Әдістемелік-нұсқау хат/2017-2018 оқу жылы

Әдістемелік-нұсқау хат/2017-2018 оқу жылы 
 
236 
4) әдеби тіл нормалары дағдысы бойынша : 
1)  орфографиялық  норма  бойынша  жалғаулар  мен  шылаулардың 
ерекшелігін  ескере  отырып,  үндестік  заңына  сәйкес  орфографиялық  нормаға 
сай жазады; 
2)  орфоэпиялық  норма  бойынша  сөйлеу  тіліндегі  интонация,  кідіріс, 
логикалық екпіннің мәнін түсініп қолданады; 
3)  лексикалық  норма  бойынша  фразеологизм,  мақал-мәтелдердің 
эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолданады;  
4) грамматикалық норма бойынша есімше; көсемше; тұйық етістік; шақ, 
рай  түрлерін;  еліктеу  сөздер;  шылау  түрлерін;  одағай;  оқшау  сөздер  туралы 
білімдерін кеңейтеді; 
5) пунктуациялық норма бойынша  сөйлем соңында және сөйлем ішінде 
қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдануды 
үйренеді. 
Күнделікті сабақ жоспарын құруда назар аударатын мәселелер: 
1)  ұзақ  мерзімді  жоспарда  көрсетілген  оқу  мақсаттары  арқылы 
оқушылардың тілдік дағдылары дамытылып, жетілдіріліп отырады және тарау 
аяқталған соң сол дағдылар бойынша бағаланады;  
2)  бір  тарау  барысында  оқу  мақсаттарының  ретін,  оларға  ұсынылатын 
сағат  санын  мұғалім  өзі  таңдап  жоспарлай  алады  және  мектеп  журналына 
белгілі бір тарау бойынша ұсынылған тақырыпшаларды жазған дұрыс; 
3)  бір  сабаққа  таңдалатын  оқу  мақсатының  саны  1-3  аралығында  болуы 
қажет,  үштен  артық  мақсат  таңдалса  оқушыға  қиын  тиеді  және  оны  жүзеге 
асыру мүмкін болмайды; 
4)  қалыптастырушы  және  жинақтаушы  бағалау  оқу  мақсаттарында 
көрсетілген дағдылар бойынша жүзеге асады; 
5) күрделі деп танылған оқу мақсаттарын мұғалім сабақ мақсатына қарай 
бейімдейді және бірнеше бөлікке бөліп, бірнеше сабаққа жоспарлай алады; 
6) бір сабақта сөйлеу әрекетінің бір немесе екі түрі ғана таңдалады. Егер 
сөйлеу  әрекетінің  екі  түрін  таңдаған  кезде  рецептивті  (тыңдалым,  оқылым) 
продуктивті  дағдыға  шығып  отыруы  қажет.  Яғни  оқушы  тыңдаған  не  оқыған 
материал негізінде ауызша/жазбаша тапсырмалар орындауы қажет; 
7)  тыңдалым  және  оқылым  дағдыларын  қалыптастыру  барысында  мәтін 
кезеңдерін  (мәтіналды  кезең,  мәтінмен  жұмыс  кезеңі, мәтінсоңы  кезеңі)  қатаң 
сақтау қажет; 
8)  жазылым  және  айтылым  дағдыларын  қалыптастыру  барысында 
оқушыларға тақырып бойынша үлгі мәтіндер берілуі керек; 
9)  айтылым  (диалог,  монолог,  полемика),  жазылым  (хат,  хабарлама, 
мақала, т.б.); 
10) грамматика коммуникативтік контексте оқытылады, яғни грамматика 
теориясынан  гөрі  оның  функционалдығына,  оқушылардың  тілдік  бірліктерді 
ауызша және жазбаша түрде орынды қолдана білуіне аса мән беріледі; 
11)  лексикалық  тақырыптар  бойынша материал  таңдау  барысында  қазақ 
тілі  пәні  мұғалімінің  басты  міндеті  оқушының  сол  тақырып  бойынша  тілдік 
қорын  байыту,  тақырып  бойынша  ақпараттар  бере  отырып,  шынайы  өмірмен 

Әдістемелік-нұсқау хат/2017-2018 оқу жылы 
 
237 
байланыс  орнату,  пәнралық  байланысты  жүзеге  асыру  барысында 
оқушылардың академиялық сөздерді орынды қолдана білуіне ықпал ету. 
 
«Қазақ әдебиеті» (оқыту қазақ тілінде) 
5, 7-
сыныптарда оқу  процесі  «Негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  «Қазақ 
әдебиеті»  пәнінен  жаңартылған  мазмұндағы  үлгілік  оқу  бағдарламасымен 
жүзеге асырылады.  
Ұзақ мерзімді жоспар оқу бағдарламасының құрамына енгізілді және ұзақ 
мерзімді  жоспарда  әр  сынып  бойынша  қамтылатын  шығармалар,  сағат  саны, 
оқу мақсаттары нақты көрсетілді.  
«Қазақ  әдебиеті»  пәнін  оқытудың  мақсаты  –  оқушылардың  бойында 
гуманистік,  адамгершілік-эстетикалық,  ұлттық  құндылықтарды  тәрбиелеу; 
ұлттық  әдеби  туындылармен қатар  әлем  әдебиеті  туындыларымен  таныстыру; 
көркем шығарманы тануда қажетті біліммен қаруландыра отырып, шығарманы 
мазмұн  мен  түр  бірлігінде  көркемдік  тұтастық  пен  көркемдік  бейнені  талдау, 
жинақтай  білу,  шығарма  идеясын,  жазушы  ұстанымын  бағалай  білу 
дағдыларын қалыптастыру. 
«Қазақ әдебиеті» пәні әдебиетті өнердің басқа салаларымен (кескін, театр, 
кино,  музыка)  салыстыра  қарастырып,  өз  ойын  еркін,  дәлелді,  сараптай, 
салыстыра  отырып  жеткізе  білетін  тұлғаның  қалыптасуына  үлес  қосады. 
Сонымен қатар әдебиетті «Қазақ тілі», «Тарих», «Орыс әдебиеті», «География» 
пәндері, мәдени, қоғамдық және тәрбиелік шаралармен байланыстыра отырып, 
жүзеге асыру көзделеді. 
Негізгі  орта  білім  берудің  (жаңартылған  мазмұнның)  үлгілік  оқу 
жоспарына сәйкес оқу жүктемесінің көлемі:  
1) 5-
сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында  – 68 сағат;  
2) 7-
сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында  – 68 сағат.  
 
«Қазақ  әдебиеті»  пәні  бағдарламасы  үш  негізгі  дағдыны  басшылыққа 
алады: 
1) түсіну және жауап беру; 
2) анализ және интерпретация; 
3) бағалау және салыстыру. 
1) 
түсіну және жауап беру дағдысы шеңберінде оқушы ұсынылған әдеби 
шығарманың  жанрын,  фабуласын,  сюжетін  анықтайды,  кейіпкерлер  портреті 
мен образын ашады; шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқиды, жатқа айтады; 
әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын түсініп, пікір алысады; 
2) 
анализ  және  интерпретация  дағдысын  игеру  арқылы  білім  алушы 
салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табады; шығармадағы 
тілдік  бейнелеу:  теңеу,  эпитет,  ауыспалы  мағынадағы  сөздер  мен 
қайталауларды  табады,  өлең  құрылысын  талдап  үйренеді;  эпикалық 
шығармадағы  автор  бейнесін  табады;  көркем  шығармадан  алған  әсерін 
сипаттап авторға  хат, өлең жазады; 
3) 
бағалау  және  салыстыру  дағдысы  арқылы  шығарманың  тарихи 
құндылығын  бағалайды;  кейіпкерлерді  шынайы  өмірмен  салыстырып