Характеристика проектируемой сети и производится выбор волоконно

49 

 

деңгейінің  төмендігі,  сондай-ақ,  технологиялардың  ескіруі  болып  табылады. 

Соған  байланысты,  пайдалық  түсімді  арттырып,  меншікті  шығындарды 

азайтатын  ең  жаңа  технологияларды  өндіру  мен  жарыққа  шығару  осы 

сфераның  өмірде  өз  орнынан  айырылмай,  әрі  қарай  дамуы  үшін  жасалатын 

шарт ретінде объективті ғылыми-тәжірибелік талапқа айналған [12]. 

Компания  телекоммуникация  қызметтерінің  қолжетімділігін  арттыруға 

айтарлықтай үлес қосып, республиканың барлық дерлік аймағында және оның 

шеткі  аймақтарындағы  түрлі  санаттағы  қолданушыларға  қызметтердің  толық 

спектрін ұсынады. Сонымен қатар, компания ұсынылатын қызметтер спектрін 

кеңейтуге,  дестелік  шешімді  қызметтердің  бағалылығын  арттыруға  және 

“пісіп  жетілген”  әрі  “қаныққан”  сатысына  жеткен  телефонияның  және  КРЖ-

нің  дәстүрлі  фиксирленген  қызметтерден  шығатын  табыс  деңгейінің  түсімі 

қатерін минимизациялауға жол ашатын, тұтынушылардың түрлі сегменттеріне 

арналған  жаңа  қызмет  түрлерін  енгізіп,  дамытуда.    Оңтайлы  әрі  жағымда 

клиенттік  тәжірибе  қызметтердің  қолжетімділігінен  басталады,  соған  қатысы 

“Қазақтелеком”  АҚ  өз  ұсыныстар  қатарын  байытып,  дамытуда:  абоненттің  

жалпы кешенді қызметтерді (телефон, КРЖ, ТД және қосымша сервистер) тек 

қана  сату  кеңселері  арқылы  емес,  сонымен  қатар  қоңырау  орталықтары, 

оператор сайты немесе Жеке кабинет арқылы да қосуына мүмкіндігі бар. Яғни 

“Қазақтелеком”  АҚ  халықтың  байланыс  қызметтеріне  қолжетімділігін 

арттыруға 

бағытталған 

өзіндік 

стратегиясын 

жүзеге 

асыруда. 

Телекоммуникация  қызметтеріне  деген  қол  жеткізілген  әрі  өсіп  келе  жатқан 

сұранысты  қанағаттандыру  және  2015  жылдың  соңына  дейін  жергілікті 

желілердің  цифровизациялануы  деңгейін  100-пайызға  жеткізу  мақсатында 

2014 жылы көпқызметті абоненттік рұқсат желілерінде 67 мыңнан астам POTS 

нөмірлері  мен  кеңжолақты  рұқсат  желілерінің  (КРЖ)  77  мың  порттары 

енгізілді. Ағымдағы жылдың соңына қарай желінің цифровизациялану деңгейі 

98,19  %-пайызды  құрады.    Ақмола,  Шығыс  Қазақстан,  Батыс  Қазақстан, 

Қостанай,  Қарағанды,  Павлодар,  Солтүстік  Қазақстан  және  Оңтүстік 

Қазақстан аймақтарында 1750 км-лік зоналық талшықты-оптикалық  байланыс 

желілері құрастырлды [12]. 

Қазіргі  таңда  жіберілмелі  ақпараттар  көлемінің  күннен-күнге  өсуіне 

орай абонентердің Интернет рұқсат желісін және басқа да ақпараттарды алу, 

сақтау,  оңдеу  көздерін  пайдалану  жылдамдығын  арттыруға  белгілі 

алғышарттар қойылды.  Сонымен қатар, желінің жұмыс істеуін қадағалайтын 

байланыс  операторының  эксплуатациялық  шығындарын  төмендету  мәселесі 

де  маңызды  орын  алады.  Бұл  мәселені  шешу  үшін  ең  жаңа  технологияларға 

және  олардың  дамыған  мемлекеттерде  жасалу  деңгейі  мен  енгізу 

тәжірибелеріне  зор  мән  беру  қажет.  Дәл  қазіргі  жағдайда  көпқызметтілік, 

жылдамдылық,  экономикалық  тиімділік  және  ешбір  технологиямен 

салыстырылмайтын  қызмет  сапасына  иа  кеңінен  танымал  технология  түрі-

GPON  болып  табылады.  Алдыңғы  қатарлы  елдердегі  телекоммуникацияның 

даму  тәжірибесі  мемлекет  экономикасының  бәсекеге  қабілеттілігі  көбінесе 

50 

 

бүкіләлемдік Интернет желісін, жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық 

технологияларды  пайдалануға  қатысты  заманауи  қызметтер  желісін  енгізу 

деңгейіне тәуелді екенін айғақтады. 

Технологияның 

әлемдегі 

енгілізімінің 

пайыздық 

қатынасын 

қарастырайық: 

 

 

 

4.1 сурет – Әлемдегі GPON технологиясы  

 

Бүгінгі  таңда    GPON  негізінде  сәтті  құрылған  көптеген  шетелдің 

кеңауқымды  коммерциялық  жобалар    бар.  Бұл  технологияның  жақын  арада 

саланың  ішіндегі  өзінің  мықтылығын  дәлелдейтін  потенциалын  бағалауға 

мүмкіндік 

береді. 

Сондықтан,  қазақстандық 

операторлар 

дамыған 

мемлекеттердің  тәжірибесін  қабылдай  отырып,  GPON  технологиясын  жедел 

енгізуді қарастыруда.  

“Қазақтелеком”  АҚ-ның  қызметтерді  GPON  технологиясы  бойынша 

дамытудың  мақсаты  мынадай  келесі  қызмет  түрлерін  ұсыну  мүмкіндіктерін 

қамтамасыз етумен байланысты [12]: 

- интернеттік рұқсат желісі (1 Гб/сек-қа дейінгі жылдамдықпен);  

- IPTV (150 арнадан кем емес көрсетілімдер (MPEG2, HD, VoD));  

- телефондық байланыс қызметтері;  

- жеке виртуалды желі қызметтерін көрсету (VPN). 

“Қазақтелеком”  АҚ-ның  GPON  технологиясы  бойынша  абоненттік 

рұқсат желілерін құру жөнінен дамуының техникалық саяси қағиадалары;: 

- GPON технологиясы бойынша абоненттік рұқсат желілерін құрастыру 

жағынан бірыңғай шешімдерді өңдеп, қабылдау; 

-  GPON  технологиясы  бойынша  абоненттік  рұқсат  желілері  құрылысы 

кезінде ақшалай қаражатты тиімді қолдану; 

51 

 

- біртипті жабдықтарды пайдалану; 

-  желілерді  өрістету  кезінде  (әсіресе  жаңа  құрылысты  аудандарда) 

капиталдық және әрі қарай эксплуатациясы тұсында операциялық  шығындар 

қатарын  қысқартуға  мүмкіндік  беретін  желі  конвергенциясы  қағидаларын 

(трафиктің  барлық  түрлерін  жіберуге  арналған  әмбебап  IP-транспортын) 

қолдану. 

4.3 Өнімнің ерекшелікті қасиеттерін айқындау 

Перспективті  даму  тұжырымдамасы  және  технологияны  таңдау 

негізінде  әрқашан  экономикалық  түрткілік  жатады.  Көпқызметті  желілер 

жайлы  айтатын  болсақ,  оларды  құру  барысында  байланыс  операторы  үшін 

біріншіден  жаңа  қызметтердің  енгізілімінен  келіп  түскен  кірістер,  екінші 

жағынан 

таратылған 

коммутация, 

оператордың 

технологиялық 

инфрақұрылымының  интеграциясы,  технологиялық  үрдістер  мен  желіні 

басқарудың  икемділігі  әрі  бірыңғайлануы  арқасында  операциялық  және 

ұсталған  шығындардың  азаюы  олжа  болады.  Көпқызметті  желілердің  басты 

мақсаты  әдетте  күнделікті  трафикті  (деректер)  және  басқа  да  ақпараттардың 

трафигін  (сөз,  видео  және  т.б)  жіберу  кезінде  бірыңғай  инфрақұрылымның 

пайдаланылуына  қарамастан,  түрлі  ақпараттық  және  телекоммуникациялық 

жүйелер  мен  үстемелердің  бірігіп  бірыңғай  транспорттық  ортада  жұмыс 

жасауын  қаматамасыз  ету.  Көпқызметті  желілер  тұжырымдамасының 

айтарлықтай  күрделілігінен,  әрі  әр  түрлі  операторлар  мен  провайдерлердің 

ұсынатын  қызметтерінің  номенклатурасы  мен    айналысатын  қызмет  түрінің 

тым алуан түрлілігінен “мінсіз идеалды” желіні құру мүмкін емес [13]. 

Қазіргі  таржолақты  телекоммуникациялық  рұқсат  желілері  жіберілім 

жылдамдығының  төмендігі,  қосылуды  орнату  уақытының  ұзақтығы, 

кешігумен жүретін әркелкі трафик сынды қасиеттермен сипатталатындықтан, 

оны жалпы қорытындылай келе, сапасыз қызмет түріне жатқызуға болады. 

Қазақстанда 

тартылған 

электрлік 

кабельдердің 

көбісінің 

эксплуатациялық  мерзімі  аяқталып  жатқандықтан,  байланыстың  электрлік 

желілік-кабельдік  ғимараттарынан  оптикалық  түріне  бет  алу  үрдісі 

ұйғарылды.  Телекоммуникациялық  технологиялар  бір  орында  тұрмай,  үнемі 

даму үстінде, соған орай, ескірген электрлік кабельдерді жаңасына ауыстыру 

жөнсіз-олардың  орнын  оптикалық  желілік-кабельдің  байланыс  ғимараттары 

басады.  Рұқсат  желілерін  дамыту-маңыздылығы  жоғары  әрі  құны  да  қымбат 

мақсат болып табылады. Қазақстан Республикасы халқының сатып алушылық 

қабілетінің өсуі, интернет желісі, IP-үстемелері, мультимедиялық қызметтерге 

деген қызығушылықтардың артуы рұқсат желілерінің өткізу жолағын кеңейту 

бағытында  дамыту  қажеттігін  негіздейді.  Жақын  арада  оптикалық  талшықты 

пайдаланатын  электр  байланыстары  желілерін  құру  операторлар  үшін  ең 

қолайлы  әрі  бірегей  шешімге  айналады,  себебі,  оптикалық  талшық  өткізу 

жолағы тұрғысынан шектеулігі жоқ, байланыс қашықтығы тұрғысынан сымды 

жұптан  әлдеқайда  озады  және  көрші  талшықтарға  әсер  етпейді.  Расында, 

сымды және талшықты-оптикалық кабельдің (сондай-ақ, тарту үрдісі) бағасы