Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 330/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары жолындағы зерттеу жұмыстары тез  арада қолға алынсын деген байлам  жасалды. 4. ХХ ғасыр басындағы қазақ әде- биетінің дамуына зор үлес қосқан  алашшыл арыстардың шығар ма шы- лығы рухани және ғылыми ортадан  мүлде аластатылды, зерттеу нысана- сына алыну мүмкіндігінен мүлде ай- ырылды. Оларға ұлтшылдықтың қара  таңбасы мықтап басылды. Бұлардың  өздерін ғана емес, шығар маларын  оқығандарға да, ғылыми зерттеу  еңбектерде қосымша қарастыр ған- дарға да ұлтшылдық қамытын кигізіп  жіберетін қасіретті керағар түсінік  қалыптасты.  5. Конференция социалистік реа- лизмді бүкіл кеңес әдебиетінде се- кілді қазақ әдебиетінде де ең бас- ты көркемдік әдіс болатынын тео- риялық тұрғыда негіздеп берді.  М. Қаратаев өз баяндамасында  бұл әдістің өзі түгіл атауы да жоқ  болған 1920 жылдардағы сын- шыл реализм дәстүрінде жазылған  шығармаларды социалистік реа- лизмге барар жолдағы ізденістер мен  алғашқы қадамдар еді деп икемдей  баяндауы осыны көрсетеді. Бұдан  баяндамашы социалистік реализмді  маркстік-лениндік ілімнің әдебиеттің  партиялығы, халықтығы, таптығы  секілді принциптерінің аясына қа рай  негіздеуді мақсат тұтты демеске лаж  жоқ. Бұл айтылғандардан шығатын  қо рытынды: ұлттық ғылыми-зерт- теу шілік ой-пікір әдеби мұраны  маркс тік-лениндік  әдіснаманың  әлем дік ғы лым дамуынан тыс, тота- литарлық жүйеге сүйенген құрсаулы  қағидаларына, атап айтқанда, әде- биеттің таптығы, партиялығы, ха- лықтығына сай ғана зерттеуге бір- жола душар болды; В. И. Ле ниннің  екі түрлі мәдениет туралы пікірі  әдеби мұраны игеруде басшылыққа  алынатын бірден-бір айнымас қағи- да болып тұжырымдалды; ұлттық  мүддеге қарай тамыр тартатын жа- ңаша ізденістерінің барлық жолы  кесілді; кеңес дәуіріндегі әдебиет  ғана емес, бүкіл әдеби мұра тек  осы қағидалар шеңберінде идеялық  жағынан дұрыс, лениндік әдіснама  жағынан ғылыми терең, партиялық  тұрғыда әділ бағалануы қатаң ба- қылаумен орнықтырылды; қазақ  әдебиеттану ғылымының ғасыр ба- сынан бері ұлттық таным-білікке  сай жүргізілген соны табыстары- ның көпшілігі жоққа шығарылды;  еуропацентристік пиғыл мен ұлы  державалық шовинизмнен, нәсілдік  менсінбеушіліктен де тартынбаған,  тіпті қажет жерінде «тұрпайы со- циологизмді» де пайдаланып қа- лып отыратын маркстік-лениндік  әдіснаманың толық билігі орнады.  Қандай да болсын ұлт республика- ларында сол халықтың мүддесіне  сай жаңа қадамын қырағы қадағалап  Ре по зи то ри й Ка рГ У 350 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз