Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 199/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) 4-ТАРАУ. Ұлттық әдеби-теориялық ой-пікір Төңкеріске дейін эстетикалық  таным-біліктің аясында көрініп  қалған, ұлт әдебиетін теориялық  тұрғыдан тануда алғашқы қадамдар  жасаған әдеби-теориялық ой-пікір  өз ізденістерін жалғастыра түсті. Ол  жаңа заманға Шоқан мен Абайдың  өлеңтану бағытындағы ғылыми-эс- тетикалық көзқарасымен, баспасөз  бетіндегі жарияланған қазақ тілінің  тазалығын сөз еткен мақалалардағы  және С. Торайғыровтың қазақ өлеңі  туралы ойларымен, роман бәйгесінің  жариялануымен орай шыққан жанр  мәселесіне арналған мақалалардағы  теориялық ұғым-түсініктерімен та- нылған біршама дайындықпен кел- ген еді. Төңкерістен соң басталған  әдеби айтыс-тартысқа тайсалмай  араласа жүріп, жаңа дәуір тала- бын кейде қабылдай, кейде қарсы  шыға отырып тың ізденістер жасай  бастады. Осы кезеңде, яғни 1920- 1925 жылдар аралығында, қазақ  баспасөзінде өзінің жанрлық кескін- келбетін танытуға, даму жолын  бастағанын дәлелдеуге ұмтылған  әдебиет сыны әдеби-тарихи және  әдеби-теориялық ой-пікірдің ғылы- ми сипатқа ие болуына өз көмегін  аяған жоқ. Әдеби-сыншылдық және  ғылыми-зерттеушілік ой-пікір ара- ласа жүріп, дәуір алға тартқан  әдеби процестің күрделі пробле- маларына шама-шарқынша қызу  ара ласты. Жарияланған кітаптар  мен театрлық қойылым, драмалық  шы ғармалар мен жеке ақын-жазу- шылар шығармашылығын сөз ет- кен мақалаларда сыншылдық және  әдеби-теориялық  ой-пікір  бір- бірін толықтыра отырып, қанат- таса қатар дамыды. Себебі, кез  келген рецензиядағы немесе әдеби  сын мақаладағы ой-пікір негі зі- нен теориялық ұғымдарға табан ті- рей айтылатыны белгілі. Ға лымдар  Т. Кә кішев пен Д. Ысқа қов қазақ әде- биеті сынын зерт теген еңбектерінде  әдеби-теориялық мәселелер басым  көрінетін мақалаларды да сынмен  байланыстылықта  қарастыратыны  сон дықтан. 1920-1925 жылдарда  таза бір теориялық мәселені ғана  ар найы ғылыми сөз ететін мақала  жоқ тың қасы. Сондықтан да бұл  Ре по зи то ри й Ка рГ У 217 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз