-тарау. Қауіпсіз пайдалануды және жөндеуді ұйымдастыру

1) білімдердің тексеруден өткен инженерлік-техникалық қызметкерлер құрамы қатарынан қазандықтардың жарамды күйі мен қауіпсіз пайдалану үшін жауапты тұлға тағайындалады;

2) қазандықтарға қызмет көрсету құқығын беретін куәлігі бар және оқудан өткен қызмет көрсетуші персоналдан қажетті тұлғалар саны тағайындалады;

3) белгіленген жабдықты жинақтауды ескере отырып, технологиялық регламентті әзірлейді және бекітеді.

Технологиялық регламент-өндіріс әдістерін, технологиялық нормативтерді, техникалық құралдарды, технологиялық үдерістерді өткізу шарттары мен тәртібін белгілейтін, сапа көрсеткіштерімен дайын өнім алуды қамтамасыз ететін, стандарттардың талаптарына сәйкес келетін, сондай-ақ жұмысты қауіпсіз жүргізуді және өндірістің оң техникалық-экономикалық көрсеткішіне қол жеткізуді белгілейтін кәсіпорынның ішкі нормативтік құжаты.

Технологиялық регламент жұмыс орнында болады және қызмет көрсетуші персоналға қолын қойып беріледі;

4) белгіленген мерзімде қазандықтарды техникалық куәландыруды қамтамасыз етеді;

5) қазандықтарды мерзімді түрде тексеруді ұйымдастырады (жылына бір рет).

465. Қазандық орынжайына телефон мен сағат орнатылады. Пайдаға асырушы қазандықтарды пайдалану кезінде пайдаға асырушы қазандық пульті мен жылу көзі арасында телефон байланысы орнатылады.

466. Қазандық орынжайына қазандық пен қазандық жабдығын пайдалануға қатысы жоқ тұлғалар жіберілмейді. Қажет болған жағдайларда бөгде тұлғалар қазандық орынжайына тек иегердің рұқсатымен оның өкілінің ілесіп жүруімен жіберіледі.

468. Қазандықты жұмыс істеп тұрған кезде де, оның ішіндегі қысым атмосфералық қысымға дейін төмендегенге дейін тоқтағаннан кейін де қызмет көрсетуші персонал тарапынан тұрақты бақыламай, қазандықты қалдырып кетуге болмайды.

469. Қалыпты жұмыс режимін жүргізуді, авариялық жағдайды жоюды, жұмыс режимі бұзылған кезде қазандықтың зақымдануына әкелуі мүмкін қазандықты тоқтатуды қамтамасыз ететін автоматика, дабыл және қорғағыш қазандықтардың жұмыс істеуін тұрақты қадағаламай, оларды пайдалануға болады.

3-параграф. Бақылау-өлшеу аспаптарын, автоматты қорғағыштарды, арматураны және қорек сорғыларын тексеру
470. Манометрлердің, сақтандыру клапандарының, су көрсеткіш аспаптары мен қорек сорғыларының жұмыс істеуін тексеру мынадай мерзімде жүргізіледі:

1) жұмыс қысымы 1,4 МПа (14 кгс/см²) дейін қоса алғандағы қазандықтар үшін-ауысымында кемінде бір рет;

2) жұмыс қысымы 1,4 МПа (14 кгс/см²) астам және 4 МПа (40 кгс/см²) дейін қоса алғандағы қазандықтар үшін-ауысымында кемінде бір рет (жылу электр станцияларында орнатылған қазандықтардан басқа);

3) жұмыс қысымы 4 МПа (40 кгс/см²) астам қазандықтар үшін-технологиялық регламентте белгіленген мерзімде.

Тексеріс нәтижелері туралы ауысым журналында жазба жүргізіледі.

471. Манометрдің жарамдылығын тексеру үш жүрісті кранның немесе манометр тілшесін нөлге орнату арқылы оны ауыстыратын тиек вентилінің көмегімен жүргізіледі.

472. Көрсетілген тексерістен басқа алты айда кемінде бір рет тексерілетін манометрмен бірдей шкаласы мен дәлдік класы бар бақылау жұмыс манометрімен жұмыс манометрін тексеру бақылау тексерісі журналына нәтижелерін жазып жүргізіледі.

473. Кемінде он екі айда бір рет таңба немесе пломба орнатылып, манометрлер тексеріледі.

474. Су көрсету аспаптарын тексеру оларды үрлеу арқылы жүзеге асырылады. Төмендетілген деңгей көрсеткіштердің жарамдылығы оларды су көрсеткіші шыныларының көрсеткішімен салыстыра отырып тексеріледі.

475. Сақтандыру клапандарының жарамдылығы мәжбүрлі түрде қысқа мерзімге ажырату арқылы тексеріледі.

476. Резервтік қорек сорғыларының жарамдылығын тексеру оларды қысқа мерзімде жұмысқа қосу арқылы жүзеге асырылады.

477. Дабылдар мен автоматты қорғағыштардың жарамдылығын тексеру кесте мен технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

1) сақтандыру клапанының ақауы анықталған;

2) егер қазандық барабанындағы қысым рұқсат етілгеннен 10 % жоғары болса және одан жоғары көтерілетін болса;

3) судың деңгейі төменгі рұқсат етілген деңгейден төмен төмендеген;

4) судың деңгейі жоғарғы рұқсат етілген деңгейден жоғары жоғарылаған;

5) барлық қорек сорғыларының әсері тоқтаған;

6) барлық су көрсеткіші аспаптарының әсері тоқтаған;

7) егер қазандықтың негізгі элементінде (барабанда, коллекторда, камерада, бу, су түсіру және су түсіру құбырларында, бу және қорек құбырларында, ыстық құбырда, от қорабында, оттық қабығында, құбыр торында, ішкі сепараторда, арматурада) сызаттар, дөңестер, дәнекерлеу жігінде бос орындар, анкерлік бұранда немесе байланыс үзілген;

8) жапсарлас ысырмаға дейін қазандықтың тікелей ағынды жолында қысым шексіз жоғарылаған және төмендеген;

9) отынды камерада жағу кезінде оттықтағы алау сөнген;

10) су жылыту қазандығы арқылы су шығыны ең төменгі шекті мәннен төмен болып төмендеген;

11) су жылыту қазандығындағы жолда су қысымы шекті шамадан төмен болып төмендеген;

12) қазандықтан шығу жолындағы судың температурасы 20°С дейін қазандықтың шығу жолының коллекторындағы судың тиісті жұмыс қысымына сәйкес қаныққан су температурасынан төмен артқан;

13) қауіпсіздік автоматикасының немесе авариялық дабылдың, осы құрылғылардағы кернеуін жоғалуын қоса алғанда, ақаулығын;

14) қазандық бөлмесінде қызмет көрсетушіге және қазандыққа қауіп төндіретін өрт болған жағдайларда тоқтатылады және ажыратылады.

479. Қазандықты авариялық тоқтату тәртібі технологиялық регламентте көрсетіледі. Қазандықты авариялық тоқтату себептері ауысым журналында жазылады.

481. Әр қазандыққа жөндеу журналы жүргізіледі, онда қазандықтың жарамды күйі мен оны қауіпсіз пайдалану үшін жауапты тұлғаның қолымен жүргізілген жөндеу жұмыстары, қолданылған материалдар, дәнекерлеу мен дәнекерлеуші туралы, қазандықтардың тазалауға және жууға тоқтағаны туралы мәліметтер енгізіледі. Құбырларды, бастырмаларды және құбырларды коллекторлармен және барабандармен қосатын біліктерді ауыстыру жөндеу журналына қоса тіркелетін құбырлардың (бастырмалардың) сызбасында белгіленеді. Жөндеу журналында сондай-ақ қазандықты тазартуға дейінгі бақылау нәтижелері қаспақтар мен қойыртпақтардың түзілу қалыңдығын және жөндеу кезінде анықталған барлық ақауларды көрсете отырып жазылады.

482. Мерзімінен бұрын қазандықтарды куәландыру қажеттілігін тудыратын жөндеу жұмыстары туралы мәліметтер жөндеу журналына жазылады және қазандықтың паспортына енгізіледі.

483. Жұмыс істеп тұрған басқа қазандықтармен, құбырлармен (бу өткізгіш, қорек, дренаж, түсіру желілері және басқалары) қосылған қазандық коллекторының немесе барабанының ішінде жұмыс жүргізуді бастағанға дейін, сондай-ақ қысыммен жұмыс істейтін элементтерді ішінен тексергенге немесе жөндеуге дейін адамдардың бумен немесе сумен күйік алу қаупі болған жағдайда қазандық барлық құбырлардан бітеуіштермен ажыратылады; ажыратылған құбырлар өшіріледі.

484. Қысымы 4 МПа (40 кгс/см²) астам қазандықтарды олардың арасында атмосферамен тікелей қосылатын шартты өту диаметрі кемінде 32 мм дренаж құрылғысы болған жағдайда екі тиек кранымен ажыратуға болады. Бұл ретте ысырмалардың жетектері мен ашық дренаждардың вентилдері құлып жабық тұрған кезде олардың беріктігінің босау мүмкіндігін болдырмайтындай етіп құлыппен жабылады. Құлыптардың кілттері егер кәсіпорында оларды сақтау бойынша өзге тәртіп белгіленбесе, онда қазандықты қауіпсіз пайдалану үшін жауапты тұлғада сақталады.

485. Қазандықты ажырату үшін қолданылатын бітеуіштердің қалыңдығы төзімділікке арналған есеппен анықталады. Бітеуіштің қойылған бітеуіштің бар-жоғын анықтайтын шығыңқы бөлігі (сағасы) болады. Фланецтер мен бітеуіштер арасына төсемдерді орнату кезінде төсемдердің сағасы болмауы қажет.

486. Қазандық ішіне адамдарды жіберу, қазандықтан адамдарды шығарғаннан кейін тиек арматурасын ашу рұқсат наряды бойынша жүргізіледі.

9-тарау. Қазандықтарды пайдалануға енгізу тәртібі

1-параграф. Есепке алу
487. Іске қосқанға дейін өлшемдері мынадай: t-100, V≤5, мұндағы t-жұмыс қысымындағы қаныққан будың температурасы, ºС; V-қазандықтың су көлемі, м³ қазандықтардан басқа, барлық қазандық түрлері «Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 3 сәуірдегі Заңына сәйкес белгіленген тәртіппен есепке алынады.

488. Қазандықты есепке алу қазандық иесінің немесе пайдаланушы ұйымның жазбаша өтініші негізінде жүргізіледі.

489. Есепке алу кезінде мынадай құжаттар ұсынылады:

1) паспорт;

2) егер қазандық дайындаушыдан жинақталған түрде (немесе бір орыннан екінші орынға ауыстырылса) жеткізілсе, оның жарамдылығы туралы акт;

3) монтаждау сапасы туралы куәлік;

4) қазандық орынжайының сызбалары (жоспар, көлденең және бойлық тілік);

5) су дайындаудың жобаға сәйкестігі туралы анықтама;

6) қоректендіргіш құрылғылардың сипаттамаларымен бар-жоғы және жобаға сәйкестігі туралы анықтама;

7) қазандықты монтаждау және пайдалану жөніндегі дайындаушының әдістемелік ұсыныстары.

Жоғарыда аталған құжаттарға (паспорттан басқа) басшы қол қояды және паспортпен бірге тігіледі.

490. Монтаждау сапасы туралы куәлікті монтаждау жүргізген ұйым дайындайды, осы ұйымның басшысы, сондай-ақ қазандықтың иесі қол қояды және мөрмен бекітіледі.

491. Куәлікте мынадай деректер келтіріледі:

1) монтаждау ұйымының атауы;

2) қазандық иесінің атауы;

3) қазандықты дайындаушының атауы және оның зауыт нөмірі;

4) монтаждау ұйымы қолданған, қазандық дайындаушының жеткізу көлеміне кірмеген материалдар туралы мәліметтер;

5) дәнекерлеу туралы мәліметтер (дәнекерлеу түрі, электродтардың тұрпаты мен маркасы), дәнекерлеушілердің тегі және олардың куәліктерінің нөмірлері, бақылау жіктерін (үлгілерін) сынау нәтижелері;

6) құбыр жүйесін шар жіберіп тексеру туралы және қазандықты жуу туралы мәліметтер;

7) қабырға температурасы 450°С жоғары болғанда жұмыс істейтін қазандық элементтерін көшіріп алу туралы мәліметтер;

8) өндірістік монтаждау жұмыстарының қазандықты монтаждау және пайдалану жөніндегі талаптарға, жобаға, әдістемелік ұсынысқа сәйкестігі туралы, оның паспортта көрсетілген өлшемдерде пайдалануға жарамдылығы туралы жалпы қорытындысы.

492. Қазандықты басқа иеленушіге беру кезінде оны бөлшектегеннен және жаңа орынға орнатқаннан кейін іске қосқанға дейін қазандық қайта тіркеуге жатады.

493. Тіркелген қазандықты есептен шығару үшін иеленуші уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне есептен шығару негіздемесі бар өтініш пен қазандық паспортын ұсынады.

2-параграф. Техникалық куәландыру
494. Әрбір қазандық іске қосу алдында мерзімді түрде-пайдалану үрдісінде техникалық куәландыруға, ал қажет болған жағдайларда кезектен тыс куәландыруға тартылады. Қазандықпен бір агрегат құрайтын бу қыздырғыштар мен экономайзерлерді куәландыру қазандықпен бірге бір мезгілде жүргізіледі.

495. Қазандық оның паспортында көрсетілген куәландыру мерзімінен кешіктірілмей тоқтатылады.

496. Куәландыру жүргізу үшін ұйымның құзырлы инженерлік-техникалық қызметкерлері қатарынан комиссия құрылады. Жүргізілген куәландыру нәтижелері мен кезекті куәландыру мерзімі қазандықтың паспортына жазылады және комиссияның барлық мүшелері қол қояды. Бұл жазбаның көшірмесі куәландырудан кейін 5 күннен кешіктірілмей уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне жіберіледі.

497. Қазандықты техникалық куәландыру сыртқы, ішкі тексерістерден және гидравликалық сынақтан тұрады.

498. Сыртқы және ішкі тексерістер мынадай мақсатта болады:

1) алғаш куәландыру кезінде қазандықтың осы Талаптарға және тіркеу кезінде ұсынылған құжаттарға сәйкес орнатылғанын және жабдықталғанын, сондай-ақ қазандық пен оның элементтерінің зақымданған жерлерінің жоқ екенін тексеру қажет;

2) мерзімді және кезектен тыс куәландыру кезінде қазандықтың жарамдылығын және оның одан әрі жұмыс істеу мүмкіндігін анықтау қажет.

499. Қазандықты сыртқы және ішкі жағынан тексеру кезінде ықтимал сызаттарды, тесіктерді, үрлемелерді, дөңестерді және қабырғалардың ішкі және сыртқы қабаттарындағы тотығуларды, булану жолдары мен дәнекерленген, бастырылған және білікті қосқыштардағы бос орындарды, сондай-ақ қазандық элементтері металының шамадан тыс қызуы ықтимал айнала зақымдануын анықтауға баса назар аударылады.

500. Гидравликалық сынақ қазандық элементтерінің төзімділігі мен қосқыштардың тығыздығын тексеру мақсатымен жүргізіледі. Сыналатын гидравликалық қысымның мәні осы Талаптарға сәйкес қабылданады. Гидравликалық сынақ жүргізу кезінде осы Талаптардың талаптары сақталуы қажет. Қазандық гидравликалық сынаққа оған орнатылған арматурамен ұсынылады.

501. Жаңадан орнатылған қазандықтарды алғашқы техникалық куәландыру оларды монтаждағаннан және уәкілетті органның аумақты бөлімшесі тіркегеннен кейін жүргізіледі. Айналдыра қаланатын қазандықтар тіркегенге дейін куәландырылуы мүмкін.

502. Жылу электр станцияларындағы жөнделетін электрлік және су жылыту қазандықтары барлық монтаждау блоктары оларды айналдыра қалағанға дейін мұқият тексерілген жағдайда техникалық куәландыруға ұсынғанға дейін айналдыра қалануы мүмкін. Бұл үшін ұйым мамандары қатарынан комиссия құрылады.

503. Тексеріс барысында бөлшектер мен құрастыратын бірліктерді өзара орналастыруға рұқсат шектерінің сақталуы, жиектердің ығысуы және жапсарлас құбырлардың шүлдіктерінің сынықтары мен дәнекерлеу қосқыштарының құрылымдық элементтері, қазандық элементтерінде зауыт таңбасының болуы және оның паспорт деректеріне сәйкестігі, тасымалдау кезінде бөлшектер мен құрастыратын бірліктердің зақымдануының болмауы тексеріледі.

504. Дәнекерлеу қосқыштарын (зауыт және монтаждау) тексерудің және жүргізілген бақылаудың Талапқа сәйкестігін тексеру нәтижелері оң болған кезде комиссия әрбір монтаждау блогына акт дайындап, оны ұйымның техникалық басшысы бекітеді. Бұл акт қазандық монтажының сапасы туралы куәліктің ажырамас бөлігі және қазандықты техникалық куәландырғанға дейін айналдыра қалауды орындау үшін негіз болып табылады.

505. Егер қазандықты тексеру кезінде монтаждау барысында блоктардың соғылғаны жөнінде күмән тудырып, айналдыра қалаудың зақымданғаны анықталған болса, онда құбырлардың жай-күйін тексеру және зақымдарды қалпына келтіру үшін айналдыра қалау ішінара ашылады.

506. Дайындаушыда ішкі тексеруге және гидравликалық сынаққа тартылған және жинақталған күйде орнату орнына әкелінген қазандықтарды, уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінде тіркелмеген қазандықтарды олардың жарамды жай-күйі және оларды қауіпсіз пайдалану үшін жауапты тұлға оларды орнату орнында алғашқы техникалық куәландырудан өткізеді.

507. Ішкі және сыртқы тексеріс үшін қол жетімсіз қазандық элементтерінің техникалық жай-күйін тексеру бақылаудың көлемі, әдістері мен мерзімділігі көрсетілетін дайындаушының монтаждау және пайдалану жөніндегі әдістемелік нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

508. Техникалық куәландыру нәтижелері комиссия мүшелерінің қолдарын қою арқылы рұқсат берілген қысым мен кезекті куәландыру мерзімін көрсете отырып, қазандықтың паспортына жазылады.

509. Техникалық куәландыру мынадай мерзімде жүргізіледі:

1) сыртқы және ішкі тексерістер-4 жылда бір реттен кем емес;

2) гидравликалық сынақ-8 жылда бір реттен кем емес.

510. Егер өндіріс жағдайы бойынша белгіленген мерзімде куәландыру мүмкін болмаған жағдайда иеленуші оны мерзімінен бұрын жүргізеді.

511. Қазандықтарды гидравликалық сынау сыртқы және ішкі тексеріс нәтижелері қанағаттандырған жағдайда ғана жүргізіледі.

512. Иеленуші ішкі қабаттарды әрбір тазартудан немесе элементтерді жөндеуден кейін, бірақ 12 айдан кешіктірмей, техникалық куәландыру алдында ішкі және сыртқы тексеріс жүргізеді. Бұл ретте жарамды жай-күйі мен қауіпсіз пайдалану үшін куәландырғанға дейін жауапты анықталған ақауларды жоюды қамтамасыз етеді.

513. Жылу электр станцияларында оларға күрделі жөндеу жүргізу барысында, бірақ 4 жылда бір реттен кем емес қазандықтарға ішкі тексеріс жүргізуге болады.

514. Егер жөндеу сипаты мен көлемі кезектен тыс куәландыруды қажет етпесе, қазандықты иеленуші жұмыс қысымымен гидравликалық сынауды әрдайым барабанды, коллекторды ашқаннан немесе қазандықты жөндегеннен кейін жүргізеді.

515. Қазандықты кезектен тыс куәландыру мынадай жағдайларда:

1) егер қазандық 12 айдан астам жұмыс істемеген болса;

2) егер қазандық бөлшектенген және жаңа орынға орнатылған болса;

3) егер дөңес және майысқан жерлер түзетіліп, сондай-ақ қазандықтың негізгі элементтерін (барабанды, коллекторды, ыстық құбырды, құбыр торларын, қазандықтың айналасындағы құбырларды, құрғақ парникті, тұндырманы, от камерасын) дәнекерлеуді қолдана отырып, жөндеу жүргізілген болса;

4) егер кез келген қабырғаның 15 % астам анкерлік байланысы ауыстырылған болса;

5) барабанды, экран коллекторын, бу қыздырғышты, су салқындатқышты немесе экономайзерді ауыстырғаннан кейін;

6) егер бір мезгілде экрандық және қайнату немесе түтін құбырларының жалпы санының 50 % астамы немесе бу қыздырғыш және экономайзер құбырларының 100 % ауыстырылған болса;

7) егер уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің немесе қазандықтың жарамды күйі мен оны қауіпсіз пайдалану үшін жауапты тұлғаның ұйғарымдамасы бойынша осындай куәландыру қажет болса;

8) нормативтік қызмет мерзімін атқарғаннан кейін жүргізіледі.

516. Қазандықтарды кезектен тыс куәландыруды қазандықтың жарамды күйі мен оны қауіпсіз пайдалану үшін жауапты тұлға жүргізеді.

517. Ішкі және сыртқы тексеріс алдында қазандық салқындатылады және қаспақтанудан, құрымнан, күйеден және шлак қабаттарынан мұқият тазартылады. Тексеруге кедергі келтірмес үшін барабандағы ішкі құрылғылар алынады.

518. Қабырғалардың немесе жіктердің жай-күйінің жарамдылығы жөнінде күмән болған кезде куәландыру жүргізетін тұлға айнала қалауды ашуды немесе оқшаулағышты толықтай немесе ішінара алып тастауды, ал түтін құбырлары бар қазандыққа ішкі тексеріс жүргізу кезінде құбырларды толықтай немесе ішінара алып тастауды талап етуге құқылы.

519. Егер қазандықты куәландыру кезінде оның элементтерінің төзімділігін төмендететін ақаулар (қабырғалардың жұқаруы, байланыстың тозуы және тағы басқа) анықталған болса, онда ақаулы элементтерді ауыстырғанға дейін қазандықты одан әрі төменгі өлшемдермен (қысым мен температура) пайдалануға болады. Қазандықты төменгі өлшемдермен пайдалану мүмкіндігі қазандықты иеленуші беретін есеппен куәландырылады. Бұл ретте сақтандыру клапандарының өткізу қабілетінің тексеру есебі жүргізіледі.

520. Егер қазандықты техникалық куәландыру кезінде оның төзімділігіне күмән келтіретін ақаулар немесе себебін анықтау қиындық келтіретін ақаулар анықталған болса, онда мұндай қазандықтың жұмысы зерттеу жүргізілгенге дейін, ал қажет болған жағдайда көрсетілген ақаулардың пайда болу себебі, одан әрі пайдалану мүмкіндігі мен шарттары туралы аттестатталған ұйымның сараптау қорытындысын алғанға дейін тоқтатылады.

521. Егер қазандықты куәландыру кезінде барабан металына немесе қазандықтың өзге негізгі элементтеріне механикалық сынақ жүргізілсе және көміртекті болаттан жасалған элементті сынау нәтижесінде уақытша кедергі 32 МПа (32 кгс/см²) төмен немесе уақытша кедергіге қалдық деформация 0,2 % болғанда шартты тұрақсыздық шегінің қатынасы 0,75 астам немесе салыстырмалы ұзарту 16 % кем немесе өткір тілікті үлгілердегі соққы тұтқырлығы 25 Дж/см² (2,5 кгс м/см²) кем екені анықталса, онда аттестатталған ұйымның сараптау қорытындысын алғанға дейін бұл элементті одан әрі пайдалануға болмайды. Қоспа болаттар үшін көрсетілген сипаттамалардың рұқсат етілген мәндерін дайындаушы әрбір нақты жағдайда белгілейді.

522. Егер қазандықты куәландыру кезінде қабат беттерінде сызаттар немесе үгіту орындарында немесе тойтарма жіктерде саңылаулар (ағыс, булану іздері, тұздардың түзілуі) анықталса, онда оларды қалпына келтірмес бұрын соғу, дәнекерлеу, жаныштау арқылы кристалл аралық тотығулардың бар-жоғына ақаулы қосқыштарды зерттеу жүргізіледі. Кристалл аралық тотығумен зақымданған учаскелер жойылады.

523. Егер қазандықтарды куәландыру кезінде анықталған ақауларды талдау кезінде олардың пайда болуы ұйымда қазандықтарды пайдалану режимімен немесе осы құрылымның қазандығымен байланысты екені анықталса, онда куәландыруды жүргізген тұлға ұйымда орнатылған, бірдей режим бойынша пайдаланылған барлық қазандықтарға немесе осы құрылымдағы барлық қазандықтарға уәкілетті органды хабардар етіп, кезектен тыс куәландыру жүргізеді.

524. Техникалық куәландыру нәтижелерін куәландыру жүргізген тұлға рұқсат етілген жұмыс өлшемдері мен кезекті куәландыру мерзімдерін көрсете отырып, қазандықтың паспортына жазады.

525. Кезектен тыс куәландыру жүргізу кезінде мұндай куәландыру қажеттілігін туындатқан себебі көрсетіледі.

526. Егер куәландыру кезінде қосымша сынақтар мен зерттеулер жүргізілген болса, онда қазандықтың паспортына үлгілерді сынау орындарын немесе сынаққа тартылған учаскелерді, қосымша сынақтар жүргізу қажеттілігін туындатқан себептерін көрсете отырып, осы сынақтар мен зерттеулердің нәтижелері жазылады.

527. Қазандықты уәкілетті органның аттестатталған ұйымының оны одан әрі пайдалану мүмкіндіктері мен шарттары туралы сараптау қорытындысы негізінде есептік қызмет мерзімінен астам пайдалануға болады.

529. Қазандықты іске қосу ұйымның техникалық басшысының жазбаша өкімі бойынша қазандық қондырғысы жабдығының пайдалануға және оны қызмет көрсетуді ұйымдастыруға дайындығын тексергеннен кейін жүргізіледі.

530. Пайдалануға берілген әрбір қазандықта көрінетін жерде мынадай көрсетілген, форматы 300х200 см кем емес кесте орнатылады:

1) тіркеу нөмірі;

2) рұқсат етілген қысым;

3) кезекті ішкі тексеру мен гидравликалық сынақ күні, айы және жылы.

532. Қазандық паспортында көрсетілген ерекше жылу тасығыштарды қолдану қазандықты дайындаушымен келісіледі.

534. Жылу тасығыш қабаттарының арасын ашуы мүмкін барабандар, қайнайтын құбырлардың көлденең орналасқан учаскелері мен қазандықтың басқа да элементтері қыздырғыштан сенімді түрде оқшауланады.

535. Қазандық қажетті үрлегішпен жарақталады. Үрлегіштерді сенімді түрде іске қосу және одан газ тәріздес өнімді мерзімді түрде шығару арқылы қазандықтың жұмыс істеуі қамтамасыз етілетіндей орналастырылады.

536. Үрлегіштердің тиек құрылғысы тікелей қазандықта белгіленеді.

537. Үрлегіштің бөлетін құбыры тұрақты ыдысқа қосылады, ол ашық отты жылу көзінен кемінде 5 м орналасады.

538. Бірнеше қазандықтың үрлегішін біріктіретін құбырларға тиек арматурасын орнатуға болмайды.

539. Егер жылу тасығыштың ыдырататын газ тәріздес өнімдерін үрлегіштер арқылы бұру мүмкін болмаса, онда қазандық осы өнімдерді қазандық пайдалану кезінде оларды толықтай бұруды қамтамасыз ететін газ бөлгішпен жабдықталады.

540. Құбырларды барабандармен және коллекторлармен қосу, құбыр өткізгіштерді қосу дәнекерлеу арқылы жүзеге асырылады. Фланецті қосқыштарды фланецті арматуралар орнатылған орындарда ғана қолдануға болады. Бұл жағдайда «шип-паз»» түріндегі фланецтер ғана қолданылады.

541. Дөңгелек пішінді барабанның өтетін жолдарының диаметрі кемінде 400 мм. Бекіту орнындағы өту жолының төбесінде «шип», ал мойнының бекіту қабатында-«паз».

542. Қазандық элементтері мен арматураны дайындау үшін шойын мен түсті металдарды пайдалануға болады.

543. Қазандық орынжайынан тыс жылу тасығыштан жүйе мен қазандықты босату үшін арнайы бак орнатылады.

544. Қазандық пен құю желісінің құрылымы жылу тасығышты өздігінен ағызып кедергісіз құюды және оны қазандықтан толықтай алуды қамтамасыз етеді.

545. Сұйықтық қазандықтарында қазандықта және сыртқы циркуляциялау жүйесінің жоғарғы нүктесінде жылу тасығыштың қайнау мүмкіндігін болдырмайтын артық қысым қамтамасыз етіледі. Бұл қысым жылу тасығышты инертті газбен толтырумен немесе қажетті биіктікте кеңейткіш ыдысты орнатумен қамтамасыз етіледі.

546. Қыздырылатын құрылғылардың жылу өнімділігі қазандық қуатының нақтылы қуаттан арту мүмкіндігін болдырмайды.

547. Қазандық оттықтары жанып жатқан жылу тасығышты сөндіру үшін құрылғылармен жабдықталады.

548. Конденсаты өздігінен кері ағатын қазандықтарда қазандықты қоректендіру гидравликалық ілмек арқылы төменгі барабанға немесе коллекторға жүргізіледі.

549. Екі және одан астам қазандық конденсаттың өздігінен кері ағатын жүйесінде параллель жұмыс істеген кезде қазандықтардың төменгі барабандары (коллекторлары) бір-бірімен теңестіру желісімен қосылады.

3-параграф. Арматура
550. Арматура мен оның элементтерін дайындау үшін қолданылатын материалдар мен тығыздағыштарды жұмыс өлшемдеріне және органикалық жылу тасығыштың қасиеттеріне байланысты алынады.

551. Қазандықтарда сильфон түріндегі арматура қолданылады. 1,6 МПа (16 кгс/ см²) аспайтын қысымға тығыздама арматурасын қолдануға болады.

552. Арматура келте құбырлар мен құбыр өткізгіштерге дәнекерлеу арқылы қосылады.

553. Қазандықтарда жылу тасығыштың кіру және шығу жолы жағынан тиек арматурасы орнатылады. Тиек арматурасы қызмет көрсету үшін жеңіл түрде қол жеткізілетін және қауіпсіз орында орналасуы қажет немесе қашықтықтан басқарылуы қажет.

554. Фланецті қосқыштарды, арматураны және сорғыларды байқап тексеру тесіктеріне, өту жолдарына, қысым түсіру құрылғылары мен оттық пен газ жүрісінің желдету тесіктеріне жақын орнатуға болмайды.

555. Жылу тасығыштың түсіру желілерінде қазандыққа тікелей жақын жерде (1 м аспайтын қашықтықта) екі тиек органы орнатылады.

557. Тікелей әсер ететін су деңгейін көрсеткіштерде қазандықтан деңгей көрсеткішті ажырату үшін қызмет ететін арматураның ішкі диаметрі кемінде 8 мм.

558. Тиек арматурасының өту қимасы деңгей көрсеткіштің корпусындағы өту қимасынан кем емес қарастырылады.

559. Сынама крандарының немесе клапандарының орнына бу қазандығында сұйықтық деңгейін көрсеткіштерді орнатуға болмайды.

563. Бу қазандығында орнатылатын сақтандыру құрылғыларының жиынтық өткізу қабілеті қазандықтың бастапқы бу өткізгішінен кем болмайды.

564. Сұйықтық қазандығында орнатылатын сақтандыру клапандарының жиынтық өткізу қабілеті қазандықтың бастапқы бу өнімділігінде кеңейтілген жылу тасығыштың көлемінің өсуін бұру үшін жеткілікті болады.

565. Рычагты-жүк сақтандыру клапандарын қолдануға болмайды.

566. Толығымен жабық түрдегі сақтандыру клапандарын қолдануға болады. Сақтандыру клапанының шартты өту жолы 25 кем емес және 150 мм аспайды.

567. Сақтандыру құрылғыларын қазандықтан ажыратылмаған кеңейткіш ыдыста орнатуға болады.

568. Қазандық (ыдыс) пен сақтандыру клапандары арасында үш иінді вентильді немесе барлық сақтандыру құрылғыларын бір мезгілде ажырату мүмкіндігін болдырмайтын өзге де жабдықты орнатуға болады. Бір немесе бірнеше сақтандыру клапандарын ажырату кезінде қалғандары қажетті өткізу қабілетін қамтамасыз етеді.

569. Кеңейткіш ыдыста орнатылған сақтандыру клапандарының жиынтық өткізгіш қабілеті авариялық жағдайда ыдысқа келіп түсетін инертті газдың массалық ағынына кем емес қарастырылады.

570. Сақтандыру клапандарынан буды немесе қайнау температурасына дейін немесе одан жоғары қызған сұйықтықты бөлу атмосферамен қосылған конденсация құрылғысы арқылы жүзеге асырылады, бұл ретте қарсы қысым 0,03 МПа (0,3 кгс/см²) аспайды.

571. Ажырататын және бөлетін құбыр өткізгіштер жылу тасығыштың қатып қалуын болдырмау үшін қыздыру құрылғыларымен жарақталады.

573. Кеңейткіш ыдыстың геометриялық көлемі оны жұмыс температурасына дейін қыздыру кезінде қазандықтағы және қондырғыдағы сұйық жылу тасығыштың көлемінен кемінде 1,3 есе артық болуы қажет.

574. Кеңейткіш ыдыс қондырғының жоғарғы нүктесіне орнатылады.

575. Кеңейткіш ыдыс сұйықтық деңгейін көрсеткішпен, манометрмен және қысымның шекті қысымнан асып кетуінен сақтандыратын құрылғымен жарақталады.

576. Екі және одан астам кеңейткіш ыдыстарды орнату кезінде осы ыдыстардың сұйықтық және газ көлемдері құбыр өткізгіштермен қосылады. Сұйықтықтың қосқыш құбырлары осы ыдыстардың төменгі нүктелерінде, ал газ құбырлары жоғарғы нүктелерінде орнатылады. Осы құбырлардың өту қимасы осы талапқа сәйкес кеңейткіш құбырдың қимасынан кем емес қарастырылады.

577. Кеңейткіш ыдысқа инертті газдың өтуін реттеу автоматты түрде жүзеге асырылады.

578. Сұйықтықтың қазандығы кеңейткіш сақтандыру құбырының көмегімен (бұдан әрі-кеңейткіш құбыр) кеңейткіш ыдысқа қосылады. Осы құбырға тиек арматурасын орнатуға болмайды.

579. Кеңейткіш құбыр тікелей қазандыққа немесе берілетін немесе кері құбырға қосылады.

580. Кеңейткіш құбырда кеңейткіш ыдыс жағына тұрақты көтергіші болуы қажет.

581. Кеңейткіш құбырда тарылған учаскелері мен құрылғылары болуы қажет. Сорғы мен арматураның өту қимасы оларды қазандық пен кеңейткіш құбыр арасына орнату кезінде кеңейткіш құбырдың өту қимасынан кем емес қарастырылады.

582. Кеңейткіш құбырдың шарты өту жолы Dy 25 кем болмауы қажет, оны 1-кестеде келтірілген қазандықтың бастапқы жылу өнімділігіне байланысты алу қажет.

1-кесте

1) жылу тасығыштың деңгейі төменгі шекті деңгейден төмен төмендеген;

2) жылу тасығыштың деңгейі жоғарғы шекті деңгейден астам жоғарылаған;

3) жылу тасығыштың температурасы жобада көрсетілген мәннен жоғары артқан;

4) жылу тасығыштың қысымы жобада көрсетілген мәннен жоғары артқан;

5) кеңейткіш ыдыстағы жылу тасығыштың деңгейі шекті мәннен төмен төмендеген;

6) сұйықтықтың қазандығы мен паспортта көрсетілген бу қазандығының ең төменгі бу өнімділігі (жылу өнімділігі) арқылы жылу тасығыштың ең төменгі шығыс мәніне жеткен;

7) жанарғы алдында газ тәріздес отын қысымы шексіз артқан немесе төмендеген;

8) ротациялық жанарғыдан басқа, жанарғы алдында сұйық отын қысымы мейлінше төмендеген;

9) оттықта ыдырату мейлінше төмендеген;

10) мәжбүрлі түрде ауа беретін жанарғы алдында ауа қысымы шексіз төмендеген;

11) жанарғы алаулары сөнген жағдайларда қызуды ажырататын технологиялық қорғағышпен жарақталады.

Қазандықтың шекті рұқсат етілген өлшемдеріне жеткен кезде автоматты түрде дыбыс және жарық дабылы іске қосылады.

584. Қазандық жұмысына авариялық жағдай тудыратын басқару шынжырларында пайда болған ақаулар, гидравликалық, пневматикалық немесе электрлік ажыратқыштарда қосалқы энергияның жоғалуы қыздыруды ажырататын автоматты қорғағыштың іске қосылуына және (немесе) дыбыс және жарық дабылының іске қосылуына әкеледі.

585. Дабыл жүйесінде қосалқы энергияның жоғалуы қазандықты қыздырғышты автоматты қорғағышты іске қосуға және (немесе) қосымша дабылды іске қосуға әкеледі.

10-параграф. Сорғылар
586. Бу қазандықтарының әрқайсысы үшін жеке қорек сызбасында кемінде екі қорек сорғысы орнатылады, оның біреуі жұмыс сорғысының ал екіншісі резервтік. Сорғыларды электрлік қоректендіру екі тәуелсіз көзден жүзеге асырылады.

587. Топтық қорек сызбасында қорек сорғыларының саны ең қуатты сорғы тоқтаған жағдайда қалған сорғыларды жиынтық беру барлық жұмыс қазандықтарының бастапқы бу өнімділігінен кемінде 100 % болатындай есеппен алынады.

588. Конденсаты өздігінен ағып келетін бу қазандықтары үшін қорек сорғыларын орнату міндетті емес.

589. Сұйықтық қазандықтары үшін электрлік жетегі бар кемінде екі циркуляциялау сорғылары орнатылады, оның біреуі-резервтік. Циркуляциялау сорғыларын беру және арынмен жіберу қазандықта жылу тасығыш циркуляциясының қажетті жылдамдығын қамтамасыз ететіндей етіп алынады.

590. Сұйықтық қазандықтары тұтынушыны ішінара немесе толықтай ажыратқан кезде қазандық арқылы жылу тасығыштың тұрақты шығынын ұстауды қамтамасыз ететін автоматты құрылғысы бар рециркуляция желісімен жабдықталады.

591. Жылу тасығышты мәжбүрлі түрде беретін бу қазандықтары мен сұйықтық қазандықтары электр энергиясын ажыратқан кезде отын беруді тоқтататын автоматты құрылғымен, ал электр қозғалтқыш сорғыларын қоректендіретін екі тәуелсіз көздері болған жағдайда бір қорек көзінен екіншісіне ауыстыратын құрылғымен жабдықталады.

592. Жүйеде айналымға жіберетін жылу тасығыштың кемдігін толықтыру үшін жүйені сіңіруді қамтамасыз ететін құрылғы қарастырылады.

11-параграф. Орнату және пайдалану
593. Бу және сұйықтық қазандықтары бөлек тұрған қазандықтарға орнатылады.

594. Қазандықтарды ашық алаңдарда орнату кезінде ЖОЖ суу мүмкіндігін болдырмайтын шаралар жүзеге асырылады.

595. Қазандық орынжайында құбыр өткізгіштер мен ЖОЖ сыйымдылықтары орналасқан аймақта жылу тасығыштың қатуын болдырмайтын температура болуы қажет.

596. Қазандық орынжайында қазандықтарды мерзімді суландыру және ЖОЖ регенерациялау үшін сұйық жылу тасығышы бар шығын багын орнатуға болады. Бактар қыздырғышпен жабдықталады. Бактарды қазандықтардың үстінен орнатуға болмайды.

597. Жұмыстың ұзақтығына, температуралық жағдайына, қыздыру қабатының меншікті жылу кернеуіне және ЖОЖ пайдалану жағдайларына байланысты мерзімді түрде регенерациялау жүргізіледі.

598. Регенерациялар арасындағы қазандықтардың жұмыс уақытының ұзақтығы мен жылу тасығыштың ыдырату дәрежесін анықтау әдістемесі технологиялық регламентпен белгіленеді. Жылу тасығыштағы ыдырау өнімдерінің құрамы 10 % аспайды.

599. Әрбір қазандық үшін қыздыру қабаттарын техникалық тексеру және шайыр қаспақтарынан тазалау кестесі құрылады. Қыздыру қабаттарын техникалық тексеру және тазалау жүйелі түрде, бірақ қазандық кемінде 8000 сағат жұмыс істегенде жүргізіледі.

600. Қазандықтар оларды жұмысқа іске қосу алдында қазандықтың кейбір элементтерін дәнекерлеуді немесе ауыстыруды қолданумен байланысты монтаждаудан немесе жөндеуден кейін қазандық иесі жұмыс қысымына тең қысыммен герметикалығына сынайды.

601. ЖОЖ қазандықтарын тіркеу және пайдалану үшін іске қосуға рұқсат беру осы Талаптың 8-тарауына сәйкес жүргізіледі.

602. ЖОЖ қазандықтарды техникалық куәландыру тәртібі мен мерзімі дайындаушының әдістемелік ұсынымдарына, мерзімінен жиі емес, осы Талаптың 10-тарауына сәйкес жүргізіледі.

604. СРҚ сілтілер мен қосалқы отынды: мазут немесе табиғи газды жағу қарастырылады.

606. СРҚ химиялық түрде деаэрирлі сумен тазартылған балқыманың салқындау жүйесімен жабдықталады. Балқымалардың құрылымы мен орналасу орны олар зақымданған жағдайда оттық камерасына судың өтуін болдырмайды.

607. СРҚ бақылау-өлшеу аспаптарымен және қауіпсіздік аспаптарымен жарақтау құрылымдық құжаттамаға сәйкес жүргізіледі.

608. СРҚ үшін қорек құрылғыларының саны мен оларды беру тәртібін қазандықтар үшін қабаттап жағу әдісімен алу қажет. Бұл ретте бу жетегі бар сорғылардың өнімділігі электрлік жетегі бар сорғыларды авариялық ажырату кезінде СРҚ қалыпты салқындату шарттары бойынша алынады.

609. Оттық камерасының барлық жапсарлас жік қосындылары тұтас радиографикалық бақылауға тартылады.

3-параграф. Орнату және пайдалану
610. СРҚ бөлек ғимаратта, ал қазандықтарды басқару пульті СРҚ арналған орынжайдан басқа шығу жолы бар орынжайдың қазандық цехынан бөлек орнатылады.

611. СРҚ сілтілерде форсун алдында қара сілтіде 55 % төмен құрғақ зат болған кезде пайдалануға болмайды.

612. СРҚ мынадай:

1) оттыққа су немесе ерітілген сілті түсу қаупі болған;

2) балқыманың жартысы істен шыққан;

3) балқыманы салқындатуға су беру тоқтаған;

4) барлық жасыл сілтіні қотару сорғылары істен шыққан;

5) барлық қотару сорғылары немесе түтін сорғылар немесе барлық желдеткіштер қатардан шыққан жағдайда қосалқы отынды жағуға ауыстырылады.

613. СРҚ мынадай технологиялық регламентте қарастырылған:

1) оттыққа су өткен;

2) қашықтықтан және автоматты басқару құрылымында, барлық бақылау-өлшеу аспаптарында кернеу жоғалған;

3) балқымадан басқа немесе оттықтың бекітілмеген жерлері арқылы және оны қалпына келтіру мүмкіндігі жоқ ағыстар болған;

4) балқу ағысын бөлу құрылғылары тоқтаған және балқыма еріткішінде араластырғыш тоқтаған;

5) барлық түтін сорғылар мен желдеткіштер қатардан шыққан жағдайда дереу тоқтатады және қорғағыштың немесе персоналдың әсерімен ажыратылады.

ЖОЖ-жоғары температуралы органикалық жылу тасығыш;

ТҚҚ-тұтандыру-қорғау құрылғысы;

ИСҚ-импульстік сақтандыру құрылғысы;

ЖҚЦ-жоғары қысымды цилиндр.

______________________

Бу және су жылыту қазандықтарын

орнату және қауіпсіз пайдалану

жөніндегі өнеркәсіптік

қауіпсіздік талаптарына

1-қосымша

Дайындауға рұқсатты

Қазақстан Республикасының

уәкілетті органы берген

ҚАЗАНДЫҚТЫҢ ПАСПОРТЫ

(автономды бу жылытқыш және экономайзер)
Тіркеу № _____________

Қазандықты басқа иегерге беру кезінде қазандықпен паспорт беріледі.

___________________________________________________________________________________

Дайындаушы кәсіпорынның атауы және мекенжайы

__________________________________________________________________________________________

Шығарылған жылы

__________________________________________________________________________________________

Түрі (моделі)

__________________________________________________________________________________________

Атауы және мақсаты

__________________________________________________________________________________________

Зауыт нөмірі

__________________________________________________________________________________________

Есептік қызмет мерзімі, жыл

__________________________________________________________________________________________

Есептік ресурс, сағ

__________________________________________________________________________________________

Қазандықтың ес.рес.

қыздыру қабатының __________________________

шығатын коллектордың _________________________________

бу қыздырғыштың _____________________________________

Есептік іске қосу саны
суық күйден ___________________________________

ыстық күйден —————————————————

Отынның есептік түрі мен олардың жану жылуы МДж/кг (ккал/кг)

_________________________________________________________________________________________

Жағатын отын мен оның жану жылуы, МДж/кг (ккал/кг)

__________________________________________________________________________________

Есептік қысым, МПа (кгс/см²)

барабандағы

шығатын коллектордағы

бу қыздырғыштағы

__________________________________________________________________________________

Қызған будың (сұйықтықтың) есептік температурасы,°С

__________________________________________________________________________________

Бу өнімділігі, т/сағ (кг/с)

Жылу өнімділігі, МДж/ч (ккал/сағ)

__________________________________________________________________________________________

Буландырғыш

Қыздырғыштың өн.

Бу қазандығының аралық қыздырғыштың өн.

Қызу қабаты, м² экономайзердің өн.

__________________________________________________________________________________________

Су жылыту қызу қабаты, м²

Ескертпе. Қазандықты (автономды бу қыздырғышты, экономайзерді) дайындаушы толтырады. Су жылыту қазандықтары үшін қысымның артуынан қорғау үшін құрылғылардың тізбесін көрсету қажет.

Ескертпе. Аппаратураны қазандықпен бірге жеткізген жағдайда қазандықты (автономды бу қыздырғышты, экономайзерді) дайындаушы толтырады. Басқа жағдайларда қазандық иесі толтырады.

——————————————————————————————————————————

Ескертпе. Қорек және циркуляциялық сорғыларды қазандықпен бірге жеткізген жағдайда қазандықты (автономды бу қыздырғышты, экономайзерді) дайындаушы толтырады. Жылу электр станцияларының энерго блоктары үшін қазандық иесі толтырады.