тыныс белгісі қойылмай
жазылған сөйлемдердің тыныс белгілерін қойғызу; белгілі бір
ережеге сай мысалды ойдан айту; тірек сөздерді ендіріп
сөйлемдер құрау, тыныс белгісін қойғызу; сызба бойынша
сөйлем құрастыру; картина, сурет бойынша сөйлемдер айту;
құрастырып тыныс белгілерін қойдырту; диктант,
мазмұндама, шығарма жазу, тағы басқалар.
Достарыңызбен бөлісу: