Жалаң және жайылма сөйлемдер

• Үй тапсырмасы:
• Сөйлем құрылысына қарай нешеге бөлінеді?
• Жай сөйлем дегеніміз не?
• Жай сөйлемнің түрлері қандай?
• Жақты және жақсыз сөйлем дегеніміз не?
• Жақсыз сөйлемнің жасалу жолдары қандай?

• Жалаң және жайылма сөйлемдер

• Қар жауып тұр. Қоңырау соғылды.

• Жалаң сөйлем

• Бастауыш

• Баяндауыш

• Тұрлаулы мүшелер

• Қар жауып тұр.Қар жапалақтап жауып тұр.
• Қоңырау соғылды. Күміс қоңырау сыңғырлай соғылды.

• .
• Жақсы сөз жалын мен оттан
• жаралады.
• Білімді оқушылар көбейіп келеді.

• Жайылма сөйлем

• Бастауыш

• Баяндауыш

• Анықтауыш

• Толықтауыш

• Пысықтауыш

• Оқулықпен жұмыс
• 78- жаттығу
• Жайылма сөйлемді жалаң сөйлемге айналдыру
• ( ауызша орындау)

• “Кім жылдам?”
• 1.Берілген жалаң сөйлемді жайылма сөйлемге,жайылма сөйлемді жалаң сөйлемге айналдыр.
• 1. Абай отыр. Хамит күндегісінен ерте тұрды.
• 2. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойып, сөйлемнің түрін ажырат.
• Оқыған-...........
• Білімді-........... жығар.

• Талдау-табыс кілті
• “Қоңырау”сөзіне математикалық-фонетикалық талдау
• “Кітапты”сөзіне сатылай кешенді талдау.
• “Білімді” сөзіне лексика-грамматикалық сатылай талдау.

«Кім жылдам?»

• «Кім жылдам?»
• Мәтіндегі сөйлемдер қай шығармадан, авторы кім?
• Жалаң және жайылма сөйлемдерді анықта.
• 1. Қозы алып қашылды. Қой жараланды. Бұзаулар өлтірілді.Бірнеше құлындар
• желінді.Тұтқын болған көк күшік ауыл тұрғыны болды.
• 2. Күзде оқу басталды. Аян екеуміз бір партаға отырғанбыз. Бірінші күннен-ақ ол зеректігімен көзге түсті. Мұғалім келмеді. Оқуымыз келесі жылға тоқтаған еді.

• Семантикалық кесте

• Шығармашылық жұмыс
• Жалаң және жайылма сөйлемдерді қатыстырып,“Қыс келбеті” тақырыбына шағын шығарма жаз.

• Үйге тапсырма:
• 1.78- жаттығу
• 2.Көркем әдебиеттен жалаң және жайылма сөйлемдер теріп жазу

• Тест тапсырмаларымен жұмыс
• 1. Жай сөйлемнің ережесін табыңыз.
• А) Бір ғана ойды білдіреді, бір интонациямен айтылады
• В) Екі немесе одан көп жай сөйлемнен тұрады
• С) Күрделі ойды білдіреді
• Д) Дыбыстардың жазудағы таңбасы
• Е) Адамның әр түрлі көңіл күйін білдіру
• 2. Айтылу мақсатына қарай сөйлем атауын табыңыз.
• А) Жалаң сөйлем
• В) Құрмалас сөйлем
• С) Жайылма сөйлем
• Д) Бұйрықты сөйлем
• Е) Жай сөйлем
• 3. Сөйлем мүшелері дегеніміз не, анықтаңыз.
• А) Орфоэпия
• В) Сөздердің тіркесуі
• С) Бірнеше затқа ортақ атаулар
• Д) Сөз мағынасы
• Е) Сөйлем құрауға қатысатын сөздер
• 4. Жай сөйлемнің түрлерін анықтаңыз.
• А) Жақты сөйлем
• В) Салалас сөйлем
• С) Құрмалас сөйлем
• Д) Жай сөйлем

• Е) Лепті сөйлем

• 5. Өздігінен сөйлем мүшесі бола алмайтын сөз табын табыңыз.
• А) Үстеу
• В) Зат есім
• С) Еліктеуіш
• Д) Одағай
• Е) Сан есім
• 6. Тұрлаулы мүшелер нешеге бөлінеді, көрсетіңіз
• А) 5
• В) 6
• С) 2
• Д) 4
• Е) 3
• 7. Жақсыз сөйлемді табыңыз
• А) Марат жүгіріп кетті.
• В) Аяғын аспаннан келтіру.
• С) Оларға келуге болмайды.
• Д) Жаз.
• Е) Ақ жейделі бала.
• 8. Жай сөйлемді көрсетіңіз.
• А) Сырын жасырмау.
• В) Мен тауда ойнадым.
• С) Ауылдың малы.
• Д) Тон пішер.
• Е) Жаздың жайлы күні еді, мен көрші ауылға
• барғанмын

• 9. Бұйрықты сөйлемді көрсетіңіз.
• А) Дұшпанға тастай қатты бол.
• В) Тіл – сарқылмас ғылым.
• С) Япыр-ау, қайда сол күндер.
• Д) Көп алғысы көгертер.
• Е) Ақылды адам айтқызбай біледі.
• 10.Жайылма сөйлемді табыңыз.
• А) Мен кітапханадан қызық кітап алдым...
• В) Асқар – инженер.
• С) Күз.
• Д) Бала болашақ.
• Е) Еңбекті бағалау.
• 11. Қандай тыныс белгісі жетпей тұрғанын белгілеңіз.
• Қазақстан тәуелсіз мемлекет.
• А) Үтір
• В) Сызықша
• С) Тырнақша
• Д) Нүкте
• Е) Қос нүкте
• 12. Тек тұрлаулы мүшелерден тұрған сөйлемді көрсетіңіз.
• А) Жаздыгүні.
• В) Білім - адамның қанаты.
• С) Атам келді.
• Д) Күн ысып кетті.
• Е) Көгілдір түс.