107
тағы бір өзекті мәселе, ол халықтар арасындағы экономикалық теңсіздік.
Бүгінгі күнде әлемдегі дамушы елдердің төрттен үші санитарлық
нормаларға сай емес жағдайда өмір сүреді. Ал үштен бірі өте кедей
жағдайда өмір сүреді. Мұның бәрі бүгінгі күнгі әлемдегі дағдарысты
көрсетеді.Одан шығудың бірден бір жолы әлем халықтарын алғашқы
қажеттілік заттармен қамтамасыз етуге бағытталған ғылыми негізделген
бағдарламалар.
Бүгінгі күні ҒТР-ның қарқынды дамуы кезінде жоғарыда атап
өткен еркектер мен әйелдер теңдігі мәселесі ашық қалып отыр. Қазіргі
күні қоғамда әйел интеллектісінің және ұйымдастырушылық қабілетіне
деген сұраныс тапшылығы байқалады. Экономикалық еңбек нарығында
олардың қатысу құқығы болса да, олардың таңдалу мүмкіндігі шектеулі.
Осы мәселелердің барлығын талдай келе, ғалымдар әйел қабілетін
«үндемейтін ортадан» шығару керек дейді.
Қазіргі күнгі экологиялық проблемалар «адам-қоғам-биоорта»
қатынастар жүйесінде орын алып отыр. Бұл проблемалар ғалымдар мен
кәсіпкерлер тарапынан олардың қызметтерінің салдары
мен
нәтижелеріне үлкен жауапкершілікпен қарауды және мемлекеттік,
үкіметтік құрылымдарын олардың жоспарлар мен бағдарламаларын
дұрыстап жүзеге асыруды талап етеді. Дәрігерлер мен биологтар гендік
инженерия саласында пайдаланатын жабдықтар үшін мораторий
жариялау керек дейді Соңғы он жылдағы экологиялық апаттар
себептерін талдау барысында олардың көбінің себебі дұрыс
ойластырылмаған табиғатқа теріс әсер ететін техногендік әсер етулер
екендігі анықталған. Адамдар жетілген сайын экологиялық мәселелер
күрделене береді, сондықтан ағартушылық жұмыстар да бүгінгі күні
өзекті мәселелердің біріне айналып отыр.
Ғылым жаһандық экологиялық дағдарысқа жаңа әлеуметтік
экология деген сала жасап шығару арқылы жауап береді.Оның негізгі
мақсаты болып: қоғам мен табиғат арасындағы тепе-теңдіктің
бұзылуынан пайда болатын төтенше жағдайларды зерттеу,
экологиялық дағдарысты күшейтетін антропогендік,технологиялық және
әлеуметтік факторларды зерттеу, экологиялық апаттар зардабын
азайтудың әдістерін іздеу, экологиялық проблемаларды шешудің
бағдарламаларын жасау, экономиканы, техниканы, білім беруді және
жалпы қоғамның өсуін экологияға сай ету жолдарын іздеу. Жаһандық,
компьютерлік революция және жалпы қоғамның техно-логиялануы,
адамдарда жаңа психикалық проблемалардың туындауына себеп болады.
Жағымсыз ақпараттардың барлығы адамда ақпараттық шабуылды және
әртүрлі психикалық ауытқуларды туындатады.
Қазіргі күнгі қарулану саясаты мен ядролық соғыс қаупі
радиоактивті ластану проблемасымен өте тығыз байланысты. Жаңадан
108
пайда болып жатқан қарулар адамзатты жоюдың жаңа түрлері.
Ғалымдармен ойлап жасалынған коэволюциялық стратегия өркениеттің
ХХІ ғ.дамуының жаңа парадигмасы ретінде қабылданған. Ол адамдарда
жаңа экологиялық сезімдерді оятуға бағытталған.
Әлемдегі экологиялық жағдайларды шешуде Рим клубының орны
ерекше.1968жылы аталған клуб мүшелері итальян экономисі А.Печчеи
басшылығымен өз баяндамаларының барлығын жер ресурстарының
шектеулігіне және адамзаттың тұтыну қажеттілігі және өндірістің
қарқынды дамуына арнап келеді.Оларды жаһандық, әлеуметтік табиғи
процестердің даму тенденциялары қызықтыратын.
Жаңадан пайда болған әлеуметтік социология өзінің теориялық негізі
ретінде В.Вернадскийдің адамзат жердің белсенді қабықшасының негізгі
құраушы факторы ретінде қарастырылатын биосфера және ноосфера
туралы іліміне сүйенетін. Бұл ілім бойынша адам өзінің энергия
трансформаторы және заттарды жер бетіне таратушы ретіндегі өзінің
планетааралық рөлін білуі керек.
Әлеуметтік психологияда ең маңыздысы техникатану болды. Ол
жерде техниканың әртүрлі функциялары, техникалық жүйелердің және
технологияларының құрылымы қоршаған ортаға әсер ету тұрғысынан
қарастырылады. Ғалымдар адамзат қоғамы мен қоршаған географиялық
кеңістіктің, әлеуметтік және мәдени ортамен қатынасын көп аспектілік
зерттеуді ұсынады.
Бүгінгі күні ғылыми таңдаулар болып жатқан дағдарыстардың
көлемін анықтауда.Техногендік даму басталғаннан бері жер бетіндегі
ормандардың үштен бірі жойылған. Мұхит бетінің мұнаймен, улы
химикаттармен және ерімейтін пластиктермен улануы қауіпті жағдайға
әкелді. Қазіргі кезде қоғамды техникаландыру оның барлық салаларын
қамтыды. Өте жоғары қарқынмен қозғалып келе жатқан атмосфераның
ластануы да бүгінгі күнге үрей туғызады. Ғалымдардың есебі бойынша
жылына 10 млрд тонна отын жағылып, атмосфераға 1млрд тонна
қалдықтар тасталады. Бүкіләлемдік медицина ғылыми зерттеу
институтының деректеріне сүйенсек, соңғы 100 жылда атмосфераға
1,5млн мышьяк, 900мың тонна кобальт және 1тонна өзге де улы заттар
тасталған, атмосферадағы оттегінің қоры сақталуда.
Сонымен қатар бүгінгі күні климаттың жылынуы да өзекті болып
отыр. Кейбір ғалымдардың пікірінше ол органикалық отынның көп
жағылып, атмосфераға парникті болып табылатын көмірқышқыл
газының көптеп шығарылуы себебінен. Ал парникті болып табылатын
көмірқышқыл газы жер бетінен жылудың өтуін нашарлатады. Ал кейбір
ғалымдар климаттың жылыну себебін күннің белсенділігінің артуымен
байланыстырады.
Достарыңызбен бөлісу: |
