Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 140/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) дауға жан салғаны – тарихи шын- дық». Маркстік-лениндік ілім, В. И. Ле- ниннің әдебиет сала сын дағы саяса- ты төңкеріске де йін гі әдебиеттану- дағы халықтық ұғымын әдебиеттің  таптығы мен партиялығымен бірлікте  қарап, еңбекші тап мүддесіне сай  тар шеңберге сиғызды. Сондықтан  маркстік-лениндік әдіснамаға сүйене  отырып жазылған зерттеулердегі  халықтық ұғымын олардан бөлек  қарауға болмайды. Сол себептен де  С. Мұқанов, Ғ. Тоғжанов, Е. Беке- нов және тағы басқа төңкерісшіл  бағыттағы әдебиетшілердің еңбек- теріндегі халықтық ұғымын сөз ет- кенде, оның әдебиеттің таптығы,  партиялығы принциптерімен аста- сып жатқанын есте ұстау қажет.  1925 жылы 11 маусымда құрылған  ҚазАПП классикалық мұраны иге- ру, зерттеуде, жеке ақындар твор- чествосын тексеруде нигилистік  көз қарасты «тұрпайы социологизм- мен» ұштастырып әкетіп, қазақ зия- лыларына қарсы күресті күшейтіп  жіберді. Егер пролеткультшылдар  пролетарлық жаңа әдебиетті клас- сикалық мұрадан айырып, оның де- мократиялық озық дәстүрлерін ни- гилистікпен жоққа шығарса, ҚазАПП ақын-жазушыларды тап тық тегіне  қарап қана алу идеясын ұстанды.  Күні бүгінге дейін ҚазАПП қызметіне  баға бергенде «Әдебиет пен мәде ниет  саласындағы  буржуазияшыл-ұлт- шыл дықпен күресу және онын жеріне  жете әшкерлеу міндетін ой дағыдай  шеше алғандығы» ерек ше атап көр- сетіліп келді. Ал бү гінде «Идеоло- гия мен ғылыми сала сында қит етсе,  «буржуазияшыл», «буржуазияшыл- ұлтшыл», «ұлт шыл-уклонист» деген атаулар өте жиі қолданылды. Осы- ның бізге қатысы мүлде жоқ де- мей-ақ қояйын, қисыны тіпті келің- кіремейтінін неге ескерме генбіз. Бур- жуазияда буржуазияшыл ұлтшыл- дық та тек капиталистік қоғамға тән  ұғым, ал біздің Қазақстанда пат- риархалдық-феодалдық, тіпті өсіріп  айтқанда, феодалдық қарым-қатынас  жайлағанын ескерер болсақ, онда ай- тып-жазып келгеніміздің шындығы  қайсы» деген секілді пікірлер айты- лып жатыр [41]. Шынында осы екі  пікірдің шындығы қайсы? Бұл әрине,  арнайы зерттелетін проблемалық сұ- рақтардың бірі. Оны кеше «бур жуа- зияшыл-ұлтшыл», «алашордашыл»  атанан қазақ зиялыларының әде биет  тарихындағы орнын алып бер ген  бүгінгі заманның өзі талап етіп отыр.  КазАПП С. Мұқановтың мақала- сынан кейін классикалық мұраны,  Абай шығармашылығын зерттеуді  тұрпайы социологиялық позицияда  бағалаған бірнеше мақалалар жария- ланды. КазАПП О. Исаевтың «Ескі мә- дениеттік мұра туралы» (1931) хат- тарына жауап бергенге дейін әдеби  мұраны зерттеуде теріс көзқараста  болып келгені белгілі. Бұған басты  Ре по зи то ри й Ка рГ У 157 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз