Идентификация опасных производственных объектов

387. Геофизикалық аппаратура мен жабдықтарды жергілікті жерде (нысанда, бақылау бекетінде) орналастыру тиiстi талаптарға сәйкес жүргізіледі; арнайы көліктердің шығыңқы бөліктері, тасымалдау аппаратуралары (гравиметриялар, магнитометрлер және тағы басқа аппаратуралар) көлік құралының жүрісінің оң жағынан орнатылады.

388. Геофизикалық жабдық құрастырылған көлiк құралдары жұмыс орнына (бақылау нүктесiне) келіп тоқтаған кезде, жабдықтардың (жүкшығыр, катушка) жұмысы кезінде көлік құралының орнынан жылжып кетпесі үшін шаралар қарастыру (доңғалақтың астына қалыптарды салу, астын қазу) қажет.

389. Өткiзгiш сымдарды (сейсмикалық шалғылар, сызықтарды электрсымдарды анықтау жүйелерін) жүргізген кезде, олардың көлік жолдарын қиып өткен кездердегі зақымдануларының алдын алу қажет:

1) биiктiгі кемiнде 4,5 м болатын сырыққа iлiнiп қойылсын немесе (топырақ жолдар үшiн) жерге көму тиіс. Ауада ілініп қойылатын өткiзгiштер ескерту (жалаушалармен) белгiлермен белгiленуi тиіс;

2) темiржол желiлерiнiң рельстерiнің астынан өткізу.

390. Электр жүйелерін (электрлік барлауға пiшiндеудiң әдiсiмен) қысқа мерзiмдi қолдану жағдайында, өткiзгiштердi қатты жабын жолдардың төсемiнде және топырақ жолдардың үстімен салуға жол беріледi.

391. Бұл кезде алдын ала мынадай шараларды қарастыру қажет:

1) қиылыс бөлiмшелерiнде қорғау үшін күзетшілер шығарып қою. Күзету өкiлдері тәуліктің қараңғы кездерінде белгі берудiң аспаптарымен қамтамасыз етіледі;

2) доңғалақты көлiк құралдарына өткiзгiштің үстінен арналған жүрiп өтуіне 10 км/сағ-тан аспайтын жылдамдықпен басып өтуге рұқсат ету;

3) сымдарда (электрлік бақылау жұмыстары кезінде) қауiптi кернеу бар болған кезде, жаяулардың өтуіне және көлiк құралдарының өтуіне жол бермеу;

4) мықты оқшаулауы жеткiлiксiз өткiзгiштер арнайы дайындалған резеңке шлангтер арқылы өткізу.

392. Ауадағы тартылған электр қуатын беру желілерінің (ЭҚЖ) астынан, жазық далалар, төбелер, сай-салалар арқылы жүргізілген сымдар жерге немесе оның бетіне сенімді тартылуы тиіс.

393. Өндiрiстiк қауiп-қатерлер туғызуы мүмкін жабдықтардың жұмысы, тетiктер, (генераторлар және басқа да ток көздері, қозғаушылар, айналып тұрған механизмдер) өндірістік қызметкердің тiкелей бақылауында болады, немесе тиiстi сақтық шаралары (қоршау және қорғау, басқа) қабылдануы тиіс.

394. Ашық ауадағы жабдықтардың, геофизикалық аппаратуралардың қызмет көрсетуi, жұмыстары найзағай, күштi жаңбыр, қарлы боран тағы басқа құбылыстар кезінде тоқтатылу тиіс. Найзағайдан қорғаныс құрылғысы жоқ, сыртта орналасқан аппаратураларға (антенналарға, электрлік бақылауыш жүйелерге, сейсмикалық құралдарға, байланыстың жүйелеріне) қосылған аппаратураларды найзағай кезінде өшіріп тастау тиіс, антенналардың төмендетуi жерге қысқа тұйықталуы тиіс, ал, жерге қысқа тұйықталмаған электр жүйелерінің ұштары, өндірістік қызметкерлер отыратын жұмыс орындарынан алынып тасталуы қажет.

395. Егер бiр тұлғамен операция орындаудың нәтижесiнде қандай болмасын (жарылыс және тағы басқа құбылыстар, токтiң қосуы, тетiктердiң қозғаушыларының немесе айналып тұрғандары және басқа да құбылыстар) тұлға басқалар үшiн өндiрiстiк қауiп-қатер тудыратын болса, бiрнеше қызметкерлердiң (қондырғылар, станциялар) жабдықтың немесе аппаратураның қызмет көрсетуiнде, олардың арасында (белгі беру) байланыс жабдықталады.

396. Жабдықтың геофизикалық аппаратуралардың құрылымында электр тогінің әсерінен авматты түрде қорғайтын құрылғы қарастырылады.

397. Геофизикалық станциялардың ғимараттарында өртке қарсы қауiпсiздiк қағидалары қатал сақталуы тиіс, жұмыс орнында ашық отпен қыздыратын және сұйық отынмен, электрмен жылытатын құралдарды пайдалануға тиым салынады.

398. Ұңғымалардағы геофизикалық жұмыстар станцияның каротаждық операторының басшылығымен және бұрғылау қызметінiң өкiлiнің (бұрғылау жұмыстарының бөлiмшенiң басшысы немесе бұрғылау шеберінің) қатысуымен жүргізіледі.

399. Күрделі тау - геологиялық жағдайларда (жұту, шапшу және соған ұқсастар) геофизикалық зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде орын алған аварияларды жою барысында, ұңғымада жарылғыш заттардың немесе сәулелену көздерінің қалдырылуы, ұйымның техникалық басшысымен бекiткен жедел жоспар бойынша жүргізіледі.

400. Геофизикалық жұмыстарды тек қана арнайы дайындалған ұңғымаларда жүргізуге рұқсат етiледi. Даярлық жұмыстары ұңғыма құралдарының және каротаждық сүңгiлерiн кедергiсiз түсiру, жер бетiндегi геофизикалық жабдықтарды ыңғайлы және қауiпсiз пайдалануды геофизикалық зерттеулер біткенше қамтамасыз етуі тиіс.

401. Каротаждық станцияны орналастыратын алаң мынадай шараларды қамтамасыз етуі тиіс: оның жазық бетке орналастырылуын қамтамасыз ету, машинисттың орынынан ұңғымалар сағасының және көтергiштiң көпiршесінің көрінуі, кiреберiс жолдың болуын қамтамасыз ету тиіс, авария жағдайларында өз жүрiсімен немесе басқа көлiк құралдарымен сүйретіп кедергiсiз алып шығу, тәуліктің қараңғы кездерінде, белгіленген талаптарға сәйкес жарықпен қамтамасыз ету.

402. Барлық геофизикалық зерттеулердi жүргізуді қамтамасыз ету үшін бұрғылау қондырғысының жабдықтары қалыпты жағдайда болуы тиіс. , мүмкiншiлiктiң өткiзуi онының қажеттi қолдануының қамтамасыз етуi үшiн уақытында.

403. Геофизикалық жұмыстарды жүргізетін өндірістік қызметкерлердің құрамы, геофизикалық жұмыстарды жүргізуді қамтамасыз етуi бойынша (ұңғыманы қосымша ұңғылау, бұрғылау снарядының көмегімен ұңғымадағы аспаптарды шығару және тағы басқа да жұмыстар) бұрғылау агрегаттарын жұмысқа қосар алдында, бұрғылау жұмыстарының жетекшiсінің келiсiмiмен ғана бұрғылау қондырғысында бола алады.

404. Ұңғыманың сағасының орналасуы ұңғыма құралдарын шығаруға және түсiруге ыңғайлы болуы тиіс. Сазды ерiтiндiмен бұрғыланып жатқан ұңғыманың сағасына техникалық су жеткізілуі тиіс.

405. Түсіру-көтеру операцияларын жердегі немесе аспалы тартпалар арқылы жүргізуге рұқсат етіледі. Бағыттайтын блок немесе жер бетiндегi блок- (қамыттармен, тегірлермен) қатты ұңғыманың сағасы қысып бекітіледі. Оларды арқан бұраларымен немесе ауыр заттармен бекiтуге жол берілмейдi. Аспалы iлмек тальдің iлмегіне тартпалардың көмегімен бекітіледі және тартпалар арқылы кейін тартылады. Аспалы тартпа бөліктерін сақтандырғыш бүркенiшсiз қолдануға жол бермейдi.

406. Станцияның жұмыс электрлік қосылыстарын монтаждауды толық аяқтағаннан соң ғана қуаттандыру көзiне кабельді қосуға рұқсат етiледi. Қосу туралы каротажбен айналысып жатқан барлық өндірістік қызметкерлер хабарлануы тиіс. Қосуды электртехникалық саладағы өндірістік қызметкер атқарады.

407. Өлшегіш жүйеге қуат көзін беруді ұңғымалық аспапты ұңғымаға түсiргеннен соң ғана рұқсат етiледi. Қажет болған жағдайда құралды тексеру үшiн өлшегiш аспапқа токтiң қосылуы кезінде барлық қызмет көрсетушiлерге ескерткеннен кейін ғана іске асады.

408. Каротаждық станция (көтергiш) қажет жағдайда, тіреуіштермен және тежегіштермен тоқтатылады, бұл кезде кабельдің жүқшығырдың ең жоғарғы жүк көтергiштiгiне тең шамада тартылуын болдырмау қажет.

409. Ұңғымадағы жұмыстардың алдында тежеу жүйесiнiң, кабель төсегіштің, көтергiштiң, қорғаныстық қоршаулардың, жүқшығырдың автокөлiктiң рамасына бекiтілуінің сенiмдiлiгін тексеріп алу тиіс.

410. Ұңғыма снарядтарының түсірілуінің (көтерілуінің) бақылау, жылдамдықтарды, тереңдiктерді және кабельдің керiлiстерін бақылайтын датчиктердің көрсетулеріне қарап жүргізіледі. Керiлiстiң өлшеуiшiн қолданушылық тереңдiгі 1500 м кем ұңғымаларда керілісті өлшейтін аспаптың қолданылуы міндетті емес.

411. Салмағы 40 килограмнан (бұдан ары - кг) ұзындығы 2 метрден асатын, салмағына тәуелді емес, ұңғыма құралдары арнаулы каротаждық көтергiшпен немесе бұрғылау жүқшығырымен ғана ұңғымаға түсiруге немесе көтеруге рұқсат етiледi.

412. Геофизикалық кабельге жалғанған жүктердің және ұңғыма құралдарының, сүңгiлердiң бекiткiштiң берiктiгi қуат кабелінің үзілетін беріктігінен кемiнде 2/3 бөлігіндей болуы тиіс.

413. Кабельдің ұзындығын есептегенде, көтергiш жүқшығырдың барабанындағы кабель ең төменгі тереңдiкке ұңғыма құралын түсiрген кезде, кабельдің орамдардың соңғы қатарының кемiнде жартысы қалуы тиіс.

414. Брондалған кабельде ақаулар болмауы тиіс. Сауыт кабель сауытының бүтіндігі тоқсанына бiр рет, ал жегір заттармен жұмыс кезінде оған қоса үзілуіне сынақ жұмыстары жүргізіледі.

415. Ұңғымалық құралдарды барабандық бөлікке тартып кетпес үшін, көрiнетiн үш жерден ескерту белгілерін таңбалау қажет. Көтеру жылдамдығы соңғы ескерту таңбасы пайда болуынан кейiн етiкке ұңғыма құралын тежегішке өтуінен соң жылдамдық сағатына 250 метрлерге дейiн (бұдан әрi – м/сағ) бәсеңденуi тиіс. Төмендетiлген жылдамдықпен бұрғылау снарядын созылудың мен жабысуларды байқай отырып ұңғыма құралын көтеру тиіс.

416. Жабысудан босату кезінде кабельді керу күшi, оның жарылып үзілетін күшiнен 50% аспауы тиіс.

417. Түсіру-көтеру операцияларын жүргізу кезінде, жұмыстың басталғаны туралы ескертiлген белгі беруден кейiн, қозғаушы кабельден және ұңғыма сағасынан екi метрден кем емес қашықтықта жақындауына тыйым салынады.

418. Ұңғыма снарядының жабысуын жою кезінде жұмыскерлердің каротаждық станциясының көтергiшімен ұңғыманың сағасының жанында ең кемі, каротаждық станцияның көтергiшінен ұңғыманың сағасына дейiнгі қашықтыққа тең радиустың ішінде болуына тыйым салынады.

419. Өлшеу жұмыстары аяқталған соң немесе кабельдің көтерілуін (жабысуына байланысты) мәжбүрлі тоқтатылуы кезінде, кабель желісіндегі кернеу өшірілуі тиіс. Қорғаныш жерлендiруді каротаждық станциясының көтергiші қуаттану көзiнен ажыратқаннан соң ғана, шешіп алады.

420. Аппаратурасының жұмысқа қабiлеттiлiгiн бақылауы үшiн ұңғымалардағы ядролық - геофизикалық зерттеулердi жүргізу кезінде нейтрондардың, жобалық құжаттарда атап көрсетілген көздерiн ғана пайдалана алады.

421. Нейтронды көздерді тасымалдау жұмыстары, арнаулы көлікпен немесе жылжымалы контейнерлерімен іске асырылуы тиіс.

422. Геофизикалық жұмыстарды тек қана арнайы дайындалған ұңғымаларда жүргізуге рұқсат етiледi. Даярлық жұмыстары ұңғыма құралдарының және каротаждық сүңгiлерiн кедергiсiз түсiру, жер бетiндегi геофизикалық жабдықтарды ыңғайлы және қауiпсiз пайдалануды геофизикалық зерттеулер біткенше қамтамасыз етуі тиіс.

423. Өткiзгiштiң каротаждық станциясының сымдарын бұрғылау қондырғысының жерге қысқа тұйықталған өткізгішіне қосудың орны белгіленген болуы тиіс. Қосу бұрандалы қосылыстарды көмегімен ғана орындалуы тиіс. Бұрғылау қондырғысының жерге қысқа тұйықталуының және өткiзгiштің жиынтық кедергiсінің көлемi (ұңғыманың дайындығы туралы акт бойынша) 10 Ом мөлшерінен аспауы тиіс.

424. Теңгерілмелі бөліктер - ұңғыманың сағасының жоғарғы жағында мықтап бекітіледі. Таль бөлігінің iлмегiне бекітілетін аспалы шығыршық бөлігі тартпалармен мықтап бекітіледі. Тартпалы шығыршықты мықтап (тегірлермен, қамыттармен және тағы басқаларымен), роторға немесе бұрғылау қондырғысының еденіне бекітіледі.

Теңгерілмелі бөліктерді арқандармен бекiтуге рұқсат етiлмейдi.

425. Тереңдiктерді және керілісті анықтайтын құрылғылардың ақаулығы кезінде немесе олардың тіптен жоқ кездерінде жұмыстарды жүргiзуге рұқсат етiлмейдi.

Егер қолмен бұралатын жүкшығырдың қолдануында анықтағышсыз жұмыс жасай беруге рұқсат етіледі.

426. Ұңғымаға құралдың түсiруiн алдында снарядтарды және жүктердiң кабельге бекітілуін, сонымен бiрге iлмектердiң блоктерiн сенiмдiлiк, көтергiштiң тетiктерiн (сүңгi) жүктiң бекiткiшiн сенiмдiлiктерін тексеру қажет.

427. Тежегішті басқару жүйесінің, кабелді төсеушінің, көтергіштің қоршау қаршауларының жұмыс істеуі және автомобильдің рамасына жүкшығырларды бекіту сенімділігін жүкшығырды орнатушы ұңғымалықта жұмыстың басталуының алдында бір рет тексереді. Айына бiр реттен кем емес түсіру-көтеру тетiктерiне профилактикалық байқауды жүргізеді.

428. Жүкшығыр тежегіші зақымданған жағдайда кабель ұңғыма снарядын қолмен тоқтатуға рұқсат етiлмейдi.

429. Ұңғымада түсіру-көтеру жұмыстары жүргізіліп жатқан уақытта:

1) кабельге еңкейіп қарауға, оны аттап өтуге және оның астынан жүруге, сондай-ақ қозғалыстағы кабельдi қолмен ұстауға болмайды. Көтергіштің барабанына кабельді кабель төсейтін адам бағыттайды;

2) белгілерді түзету немесе орнатуды жүргізуге, шашыраған сымдарды алып тастауға және кабельдің қозғалысы кезінде олардың соңын дұрытауға;

3) кабельді қолмен кірден және бұрғылау сұйықтығынан тазартуға болмайды.

430. Ұңғыма сағасындағы қысым болған жағдайда өлшеу өзінен өзі нығыздағыш сальникпен лубрикатор арқылы жүргізіледі.

431. Жұмыс істеп тұрған ұңғыманың ішіне өлшегіш құралды түсiруге лубрикатордың саңылаусыздығын тексергеннен кейiн рұқсат етiледi.

432. Лубрикаторды қосу немесе ажырату, сонымен қатар, қуаты өшіп қалған жағдайда, ұңғымадағы өлшегіш құралы толығымен жабық буферлiк ысырмаға орнатылады.

433. Өлшегіш құралдардың тетіктерінің дiрiлін туғызатын жоғарғы қысымдар кезінде лубрикатор тартпалармен тартылып қойылады.

434. Кабел күшті тартылған кезде – ұстаудан босатылатын жүкшығыр мен ұңғыманың жағасында болуына жол берілмейді.

435. Ұңғымада өрт, қалдықтар және шапшылау туындаған кезде оператор жұмысты тоқтатады, станция өшіріліп, қауіпсіз орныға шығарылады.

436. Ұңғымаларда атыс-жаручасу жұмыстарына дайындалу және жүргізу уақытында ұңғымаларда барлық басқа жұмыстарды жүргізу толық тоқтатылады, ал бұрғылау құрылғысының жабдықтары қуат көзінен ажыратылуы тиіс.

437. Ұңғымадағы электр жабдықтауды ажыратқан сәттен бастап аппаратты 50м тереңдiкке түсіргенге дейін 400м радиуста электрмен дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге жол берілмеуі тиіс.

438. Жарылғыш жұмыс өндірісінде құқығы бар адам атыс машинкасынан немесе перфораторлық панелден атыс немесе жаруды жүргізуі тиіс.

439 Құрылғыларды қайта қосуды пайдалана отырып, перфорация және топырақты іріктеу кезінде:

1) бұрғылап тесу жұмыстарының үзілістері аралығында аппараттарды орнату сәтіне дейін қайта қосылатын құрылғыны қосуға;

2) егер қайта қосылатын құрылғыға қуат берілсе атыс аппараттарын көтеру немесе түсіруді жүргізуге;

3) қайта қосу саптамасын қуат алған аппаттарға қосқаннан кейін тексеруді жүргізуге болмайды.

440. Ұңғымада қалған қуат алған аппаратты басқа аппаратпен жару арқылы жою ұйым басшылығының және жарылғыш жұмыстардың басшысы бекіткен жасақша жөніндегі жұмыс орындаушының келісілген шешімі бойынша ғана жүргізіледі.

441. Бұрғылау ұңғымаларын радиометрикалық зерттеу жұмыстарын жүргізу және уран құрамдас керндермен жұмыс кезінде радиациялық қауiпсiздiктiң қолданыстағы нормаларының талаптарын сақталау қажет.

443. Сейсмикалық барлау жасақтарының (бригадаларының) қызметкері жарушының және жарылғыш жұмыстарды жауапты басшысының нұсқауларын орындайды.

444. Жарылыс жұмыстары кезінде сейсмикалық станция мен қызмет көрсететін персонал қауіпті аумақтың шегінде орналасады.

445. Жарылыс қауiптi аумақ шеңберінде сейсмикалық жұмыстарды жарылыс жұмыстарын жүргізетін жұмыскердің рұқсатынсыз жүргізуге рұқсат етiлмейдi.

446. Сейсмикалық барлау жұмыстары кезінде қолданылатын жабдықтардың (сейсмикалық станциялар, орағыш машиналар) жергілікті жерде (айналада, бақылауларды бекеттерінде) орналасуы, жарылыс жұмыстары кезінде пайда болған қажетсіз өнімдердің (тозаңдар, газдар) ауаға тарау бағыты қызмет көрсетушi жұмыскерлердің жұмыс орындарынан басқа жаққа бағытталатын болуы тиіс.

447. Механикаландырылған сейсмикалық барлау машиналарының орағыш-кері орағыш құрылғылары орағыш жабдықтан басқа да көліктердің (автокөлiктер, трактор шаналар және басқа да көлік түрлері) көмегімен қолдануға жабдықталған. Орағыш-кері орағыш құрылғыларға арналған көлiк құралдары келесi талаптарға сай болуы тиіс:

1) өрімді орайтын (тарқататын) жұмыскердің жұмыс орны мен автокөлiк құралының жүргiзушiсі арасында дыбыстық байланыс орнатылуы тиіс;

2) жұмыс орнының жанындағы борттардың биіктiгi кемiнде 1 м болуы тиіс, елді мекендерде жұмыс істеу кезінде ол қураған бұтақтардың, бұтақтардың соққыларынан қорғалуы тиіс;

3) шанақтың (шананың) еденiнде және құрылғылар өтіп жатқан борттарда, шығып тұрған тегірлер және шегелер болмауы тиіс;

4) ораушының жұмыс орны шанақтың қалған бөлiгінен қалқанмен бөлінуі тиіс.

448. Орау-тарқату жұмыстарын орындау кезіндегі көлік құралдарының (арнайы орағыштар және орау үшін жабдықталған машиналар немесе шаналар) жүру жылдамдығы, сағатына 10 км-ден аспауы тиіс.

449. Арнайы көлік құралдарының қозғалысының басталуы мен орау механизмдерінің іске қосылуын ескертпе дабылдарымен білдіруі тиіс.

450. Арнайы көлік құралдарының, ауамен тартылған электр қуатын тарату желілерінің (ЭҚЖ) астымен жүруі кезінде, биiктiгі 3,5 м асатын антенналары төмен түсіріледі.

451. Сейсмикалық құрылғысын сүйрету оператордың немесе орау-тарқату жұмыстарына жауапты жұмыскердің белгісінен кейін ғана рұқсат етiледi.

452. Орау машинасының жүкшығырының жұмыскерінің орны жүкшығыр орнатылған орыннан сынбайтын шыныдан жасалған қабырғамен бөлінеді.

453. Сейсмикалық құрылғымен жұмыс кезіндегі (тексеру, орау-тарқату және басқа да) жұмыс қолғабын пайдалана отырып, қолмен орындалады. Құрылғыны жөндеу және монтаждау кезінде қорғаныс көзәйнектері қолданылады.

454. Электр қуатын тарату желілерінің (ЭҚЖ), жер бетiндегi және жер астындағы коммуникациялардың күзет аумақтарында, сондай-ақ ғимараттардан 15 м кем қашықтықта қондырғылармен жұмыс жүргізуге рұқсат етiлмейдi.

455. Мұнарасы көтерілген қондырғылардың жазық бойынша және тас жолдардан кесіп өтетін өткелдерден өтуге, осы Қағидаларда көрсетілген жағдайлардан басқа уақытта рұқсат етiлмейдi.

456. Жұмыс істеп тұрған қондырғылардың аумағында бөгде адамдардың болуына рұқсат етiлмейдi.

457. Газды-динамикалық және электрлік-импульстік қондырғыларға қызмет көрсету кезінде қауіпсіз ара қашықтық 20 метрді ал, «құлайтын жүк», «дизель-балға» түріндегі қондырғылардың қауіпсіз ара қашықтығы мұнара биіктігінен екі есе қашықтықты құрайды.

458. Жарылыссыз қоздыру көздерiнің әсерінен жұмыс істейтін қондырғылардың алаңы таратқан тас-кесектерден, металл сынықтарынан және бұтақтардан (орманда) тазаланып тұруы тиіс.

459. Қондырғылардың «құлайтын жүкпен» түрі орын ауыстырулар кезінде, сонымен қатар, жұмыстағы үзiлiс кезінде жүктеме мұнараның төменгі жағына бекітіледі.

460. Бейін-алаңдарды механикалық даярлау (ағаштарынан және бұталарынан бульдозермен тазалау) ұзына бойы 25° астам емес еңкіш, ал көлденең - 10° астам емес мөлшерде еңкіш болуы кезінде рұқсат етіледі.

461. Алаңы бульдозермен тазалау кезінде жуандығымен 20 см аспайтын (қатты түрлері) және жуандығы 30 см аспайтын (жұмсақ түрлері) ағаштардан және бұталардан тарттырып тазалауға рұқсат етiледi. Жуандықтары 20-30 см болатын орман дестесi, қолмен тазартылады.

462. Тазаланатын профиль – алаңның ені ең кемі 5 м болуы тиіс.

463. Бульдозердiң кабинасы, радиаторы және қозғалытқышы қоршалады. Қоршаудың берiктiлігi құлайтын ағаштардың соққыларынан, ал оның құрылымы – айналаның жақсы көрінуін қамтамасыз етуі тиіс.

464. Бульдозердiң түтiгi ұшқын сөндiргiш жабдықталады.

465. Бульдозердiң жұмысы кезінде мыналар рұқсат етiлмейдi:

1) бульдозершiден басқа адамдардың кабинада болуына;

2) бульдозердiң жұмыс істейтін қауiптi аумағында бөгде адамдардың болуына рұқсат етілмейді. Қауiптi аумақ радиусы ағаштардың биiктiгінің тең екi есе еселенген мөлшеріндей бiрақ кемiнде 30 метрден кем болмауы тиіс.

466. Кернеуі 200 В және одан да жоғары (аз қуатты көздерді пайдаланғаннан басқа) электрлік бақылау қондырғыларына қызмет көрсететін өндірістік қызметкерлер қауіпсіздік жөніндегі біліктілік тобымен қамтамасыз етіледі.

467. Күн сайынғы жұмыстың басталар алдында, өндірістік қызметкер мен оператордың арасындағы байланыс құралдары, диэлектрлік қорғаныс құралдарының жинақтылығы мен олардың жарамдылығы, сондай-ақ тұйықтағыштар, жабындар және қоршаулар тексерілуі тиіс.

468. Электрлік барлау станцияларының ток жүретін бөліктерінің сыртқа қабаттарын тексеру жұмыстары жарты жылда бір реттен кем емес жүргізіледі.

469. Қауiптi кернеу көздерiмен жұмыстар (қуаттағыш желілер мен жүйелерге тоқ беру және оларды іске қосу) кезінде, оператор мен желі бойындағы жұмыскерлердің арасында сенімді байланыс көзін қамтамасыз ету тиіс.

Қуаттағыш және қабылдағыш желілірде орындалатын барлық технологиялық процестер, алдын ала белгіленген және бекітілген, партияның (топтың) барлық өндірістік жұмыскерлеріне жадынама түрінде таратылған бұйрық беру, белгі беру және байланыс жүйелері бойынша жүргізіледі.

470. Жұмыс барысында жүйелердің, сұлбалардың, жұмыс тәртiптерінің негізделген өзгерiстері пайда болған жағдайда, жауапты орындаушы осы өзгерістермен топтың бүкіл құрамын таныстырады.

471. Электрлік барлау станцияларының және басқа электрлік барлау жабдықтарының генераторларының қаңқасы жерге қысқа тұйықталуы тиіс.

472. Құрғақ элементтердiң және аккумуляторлардың батареялары ток өткізбейтін төсемдерге (диэлектрлік кiлемшелер, төсемдер) орнатылады.

473. Кернеуі 200 В және одан да жоғары ток көздеріне қосылатын желілердің бойында, елді мекендердің арасымен жүргізілген кезде қуаттандыратын электродтардың жанына сақтандыру белгілерін ілу тиіс.

474. Электрмен тогымен зақымдауы мүмкін қауіпті, қуаттандыру көздерін іске қосу, желілердергі оператор жұмыстарын аяқтағаннан соң іске асырылады. Оператор басқару орнында, өлшеу жұмыстары аяқталып және ток көздерiн қосқанға дейін болуы тиіс.

475. Желіде және жерге қысқа тұйықтау жұмыстары кезін мынадай шараларды орындау қажет:

1) монтаждау, бөлшектеу және коммутациялау жұмыстары оператордан нұсқау алған соң ғана жүргізіледі;

2) ток көздерiн қосудан алдын қондырғылардың ток жүретін бөліктерінен кемiнде 2 м қашықтыққа шегіну тиіс және оған оператордан нұсқау алғаннан соң жақындау тиіс;

3) қуаттандыру желісін қуаттары сыртқа кетуден тексеру үшін электродтардың кезекпен ажырату жолымен ауа райының құрғақ мезгілдерінде, 300 В жоғары емес кернеудi, ал дымқыл мезгілінде – 100 В кернеуді пайдалану арқылы жүргізеді, сымның бір ұшын көтерер кезде, оның қосқышының ток өткізбейтін қабатынан (фишкалар, штепсельдік айырғыштар) пайдалана отырып, жүргізеді;

4) сымтетік байланысын орнатқан кезде, «телефон» электродын ең жақын қуаттандыру электродына 3 м артық жақындатуға болмайды, желіні жұмыс жағдайынан «телефон» күйіне ауыстыру, оператордың тиісті белгісінен (сигнал) кейiн ғана жүргізіледі;

5) ток көзiне баратын әр түрлi ажыратуларды монтаждау кезінде оларды ұяшықтармен жабдықтап, ал тұтынушыларға (жерге қосу немесе басқа қондырғының бiр бөлiгiне) баратын жағын – шанышқылармен жабдықтау қажет;

6) қуаттандыру желісіне тек қана толық орындалған жерлендіру желісін қосу тиіс;

7) қуаттандыру желілерінің бір-бірімен немесе өлшегіш желілерімен жанасуына немесе оралуына жол берілмеуі тиіс;

8) тек қана стандартты коммутациялық бұйымдарды пайдалану тиіс.

4-параграф. Гидрогеологиялық және инженерлiк - геологиялық жұмыстарды жүзеге асыруға қойылатын талаптар
476. Бұрғылау қондырғыларын құрау, бөлшектеп жинау және орын ауыстыру, арнаулы ұңғымаларды бұрғылау, су көтергіш жабдықтарды монтаждау және оны бөлшектеу, топырақтың сүзгілік және физикалық-механикалық қасиеттерін анықтауға арналған аспаптардың (штампы, шығын өлшегіштер және басқа да аспаптар), сонымен қатар, бағандарды цементтеп құюмен, ұңғыларды жою (жасанды оқпантүптер) көпiр қондырғыға қатысты цементтеу ұңғыларындағы жұмыстар, бұрғылау жұмыстары кезінде қолданылатын талаптарға сәйкес жүргізіледі.

477. Тәуліктің кешкі уақыттарында тәжiрибе жүргiзуде жұмыс орындары жарықтандыру талаптарына сәйкес жарықтандырылады.

478. Бақылау-өлшеу құралдарына кедергісіз жолдар қарастырылады. Олардың көрсеткіштерін жазып алу үшін арнайы алаң жабдықталады, алаңның биiктiгі 1 м кем болмауы тиіс, қоршауларының биiктiгi – 1,2 м, тіреуіштері бар сатылармен жабдықталады.

479. Мыналарға:

1) тiкелей өту процесі кезінде бұрғылау ұңғымалары мен тау кен орындарында тәжiрибе жүргізуге;

2) өлшегіш жіп ретінде үзілген сымдары бар темір арқандарды қолдануға;

3) тәжiрибелi нысанның сору қондырғыларында және тағы басқа бөлiмшелерде болсын, жұмыс нысанында осы уақытта қандай да бір жұмысқа қатысы жоқ қызметкерлердің нысан басында болуына рұқсат етілмейді.

480. Жұмыс істеп тұрған немесе қысымда тұрған құралдарды, өлшеуiш аппаратураны, айдау құбырларын, ауа құбырларын, сорғыларды, сораптар, гидравликалық қондырғыларды жөндеуге және бөлшектеуге рұқсат етiлмейдi.

481. Гидрогеологиялық зерттеулер далалық және зертханалық жұмыстармен қатар жүргізіледі: ұңғымалардан суды сорып алу, тәжірибе ретінде сұйықтықтарды құю және айдау, жерасты және жер бетіндегі сулардың құрамын анықтау, суы бар қабаттарды ұңғымалардан әр түрлі тәсілдермен оқшаулау, сүзгiлердi орнату және оларды тазалау, жер қаттарын сумен тесу, жер асты және тау кеніштерін бақылау және тағы басқа жұмыстар.

482. Бақылау-өлшеу аппаратуралары ұңғыма сағасына және таулы кеніштерге орнатылған кезде еркін әрі кедергісіз қызметкөрсетілетіндей болуы тиіс. Олардың көрсеткіштерін жазып алу үшін арнайы алаңдар жабдықталады. Алаң биiктiгі 1 м жоғары орында орнатылса, биiктiгi – 1,2 м тіреуіштері бар сатылы қоршаулармен жабдықталады.

483. Тәжiрибелiк тартып шығарулар мен айдауларға арналған жабдықтар мен механизмдер оларды пайдаланудың және техникалық талаптарға сәйкес, алаңда орнатылады.

484. Ұңғымадан сорылған сулар құбыр бойынша немесе шлангi арқылы жұмыс алаңның сыртына беріледі. Су шығаратын құбыр жолдарының немесе шлангінің ұңғымадан су тастайтын жерге дейінге еңкіштігі кемiнде 1^о болып, арнаулы тұғырға мықтап бекітіліп, орналастырылуы тиіс.

485. Мыналарға:

1) сағаның басында тұрып шапшыған ұңғымаларды бақылауға;

2) ұңғымадан су айдап жатқан құбырдың астында тұруға;

3) ұңғымадан су айдап жатқан құбырдың қарсы тұруға.

4) мұнара ұңғысына биіктігі мұнараның 0,8 бөлігінен асатын сүзгілерді, бұрғылау және жапсырма құбырларды немесе көтергіш кранның шекті биіктігінен асатын құрылғыларды түсіруге рұқсат етiлмейдi.

486. Ұңғыманың тереңдiгi 5 м астам кезде, сондай ақ сүзгі диаметрі 75 мм астам кезде, сүзгiлердi ұңғымаға орнату, түсiру және көтеру жұмыстары жүк көтергіш крандардың көмегімен жүргізіледі.

487. Электрлік қозғалытқышы бар батырмалы сорғылармен айдау кезінде рұқсат етілмейді:

1) сорғысы жоқ су көтеру бағанасын тиiстi құрылғыларды қолданушылықсыз және құбыр қамытсыз монтаждауға;

2) кабельді өшірмей сорғыны көтеру және түсiру жұмыстарын жүргізуге;

3) сорғының электр қозғалтқышына кабелдi жұмыс істеп жатқан бригада жұмыскерлері немесе жүқшығыр жағынан салуға болмайды. Қуат беруші кабель су көтеру бағанасына арасы 1,5 м аралылықта, бекіткіш тұтқалармен бекітіледі. Электрлік батырмалы сорғылардың іске қосатын тетiктері, есігі құлыпталатын дүңгіршіктер мен бөлмелерде орналастырылады.

488. Сорғы агрегаттарына қуаттандыру желiсiн енгiзетін орынға (тәжiрибелiк қондырғының жұмыс алаңының қатарына) барлық электрлік жабдықтардың кернеуі өшетіндей, ортақ ажыратқыш орнатылады.

489. Шурфтарда немесе шахталарда су сору үшін орнатылған, сораптар міндетті түрде қошалуы тиіс.

490. Айдау үшiн сорғы қондырғысы екi манометрлермен жабдықталады: біріншісі – сорғыда, ал, екіншісі тампонаждау құрылғысының құйма бастиегінде орналасады.

491. Ұңғымаға тампонаждау қондырғысын орнатудан алдын мынадай шараларды қарастыру қажет:

1) ұңғыма оқпанын дайындап, оны үлгi-шаблонмен тексеру қажет;

2) оның бекітулерінің сенiмдiлiгіне анықтап көз жеткiзу;

3) тампондардың бір және екі бағаналы қосылыстарының қалыптылығына көз жеткізу;

4) гидравликалық және пневматикалық тампондардың құрылғыларының сақтандырғыш қақпақшалардың, ауа, су тораптарын және бекіткіш қондырғыларының қалыптылығын тексеру, көз жеткізу.

492. Айдау сорғыларын, өздерiнiң, құбыр жолдарының, манометрлерінің, сақтандырғыш қақпақшаларының және компенсаторлардың ақаулықтары байқалған кезде пайдалануға рұқсат етiлмейдi.

493. Ұңғымаға қысымы 0,5 МПа қысымда су айдайтын құбыр жолдары мықты табиғи тiректердiң жоқтығы кезінде, тіреуіштер арқылы жүргізіледі.

494. Пневматикалық айдағыш сақтандырғыш қақпақшаларын тексеруден кейiн іске қосылады.

495. Сораптардың көмегімен құбырлардағы пайда болған «тығындарды» қысуға, жүргізуге рұқсат етiлмейдi.

496. Суды айдап болған соң, зерттеу аумағындағы ұңғыма мен су өлшегіштің ауадағы бекіткішінің жанында одан ұңғымадан келіп жатқан су кез-келген уақытта шапшуы мүмкін болғандықтан, тұруға болмайды.

497. Тәжiрибе жүргiзу үшiн судың уақытша қоймалары (қазаншұңқырлар) биіктігі кемiнде 1,2 м болатын қоршаулармен қоршалады, немесе тақтайлармен төселіп, жабылады.

498. Өндiрiсте режимдiк бақылауларды жүргізген кезде:

1) режимдiк бақылау нысандарын тексеру және қозғалыстың қауiпсiз маршруттарын таңдау. Жер бетіндегі қауiптi орындарды (воронкалар, құздар, батпақтар) белгілеу; оларды айналып өту мүмкін болмаған жағдайда, өткелдер салу;

2) бақылауларды жүргiзудiң кестесiн және сызбасын, жоспарын жасау;

3) қозғалыстың дәл маршрутын нұсқаумен, бөлiмшелердің әр тобына бекiту;

4) бөлiмше тобының алыс жерлерге кеткендегі бағытында тобының оралуы бақылау уақыты және аралық түнеу орындарын анықтау жұмыстары жүргізіледі.

499. Сорғы және айдау құбыр жолдары (жұмсақ құбыр), оның тетіктері сумен геологиялық бақылау рұқсатнамасында көрсетілген қысымнан бiр жарым есептiк, бірақ сорғының техникалық төлқұжатында көрсетілген мөлшерден артық емес, қысымда сығымдалады. Сорапта ағызып апаратын шлангi және қабылдау сыйымдылығына бағытталған бекiтiлген сақтағыш құрылым және манометр орнатылуы тиіс.

500. Жуу шлангiсі тiк құбырғаға мықты бекітілген жұмсақ металдық арқаннан ілмек орауышпен жабдықталады.

501. Жуу сұйықтығымен құм тығынын жуу кезінде, жуылған сұйықтықты жуу кәріздерін апару тиіс немесе ұңғыға түсіп кетпейтін қашықтыққа шығарып төгу тиіс.

502. Фильтр бағандарын ұңғыдан шығару, аспаппен ұңғымаларды руда бұзғыш құрылғымен бұрғылау бойынша жұмыстар, бұрғылау жұмыстарына қойылатын талап сәйкес жүргізілуі тиіс.

503. Тау жыныстары өзiне тән жылжу және сығымдалу қасиеттерін анықтау мақсатында далалық тәжiрибелерiнiң өткiзуi кезінде мынадай шараларды атқару тиіс:

1) тұғырнамалардың жүктемелік тетiктерін, арқандар, қамыттар, ілмектерінің қалыптылығы, құралдарды монтаждау алдында тексерiледі, сонымен бiрге қондырғының бекiткiшiнің сенiмдiлiгін; домкраттарды және бағандарды қондырғызу кезінде ауыр салмақты аспалы тетiктердiң қалыпты жағдайына, олардың құлауына қарсы шаралар iстеп, басынан қадағалау;

2) апарылған күйiнделер жылжудың параметрлерiн ұйғарым үшiн үлгiлердiң құралдарын жүктеу тетiктерге қарай тарату;

3) тәжiрибелердi жүргізген өндiрулердi жабынның қабырғаға бекiтілуін, олардың топырақ суларымен үстiртiн және өндiрулердi су басудың сақтап қалуына шара қолдану. Өндiрулердегi тәжiрибелердiң өткiзуiнде тек қана тікелей қатысатындар қалады.

4) адамдарды авариялық жағдайында тау кенi орнынан, тезірек алып шығуды қамтамасыз ету;

5) дала сынақтары үшiн (мөртабанның құрылымы, тiрек арқалықтың түрі, қазықтың анкерлігі) жабдықтың қондырғыларының түрлерi шектi есептi жүктемеге байланысты таңдалады. Табанды арқалықтың көтеру қабiлетiнiң қазықтарының анкерлік топыраққа енгізілуі 25% артық есептiкке таңдайды.

504. Тау жыныстарының өзiне тән жылжуы мен сығылулары бойынша дала тәжiрибелерiнiң өткiзуiнде рұқсат етiлмейдi:

1) тұғырнаманың жүктелуi кезінде адамдардың кен орнында болуына;

2) адамдардың тетiктер мен жүк тұғырнамасының астында болуына рұқсат етілмейді.

505. Егер тәжiрибе уақытында өлшеуiш аппаратурада және көрстекіштерді беретiн құралдарда ақаулықтар табылса, тәжiрибенiң өткiзуiне тоқтатыла тұрады да, барлық ақаулықтарды жоюдан кейiн қайта басталады.

506. Шурфыға еріген және жаңбыр сулары кірмеу үшін, оларды қалқандармен немесе шатырларымен жабдықталады және айналасы кемiнде 1,0-1, 5 м қашықтықта топырақпен айналдыра үйіліп қоршалады.

507. Тәжiрибелердi өткiзуi үшiн орнатылатын гидравликалық көтергiштер жұмыс жүктемесiнен 25% асатын жүктемемен сыналады. Домкраттарды сынау оларды жөндеуден кейiн жүргізіледі, бiрақ жылына бiр реттен кем емес болуы тиіс.

508. Гидравликалық көтергiштердi қолдануда:

1) ақауы бар домкраттармен, гидравликалық төсеніштермен, сорап агрегаттарымен, май түтікшесімен және манометрлермен жұмыс iстеуге;

2) домкрат пiспегiнiң білігінің шығуының оның ұзындығына қарағанда 75% шығуына;

3) ауа шығарушы тығынды тез бұрау арқылы жоғарғы қысымды бірден төмендетуге жол берілмейді.

509. Гидравликалық құрылғы қалыпты жұмыс істейтін екi манометрмен жабдықталады: бiр сорапта, екіншісі – жайлағышта немесе домкратта орнатылады.

510. Гидравликалық құрылғының жүктелуі кезінде гидроқондырғылар, тәжiрибелердiң өткiзулерiне қатысатын барлық қызметкерлер, толық қауiпсiздiктi қамтамасыз ететін орындарда болуы тиіс.

511. Бақылау бекеті және гидравликалық қондырғы авариялық жарықпен қамтамасыз етіледі.

512. Тау кенiшінің орнында жыныстардың жылжу көрсеткіштерін анықтау тәжiрибелердiң өткiзуi кезінде, қондырғы кемiнде екi бұрандалы домкраттармен бекітіледi.

513. Тәжiрибелi қондырғыны қолдану кезінде, бұрандалы домкраттарының және гидравликалық жастықтарының қолданушылығымен бұрандалы домкраттар (жиналмалы) сақтағыш металлдық бүркенiшпен, ал сақтағыш металлдық белбеумен жабдықталады.

514. Әрбір тәжiрибе өткiзуiнен кейiн камера техникалық қызметкермен тексеріліп, қауiпсiз күйге келтiредi.

515. Прессиометрлердің көмегімен ұңғылардағы жылжуға жыныстарын кедергiлікке және сығылғыштыққа анықтаудың дала жұмыстарын (тәжiрибелер) өткiзу кезінде:

1) анықтау жұмыстарының алдында шлангтердің, газды редукторының, шұралардың, баллондардың күйi және дұрыстығының тексерiлуі;

2) анықтау жұмыстарын жылдың қыс мезгілінде өткiзуде, ұңғыманың сағасының үстінен жылытылатын жабу қарастыру;

3) манометрлерiнiң көрсетулерiн қадағалау және қысымның шектен жоғарылауына жол берілмейді.

516. Мыналарға:

1) байқауларды өткiзу кезінде ұңғының сағасында тұруға;

2) деформацияның көрсеткiшiнің шектен тыс көрсетулерi, редуктор қақпақша тұрып қалуы кезінде, ауа авариялық шығуы, өлшеуiш құралдардың, аппаратуралардың ақаулығы білінген кездерде ұңғымаларды байқау жұмыстарын өткiзуге рұқсат етілмейді.

Ақаулар табылған кезде байқауды өткiзу тоқтатыла тұрады, жоғарғы қысым өшіріледі, прессиометр жүйелеріндегі қысымдар ажыратылады.

517. Пенетрациондық – каротаждық бекеттермен жұмыс істеу кезінде, пайдалы қазбаларды iздеу және барлау жұмыстары кезінде, иондағыш сәулелену көздерімен және радиоактивтi заттарымен жұмыстарды қауiпсiз жүргізуді реттейтін нормативтiк құқықтық актiлердің талаптарын, сонымен қатар, геофизикалық және бұрғылау жұмыстарына қойылатын талаптарды сақтау тиіс.

518. Топырақты динамикалық барлау жөніндегі дала сынақтарын өткiзу кезінде:

1) жұмыстарды бастау алдында және әрбір сағат сайын екпінді элементтің жұмыс істеп тұрғанын, оның жетек құрылғысын, оның бағыттайтындарға бекітілуінің сенімділігі тексеру, құрылғының екпінді тетігінде жарықшақтардың жоқтығына көз жеткiзу;

2) механизмдердің толық өшіріліп, тежеуiшке қойылған соң, өлшеу жұмыстарын атқару;

3) штангалардың бекiткiшке қосылған бұрандаларына бақылау жүргізіледі.

519. Статистикалық барлап байқау әдiсімен дала тәжiрибелерiн жүргізу кезінде:

1) жұмысты бастау алдында пенетрациондың құрылғыны бекіту сенімділігі, оның ұңғымен ортаға дәл келуін, сондай-ақ алаңның көлденеңдігін тексеру;

2) қондырғының гидравликалық жүйелерiн тексеру тиіс.

520. Мыналарға:

1) алаңдарда қондырғылар, гидравликалық көтергiштердiң пенетрационды екпiндi элементтерiн әрекет ету аймағыларындағы адамдардың болуына;

2) топырақтың сығылу, жылжу қасиеттерін және статикалық барлауды бұрандалы домкраттарды қолданумен жүргізуге рұқсат етілмейді.

521. Динамикалық барлау, искеметриялық, прессиометриялық барлау қондырғыларын пайдалану кезінде компрессорлық қондырғыларды техникалық пайдалану талаптарын сақтау тиіс.

522. Ұңғыларды бастырмалатулар және эрлифтомның тартып шығаруы кезінде қолданылатын арматуралар мен жабдықтар ең жоғары жұмыс қысымы 50% аспайтын қысымға сығылуға тиiстi. Сығымдауының нәтижелерi акт бойынша ресiмделген болуы тиіс.

523. Ұңғыма сағасының тиiстi жабдықтары орнатылғанға дейін, шапшитын ұңғыларда жер асты сілтісіздендіру процесінің серпiнiн және шарттарының бақылауларына, сонымен қатар, ысырмаларды жабу кезінде су ағызатын құбыр жанында болуға жол берілмейдi.

524. Өлшегіш бактердiң көмегімен өлшеу жұмыстары кезінде, оларды арнаулы алаңға орнықты орнату тиіс. Бактердiң сыйымдылығы 200 литрлерден жоғары болғанда, ол ағызып жiберу құрылғыларымен жабдықталады.