Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 259/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары Проблемалы-тарихи шолудың «Қа - зақ совет әдебиетінің даму ке зеңдері»  деген бөлімінде автор «Азамат  соғысы кезіндегі бұқарашыл әде- биет пен халық әдебиетіне» талдау  жасаған. Сәкен, Бейімбет шы ғар- машылықтарынан ой өрбіту мүм - кіндігі болмағандықтан, қазақ әде- биетінің Октябрь қарсаңындағы  жай-күйін, Сұлтанмахмұт пен Сәбит  Дө нентаев төңірегінен ұзап шыға  алмаған. 1916 жылғы халық поэзия- сын да осы тарауға икемдей баяндаған.  Ал, «Совет шындығын жырлаған  үгіттік әдебиет» деген тараушысында  1920-1925 жылдардың арасын меже  етіп алады да, үгіттік поэзияның  тақырыптарын әңгімелейді. «Қазақ  совет әдебиетінің нығаюын» 1925- 1929 жылдарға тұтас етеді де, 1929- 1933 жылдарды «Әдебиет қоз- ғалысының жаңа кезеңі» деп тани- ды. Ал, «Қазақ совет әдебиетінде  социалистік реализм үшін күрес»  тараушасын жазушылардың Бүкіл- одақтық 1 съезінен өрбітіп, «1934- 1940 жылдардың арасы қазақ совет  әдебиетінің барлық жағынан (әдебиет  түрлері, пікір тереңдігі, шындықты  кеңінен бейнелеу, жаңа бейнелер  жасауы т.б. жақтарынан) күрделеніп  өскен дәуірі деуге болады» деп та- бады да, осы кезеңде айрықша қар- қындықпен өркендеген халық шы- ғар машылығына, оның көрнекті өкіл- деріне арнайы тоқталады [76, 27].  Тарихи жүйелеуді осылайша жалпы- лай баяндап шыққаннан кейін поэ зия,  проза, драматургия жанрларының  өсіп-өркендеу жолдарына талдау жа- сайды. Қазақ совет әдебиеті дамуының  жалпы сүлдесі ғана аңғарылып,  оның игерген тақырыбы, көркемдік  проблемасы, шеберлікті жетілдіру  жолындағы ізденістері қысқаша ба- яндалады. Жаңа әдебиеттің өсіп- жетілу жолын түсіндірудің алғаш- қы тәжірибесі болғандықтан талай  кем-кетіктер де айқын байқалады.  Кеңес дәуіріндегі қазақ әдебиеті  туралы ғылыми-зерттеушілік ой- пікірге осылайша бастама салған  Е. Ысмайыловтың 1947 жылғы қау- лыдан кейін оқу құралдарын жа- сау жұмыстарынан шеттетілгені  бай қалады. Оған дәлел 9 сыныпқа  арналған оқу құралы 1948 жылы  Қ. Жұмалиев пен С. Мұқанов ав- торлығымен, ал кеңес дәуіріндегі  қазақ әдебиеті туралы 10 сыныпқа  арналған еңбегі Ғ. Мүсірепов, Қ. Бек- қожин, Қ. Жармағанбетов, С. Сейі- товтердің атымен шығуы. Алайда  бұлар бұрынғы Е. Ысмайылов жаз ған  оқу құралдарының негізгі жүйе сіне  айтарлықтай өзгеріс енгізе алған жоқ,  керісінше, қаулы талаптарына сай  бұрмалаушылықтарға толы болды. Ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің  орта мектепке арналған хрестома- тиялар мен оқу құралдарында көрі- ніс тапқан деңгейін бағалаған уақыт- та, 1920-1930 жылдардағы бұл  Ре по зи то ри й Ка рГ У 278 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз