Инженерлік пәндер және тиісті практикалар кафедрасы

жүктеу 0,9 Mb.

бет	5/7
Дата	21.09.2023
өлшемі	0,9 Mb.
	#43502

1 2 3 4 5 6 7

1-такырып

Электрлік кедергі деп өткізгіштің өтіп жатқан токқа кедергісін айтады. Ол өткізгіштің геометриялық өлшемдеріне, ұзындығына, көлденең қимасының ауданына тәуелді болады (2.1.3-сурет):
,
мұндағы, өткізгіш материалының меншікті электрлік кедергісі [ ]; өткізгіштің ұзындығы [м], өткізгіштің көлденең қимасының ауданы [м²].

2.1.3-сурет. Өткізгіштің электрлік кедергісі

Өткізгіш біртекті болса кедергі (2.1.9)-формуламен анықталады, егер орта біртекті болмаса, онда кедергі келесі формуламен анықталады: .

Ом заңын дифференциалық түрін жазып көрсетуге болады. Осы (2.1.9)-теңдеуді (2.1.8)-Ом заңының теңдеуіне қойып, түрлендірсек, сонда
,
меншікті электрлік кедергіге кері шама – меншікті электрлік өткізгіштік деп аталады. Оның өлшем бірлігі – . Өткізгіштегі электростатикалық өріс кернеулігі және ток тығыздығы екенін ескерсек, онда теңдеуді былай жазуға болады:
.
Әрбір нүктедегі заряд тасушылар кернеулік векторы бағытымен қозғалатын болғандықтан мен -ның бағыты бағыттас. Сондықтан (2.1.11)-теңдеуді мына түрде жазуға болады:
.
Бұл тізбектегі ток тығыздығын сол тізбектегі электр өрісі кернеулігімен байланыстыратын дифференциальдық түрдегі Ом заңы.
Өткізгіш кедергісінің температураға тәуелділігі келесі өрнекпен анықталады:
,
мұндағы - кедергінің температуралық коэффициенті.
1) металлдар үшін температура артқанда өткізгіштің кедергісі артады, яғни (2.1.4. а-сурет),
2) электролиттер, газдар және жартылай өткізгіштер үшін температура артқанда өткізгіштің кедергісі кемиді, яғни (2.1.4. б-сурет).

а) б)
2.1.4 – сурет. Металл (а) мен жартылай өткізгіш (б) кедергісінің температураға тәуелділігі

Кез-келген тізбекте электр тоғы жүру үшін қажетті шарттар:

1. Тізбек тұйықталған болуы қажет.
2. Электр тогын тудыратын ток көзі болуы керек.

жүктеу 0,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7