Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 289/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары жылдар бойы зерттеу нысанасынан  тыс қалуға апарып соқтырды. Ай- тыстан соңғы жылдарда ол солақай  сынға таптырмас тақырып болса,  Шәкәрім, Нарманбет, М.Ж.Көпеев  мұраларына байланысты соңғы кез- ге дейін орын алып келгені тарихи  шындық.  Айтыста Абай мұрасын зерттеу- дің «идеялық-теориялық жағынан  тө мен дәрежеде қалып отырғаны,  «ақын дық мектебі» деген буржуа- зия лық-обьективтік концепцияның  уағыз далып келгендігі, тарихи шын- дықтан аулақ бұл концепциядан  Абай шәкірттері деген жалған бағыт  туындағанын, ол ақынды халыққа  жат және буржуазияшыл-ұлтшылдар  деңгейінен асырмай, әдебиет та- рихындағы өнерпаздың тұлғасы мен  дәстүрін төмендетуге дейін апар ған  қателіктердің орын алғаны» және  т.б. саяси қателер ғылыми-зерт- теушілік ой-пікірге үлкен айып бо- лып тағылды. Ол осы айтыстың  қорытындысында: «Абай мектебінің»  концепциясын тұңғыш рет қазақ әде- биетінің тарихына профессор М. Әуе- зов енгізді. Дәл осы сияқты саяси  қатені С. Мұқанов, Қ. Жұмалиев,  Е. Ысмайылов, А. Жиреншин жаса- ды, бұлар бірсыпыра еңбектері мен  оқу құралдарында марксизмнен аулақ  кетіп, тарихи-әдебиеттік процесті ре- акцияшыл «бірыңғай ағым» рухын- да көрсетті», – деп тұжырымдалды.  Абайдың тарихтағы орнын жақсарту  мен ұлылығын көрсету үшін шә- кірттерін күмәнді адамдармен тол- тыру Абайға қиянат деп табылды.  Айтпаққа орай, «тұрпайы социо- логизм» ықпалына бой алдырған,  нигилистік көзқарасты дәріптеуге  бет алған әдеби сын «Социалистік  Қазақстандағы» «Абайды зерттеу- дегі бұрмалаушылыққа қарсы» (4  шілде) деген бас мақаладан өріс  алды. Б. Сахариев «Абай шәкірт- тері деген кімдер?», Қ. Туғанбаев  «Абайдың ақындық мектебі тура- лы», М. Сильченко мен Н. Смирнова  «Қазақ әдебиетінің тарихы партия  жолымен, марксизм-ленинизм жо- лымен зерттелсін», «Правдиво ос- вещать жизнь и творчество Абая»  (284), М. Сильченко «Состояние и  задачи научной разработки наследия  Абая» секілді мақалалар жариялап,  әдебиетші-ғалымдар арасындағы ұлт- шылдық бұрмалаушылыққа барған  «зиянкестерді» әшкерелеу науқанын  жалғастырып жатты. Оларда Абай  мұрасын маркстік-лениндік әдіснама  негізінде зерттеп, түзету талап етіліп  жатқанымен, әсіре тапшылдыққа  салынудың салдарынан тұрпайы со- циологизм мен нигилизм сарыны  айқын сезіліп тұрды. Ұлттық әдебиеттану ғылымына  ұлтшылдықты әшкерелеу саясаты- на сүйенген «тұрпайы социоло- гизм» теориясының шабуылы абай- тануға байланысты ғана жүргі- зілген жоқ. Ол қазақ фольклорын,  Ре по зи то ри й Ка рГ У 308 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз